Η πόλη με το υψηλότερο ποσοστό ψυχαναλυτών στον κόσμο είναι το Μπουένος Αϊρες. Αυτό ενδεχομένως να φαντάζει παράδοξο, ή έστω αξιοσημείωτο, ωστόσο όποιος βρεθεί στο Λονδίνο και πάει να δει την έκθεση «Freud and Latin America» θα διαπιστώσει πως δεν πρόκειται για κάτι τυχαίο.

Η έκθεση φιλοξενείται (έως τις 14 Ιουλίου) στο σπίτι (μουσείο πλέον) όπου πέθανε ο Ζίγκμουντ Φρόιντ το 1939 και υπάρχει ακόμη το θρυλικό κρεβάτι στο οποίο ξάπλωναν οι ασθενείς του, στο καταπράσινο Χάμστεντ του Βόρειου Λονδίνου. Οσον αφορά το περιεχόμενό της, παρουσιάζει τον εκπληκτικό αντίκτυπο του έργου αλλά και του προσωπικού μύθου του αυστριακού νευρολόγου και πατέρα της ψυχανάλυσης στη Λατινική Αμερική, ο οποίος ενδέχεται να ήταν, κατ’ αναλογία, ισχυρότερος ακόμη και από τον αντίκτυπο που είχε στην Ευρώπη.

Εν ολίγοις, η έκθεση καταδεικνύει ότι «η ψυχανάλυση δεν είναι αποκλειστικά ευρωκεντρική» γράφει ο Αντονέλο Γκουερέρα της ιταλικής Repubblica σε ανταπόκρισή του από την πρωτεύουσα της Βρετανίας.

Αναφερόμενος στο Freud Museum London, ο ιταλός ανταποκριτής θυμίζει ότι πρόκειται για μια υπέροχη έπαυλη όπου βρήκε καταφύγιο ο Φρόιντ αφού διέφυγε από τη Βιέννη, λίγες εβδομάδες μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία (Ανσλους), όπου έζησε επίσης η θυγατέρα του, Αννα Φρόιντ, πρωτοπόρος της παιδοψυχανάλυσης.

Στον κήπο υπάρχει ακόμα το τραπέζι όπου ο Φρόιντ έπαιρνε πρωινό και το θρυλικό ιατρείο του παραμένει ανέπαφο. Στον χώρο εξακολουθεί να υπάρχει, όχι μόνο το διάσημο ντιβάνι του, αλλά και η βιβλιοθήκη, το γραφείο του, καθώς και αρχαιότητες, κυρίως αιγυπτιακές, αλλά και από άλλες περιοχές του αρχαίου κόσμου, τις οποίος ο Φρόιντ συνέλεγε με ζήλο. «Αλλωστε η ψυχανάλυση για εκείνον ήταν πάνω απ’ όλα αρχαιολογία του νου» αναφέρει σχετικά ο Αντονέλο Γκουερέρα.

Εγκαταλείποντας, τελικά, άρον άρον, παρά τους αρχικούς του δισταγμούς, τη Βιέννη, την άνοιξη του 1938, ο Φρόιντ κατάφερε να πάρει μαζί του 34 από τα 62 βιβλία του για τη Λατινική Αμερική, πολλά από τα οποία εκτίθενται επίσης στο Λονδίνο, μαζί με αρχαιολογικά ευρήματα από το Περού, κείμενά του γραμμένα στα ισπανικά, φωτογραφίες, έργα σουρεαλιστικής τέχνης, άρθρα για την ερμηνεία των ονείρων σε λαϊκά περιοδικά και επιστολές που αντάλλασσε με λατινοαμερικανούς ψυχιάτρους, οι οποίοι διέδιδαν ασταμάτητα τις σκέψεις του σε όλη την ήπειρο.

Ενας από αυτούς ήταν ο Γκαστάο Περέιρα ντα Σίλβα, ψυχίατρος και πιστός οπαδός του Φρόιντ, ο οποίος στη δεκαετία του 1940 κατέστη διάσημος σε όλη τη χώρα χάρη στη ραδιοφωνική εκπομπή του «Ο κόσμος των ονείρων»: άκουγε τα όνειρα των ακροατών και τα ανέλυε στον αέρα.

