Τη Μόσχα επισκέφτηκε την Τρίτη ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ, δύο εβδομάδες μετά την τραγωδία της Ντέρνα. Στη ρωσική πρωτεύουσα ο αποκαλούμενος «ισχυρός άνδρας της Κυρηναϊκής» συναντήθηκε με τον υφυπουργό Αμυνας της Ρωσίας Γιουνούς-μπεκ Γιέβκουροφ.

Εκπρόσωποι της στρατιωτικής διοίκησης της Βεγγάζης έκαναν λόγο για μια «συζήτηση με στόχο την εξέταση των εξελίξεων στη Λιβύη, των διμερών σχέσεων και των τρόπων ανάπτυξης φακέλων κοινού συμφέροντος». Επρόκειτο, όμως, για την τρίτη συνάντηση μεταξύ των δύο ανδρών μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, καθώς ο ρώσος υφυπουργός Αμυνας μετέβη στη Βεγγάζη στις 22 Αυγούστου και ξανά μετά στις 17 Σεπτεμβρίου (μόλις μια εβδομάδα μετά την καταστροφή στην Ντέρνα, την «11η Σεπτεμβρίου της Λιβύης»).

Ωστόσο το προηγούμενο διάστημα, επίσης μετά το φονικό πέρασμα της καταιγίδας «Ντάνιελ», ο Χαλίφα Χαφτάρ συναντήθηκε, στη Βεγγάζη, και με τον διοικητή των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων στην Αφρική, στρατηγό Μάικλ Λάνγκλεϊ, και τον πρώην πρέσβη και νυν ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στη Λιβύη, Ρίτσαρντ Νόρλαντ.

Οι Αμερικανοί δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να πιέσουν τον Χαφτάρ να σπάσει την παραδοσιακή του συμμαχία με τη Μόσχα και να εκδιώξει τους μισθοφόρους της Ομάδας Βάγκνερ που φέρεται ότι βρίσκονται ακόμα στη νοτιοανατολική Λιβύη, ούτως ώστε να προσεγγίσει, ως εκ τούτου, το δυτικό μέτωπο με στόχο την εξεύρεση μιας φόρμουλας για ειρηνική συνύπαρξη με κυβέρνηση της Τρίπολης.

Μετά τη βιβλική καταστροφή στην Ντέρνα αρκετοί θεώρησαν πως ο στρατάρχης Χαφτάρ θα κλονιζόταν και είναι αλήθεια πως η κατάρρευση των φραγμάτων της πόλης και οι χιλιάδες θάνατοι που ακολούθησαν, οδήγησαν τη διοίκησή του στο εδώλιο. Δεν είναι περίεργο, οπότε, το ότι παίζει σε πολλά ταμπλό, ούτως ώστε να εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη από το εξωτερικό. Ομως, όσον αφορά την κατάσταση στο εσωτερικό, η εξουσία που ασκεί στην Ανατολική Λιβύη μάλλον είναι ισχυρότερη από την οργή των πολιτών.

«Τεράστιες πινακίδες στη Βεγγάζη δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το ποιος κάνει κουμάντο. Σε όλη την πρωτεύουσα της ανατολικής Λιβύης, το πρόσωπο του Χαλίφα Χάφταρ κοιτάζει αφ’ υψηλού αυστηρά – η πανταχού παρούσα εικόνα του θυμίζει τη δικτατορία του Μουαμάρ Καντάφι», γράφει σε ανταπόκρισή της από τη Βεγγάζη η Χέμπα Σαλέχ, απεσταλμένη των Financial Times στο Κάιρο.

O Χαφτάρ (ο οποίος στο παρελθόν είχε παρτίδες και με τη CIA) και ο δικός του Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) ελέγχουν εδώ και εννέα χρόνια την Ανατολική Λιβύη, όπου σημειώθηκαν μερικές από τις πιο αιματηρές συρράξεις μετά την πτώση και τη δολοφονία του Καντάφι το 2011. Εκεί, όμως, βρίσκεται και το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαϊκού πλούτου της διαιρεμένης χώρας.

Τώρα η περιοχή προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά την τραγωδία της Ντέρνα με τους χιλιάδες νεκρούς και τις ισοπεδωμένες γειτονιές και είναι αλήθεια πως πολλοί Λίβυοι κατηγορούν τις τοπικές αρχές για το ανείπωτο μέγεθος της καταστροφής, η οποία πήρε βιβλικές διαστάσεις μετά την κατάρρευση δύο παραμελημένων, επί χρόνια και παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις, φραγμάτων στους λόφους της πόλης.

Την προηγούμενη εβδομάδα εκατοντάδες άνθρωποι στη Ντέρνα βγήκαν στους δρόμους και συγκεντρώθηκαν σε τεμένη και πλατείες για να διαμαρτυρηθούν, στο πλαίσιο «στο πλαίσιο ενός σπάνιου ξεσπάσματος οργής», όπως αναφέρει η δημοσιογράφος των Financial Times, βάλλοντας κατά της «αδύναμης και αναποτελεσματικής» κυβέρνησης της Ανατολικής Λιβύης που είναι υπόχρεη ή μάλλον υποτελής στον Χαφτάρ. Ωστόσο δημόσιες εκρήξεις οργής εναντίον του δεν σημειώθηκαν, όταν επισκέφτηκε την κατεστραμμένη πόλη.

«Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να τον κατηγορούν σιωπηρά, αλλά ξέρουν πώς να μην καταφέρονται εναντίον του γιατί αυτό θα απειλούσε την ασφάλειά τους και θα μπορούσε να είναι ακόμη και θανατηφόρο», ανέφερε σχετικά ο Εμαντεντίν Μπαντί, αναλυτής στο Atlantic Council, και αυτό σημαίνει πως η τραγωδία μάλλον δεν θα υπονομεύσει την απόλυτη εξουσία του Χαφτάρ στην περιοχή, η οποία σε μεγάλο βαθμό εδράζεται στον φόβο των αντιποίνων.

«Ναι, έχει αποκαταστήσει την ασφάλεια και κανείς δεν τολμά τώρα να δημιουργήσει μια πολιτοφυλακή στα ανατολικά», είπε ένας άνδρας που πολέμησε στην εξέγερση του 2011 κατά του Καντάφι. «Αλλά είναι ένας δικτάτορας. Είναι σαν να επιστρέφουμε στην αρχή», πρόσθεσε.

Οπως αναφέρει η Χέμπα Σαλέχ στο ρεπορτάζ της, ορισμένοι Λίβυοι πιστώνουν στον Χαφτάρ ότι τερμάτισε τις δολοφονίες από ισλαμιστές ριζοσπάστες στη Βεγγάζη. Τότε έχαιρε της υποστήριξης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιγύπτου, της Ρωσίας και της Γαλλίας, έχοντας καταφέρει να πλασαριστεί ως καθοριστικός παράγοντας στη μάχη κατά του ισλαμιστικού εξτρεμισμού. Ωστόσο οι επικριτές του τον κατηγορούν όχι μόνο για συστηματική καταστολή και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ότι στέκεται εμπόδιο στον τερματισμό χρόνων χάους και διχασμού.

Σήμερα η Λιβύη είναι διαιρεμένη, με δύο αντίπαλες κυβερνήσεις – μία στην πρωτεύουσα Τρίπολη και μια δεύτερη στην ανατολή που υποστηρίζεται από τον Χαφτάρ – που προέκυψαν μετά τις επεισοδιακές εκλογές του 2014 και την εμφύλια σύρραξη που ξέσπασε στη συνέχεια. Εκείνη τη χρονιά, ο Χαφτάρ μετέτρεψε τη Βεγγάζη σε προπύργιο του και διεξήγαγε μια βάναυση εκστρατεία εναντίον των ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων αλλά και κατά όλων όσοι εναντιώνονταν στις όποιες προθέσεις του.

«Ο Χαφτάρ μας έσωσε από τη σφαγή. Η Βεγγάζη καταλήφθηκε από το Ισλαμικό Κράτος και ο στρατός που βρισκόταν κάτω υπό την ηγεσία του μπόρεσε να τους νικήσει», ανέφερε σχετικά στην ανταποκρίτρια των Financial Times ο Φαράζ Ναζέμ, επικεφαλής του Κέντρου Αποκατάστασης της Ειρήνης στη Βεγγάζη, μιας οργάνωσης που συνδέεται με της τοπική κυβέρνηση.

Αναλυτές, όμως, υποστηρίζουν πως στο πλαίσιο της εκστρατείας του κατά των μαχητών του ISIS και των λοιπών εξτρεμιστικών ισλαμιστικών ομάδων που δρούσαν τότε στην Ανατολική Λιβύη, ο Χαφτάρ εξόντωσε και πρώην αντάρτες που επαναστάτησαν κατά του Καντάφι και αντιστέκονταν στις προσπάθειες του στρατάρχη να επιβάλει ένα νέο αυταρχικό καθεστώς. «Σπίλωσε όλους τους αντιπάλους του ως εξτρεμιστές για να παρουσιάσει την καταστολή του στη Δύση ως αντιτρομοκρατία», υποστήριξε ο Ανάς Ελ Γκομάτι, διευθυντής του ινστιτούτου Sadeq, μιας δεξαμενής σκέψης στην Τρίπολη.

Ο Χαφτάρ προκάλεσε μια νέα εμφύλια σύρραξη το 2019, όταν οδήγησε τις δυνάμεις του στην Τρίπολη με στόχο εκδιώξει την κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ. Οι μαχητές του υποστηρίζονταν από ρώσους μισθοφόρους της Ομάδας Βάγκνερ. Αλλά το 2020 ηττήθηκαν μετά την παρέμβαση της Τουρκίας, η οποία παρείχε πολύτιμη στήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης.

Οσον αφορά το παρόν στην Ανατολική Λιβύη, μετά τις καταστροφικές και φονικές πλημμύρες, οι τοπικές αρχές ανακοίνωσαν ότι θα φιλοξενήσουν μια διεθνή διάσκεψη τον Οκτώβριο για την ανοικοδόμηση της Ντέρνα, από την οποία πρόκειται μάλλον να επωφεληθούν πρωτίστως ο Χαφτάρ και οι ημέτεροί του. Ο Εμαντεντίν Μπαντί, ο αναλυτής του Atlantic Council, προειδοποίησε ότι η ανοικοδόμηση θα «θεωρηθεί ως ένα πριμ το οποίο θα μπορούν να διεκδικήσουν για να δέχονται μίζες. Προφανώς η μερίδα του λέοντος θα πήγαινε στον Χάφταρ».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News