Ενας άλλος υπήρξε ο Ονόριο Ντελγάδο από το Περού, ο οποίος πριν από ακριβώς έναν αιώνα εξέδωσε την πρώτη βιογραφία του Φρόιντ στα ισπανικά. Ο πατέρας της ψυχανάλυσης τον είχε χαρακτηρίσει ως τον «πρώτο ξένο φίλο» του, και εκείνος, θέλοντας να του εκφράσει τον σεβασμό του, του δώρισε μια λάρνακα που φτιάχτηκε πριν από 1.600 χρόνια και επίσης παρουσιάζεται στην έκθεση.

Ενδεικτικό της ιδιαίτερης σχέσης της Λατινικής Αμερικής με τον Ζίγκμουντ Φρόυντ είναι το γεγονός ότι «το ένα τρίτο των τακτικών επισκεπτών του Μουσείου Φρόιντ στο Λονδίνο προέρχονται από τη Νότια Αμερική, οι περισσότεροι από τη Βραζιλία και την Αργεντινή», όπως ανέφερε στη Repubblica η επιμελήτρια της έκθεσης Τζέιμι Ρούερς.

Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η ισπανική γλώσσα ασκούσε ιδιαίτερη γοητεία στον αυστριακό γιατρό και στοχαστή, από τότε που βάλθηκε να τη μάθει μόνος του ώστε να μπορέσει να διαβάσει το αγαπημένο του μυθιστόρημα, τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες, στη γλώσσα που γράφτηκε.

Πώς, όμως, εξηγείται η τόσο μεγάλη αποδοχή του στη Λατινική Αμερική, την οποία, μάλιστα, ο ίδιος δεν επισκέφτηκε ποτέ; Σημαντικό ρόλο έπαιξαν σίγουρα τα έργα του και η επίδραση που ασκούσαν (παράλληλα με τον μαρξισμό) κατά της καταπίεσης και υπέρ της υποκειμενικότητας, ενώ στη διάδοση των απόψεών του συνέβαλαν σημαντικά και οι γηγενείς οπαδοί της ψυχανάλυσης.

Μεταξύ των εκθεμάτων της έκθεσης στο σπίτι-μουσείο του Φρόιντ στο Λονδίνο περιλαμβάνονται επίσης αποκόμματα από φύλλα της βραζιλιάνικης εφημερίδας Jornado της δεκαετίας του 1930, οι αναγνώστες της οποίας έστελναν επιστολές όπου περιέγραφαν τα όνειρά τους, ούτως ώστε να τα αναλύουν στη συνέχεια οπαδοί του Φρόιντ.

Το ίδιο, όμως, συνέβαινε και στην όμορη Αργεντινή μέσω των σελίδων του γυναικείου περιοδικού Idilio, που ήταν κάτι σαν το αργεντίνικο Cosmopolitan: ο τίτλος της στήλης ήταν «Η ψυχανάλυση θα σε βοηθήσει».

«Η έκθεση μας λέει ότι ο Φρόιντ όχι μόνο βρισκόταν σε διαρκή επαφή με λατινοαμερικανούς ερευνητές και διανοούμενους, αλλά κατάφερε επίσης να διεισδύσει θαυμάσια στη λαϊκή κουλτούρα της ηπείρου, όπου δεν υπήρξε ποτέ προβληματικός και αμφιλεγόμενος όπως στην Ευρώπη, αλλά αποτελούσε πάντα αντικείμενο σεβασμού.

»Στην Αργεντινή, ακόμα και σήμερα, αν υποφέρεις από πονοκεφάλους σου λένε να πας πρώτα στον ψυχαναλυτή και μετά στον γιατρό» σημείωσε ο ιταλοβρετανός διευθυντής του Freud Museum London, Τζουζέπε Αλμπάνο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News