Οσοι κάλυψαν τις δραματικές μέρες και νύχτες των μνημονίων την περασμένη δεκαετία, θυμούνται ότι πίσω από τους γραφειοκράτες της τρόικας, ο πραγματικός αντίπαλος για κάθε υπουργό Οικονομικών ήταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε —που πέθανε στις 26 Δεκεμβρίου σε ηλικία 81 ετών. Θυμούνται επίσης τον Πόουλ Τόμσεν, τον επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην τρόικα να απομονώνεται για λίγο τις κρίσιμες νύχτες στον διάδρομο του 6ου ορόφου του υπουργείου Οικονομικών -στην οδό Νίκης- για να μιλήσει στο κινητό του τηλέφωνο μαζί του.

Ο Τόμσεν ήταν η «φωνή» του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας στις διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση. Επέμενε χωρίς να υποχωρεί καθόλου στα πιο σκληρά μέτρα και όταν έπαιρνε πια αυτό που ήθελε, λάμβανε με ένα τηλεφώνημα στο διάδρομο το ΟΚ (είτε από τον Σόιμπλε είτε από την ίδια την Μέρκελ, με την οποία είχε επίσης απευθείας, σχεδόν casual, επαφή) για να κλείσει την αξιολόγηση. Ετσι είχε απλοποιηθεί ο μηχανισμός, τόσο ωμό ήταν το παιχνίδι. Η άλλη επιλογή για κάθε έλληνα πολιτικό που καθόταν στο τραπέζι από την άλλη πλευρά (Πρωθυπουργό ή υπουργό Οικονομικών) ήταν η ασύντακτη χρεοκοπία, ο πανικός και η φτωχοποίηση. Ο Τρίτος Κόσμος.

Τον Σεπτέμβριο του 2011 ήρθε ο πρώτος ωμός εκβιασμός για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη (και πιθανότατα την ΕΕ) και τον θρυμματισμό των οικονομικών και κοινωνικών κατακτήσεων των 37 ετών μετά την πτώση της χούντας.

Συνέβη με τον πλέον αντιθεσμικό τρόπο στο δεύτερο υπόγειο ενός ξενοδοχείου στην Πολωνία. Η ελληνική πλευρά απέρριψε τον εκβιασμό και όσα ακολούθησαν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο: το λεγόμενο χαράτσι των ακινήτων (ΕΕΤΗΔΕ, μετέπειτα ΕΝΦΙΑ), σειρά ακόμη σκληρών μέτρων, και στη συνέχεια η εκλογική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ που σήκωσε την ευθύνη για να μην επέλθει η καταστροφική, ασύντακτη χρεοκοπία. Είχε προηγηθεί η σύγκρουση Βενιζέλου – τρόικας στην Αθήνα στις αρχές Σεπτεμβρίου και η αποχώρηση των τελευταίων από την Ελλάδα.

Στο περιθώριο του Eurogroup που έγινε στις 15 Σεπτεμβρίου του 2011 στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, τέσσερις άνθρωποι, δύο Γερμανοί και δύο Ελληνες, συναντήθηκαν μυστικά στο δεύτερο υπόγειο του ξενοδοχείου Monopol. Από την ελληνική πλευρά παρόντες ήταν ο τότε υπουργός Οικονομικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος και ο στενότερος θεσμικός σύμβουλός του, τότε πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ), Γιώργος Ζανιάς. Από την άλλη πλευρά, κάθονταν ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και ο τότε υφυπουργός του Γιοργκ Ασμουσεν.

Στο λόμπι γινόταν το πάρτι της πολωνικής προεδρίας. Οι Ελληνες με τους Γερμανούς βρίσκονταν δύο πατώματα πιο κάτω, σε εντελώς διαφορετικό κλίμα. Η συνάντηση κράτησε 90 λεπτά και έγινε σε ένα μπαρ του ξενοδοχείου στο δεύτερο υπόγειο που ήταν κλειστό για το κοινό  —άνοιξε μόνο για αυτό τον σκοπό.

Η «πρόταση» του Σόιμπλε ήταν το Grexit: Να χρηματοδοτήσει η ευρωζώνη την έξοδο της Ελλάδας. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών είχε μαζί του και ένα σχέδιο το οποίο περιελάμβανε λεπτομέρειες: Τι θα γίνει με τις τράπεζες, τι θα γίνει με τις καταθέσεις κλπ. Η ελληνική πλευρά αρνήθηκε να μπει στη συζήτηση.

Στη συνάντηση έχει αναφερθεί ο Ευάγγελος Βενιζέλος στο βιβλίο του «Εκδοχές πολέμου 2009-2022» (Πατάκης, 2022). Μετά από ερώτηση του Γιώργου Κουβαρά, αναφέρεται στο περιστατικό του Βρότσλαβ: «Καθίσαμε σε μία γωνιά, υπήρχε ένα τραπέζι του μπαρ, ένας μικρός καναπές στον οποίον κάθισαν οι δύο γερμανοί συνομιλητές μας. Και από την άλλη μεριά, σε δύο μικρές πολυθρόνες, καθίσαμε ο Γιώργος Ζανιάς κι εγώ.

»Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν ευθύς, χωρίς προλόγους – “Let’s discuss the exit of Greece from euro” ήταν η χαρακτηριστική φράση. Αρα έθεσε το ζήτημα αμέσως στο τραπέζι και άρχισε ένα γκραν-γκινιόλ, το οποίο κράτησε ενενήντα λεπτά -μιάμιση ώρα».

Σόιμπλε και Ασμουσεν είπαν στον Βενιζέλο και τον Ζανιά ότι είχαν προετοιμάσει το σχέδιο. Υπήρχε «πρόβλεψη να μπορούν οι πολίτες να παίρνουν από τα ATM ένα μικρό ποσό ας πούμε πενήντα ευρώ κάθε βδομάδα για τις στοιχειώδεις δαπάνες, ότι πιθανότατα θα υπήρχε διακοπή των διεθνών εμπορικών συναλλαγών και βεβαίως θα υπήρχε πρόβλημα με τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος», θυμάται ο Βενιζέλος στο βιβλίο για την εφιαλτική πρόταση, η οποία συνοδευόταν βέβαια από στρογγυλεμένες διατυπώσεις περί υποστήριξης της Ελλάδας…

Ο Βενιζέλος το απέκλεισε αμέσως. «Δεν θα οδηγήσουμε τη δημοκρατία σε κρίση, δεν θα οδηγήσουμε τον λαό στην φτώχεια, δεν θα οδηγήσουμε την Ελλάδα 50 χρόνια πίσω» είπε στον Σόιμπλε.

«Η Ελλάδα θα πήγαινε στην εποχή των παγετώνων» σημειώνει ακόμη στο βιβλίο όπου εξηγεί γιατί δεν δημοσιοποίησε όσα συνέβησαν και γιατί δεν επέλεξε να μετατρέψει τη διαπραγμάτευση σε «ροκ όπερα» όπως είδαμε να συμβαίνει αργότερα.

Νωρίτερα, μιλώντας στο BHMAgazino το 2013, ο Βενιζέλος ανέφερε για εκείνη τη συνάντηση, χωρίς να επιβεβαιώνει τότε όλες τις λεπτομέρειες: «Οι προσβολές απέναντι στη χώρα, η επικριτική διάθεση, η οποία μπορεί να γίνεται και ταπεινωτική, ναι μεν δεν σε αφορά προσωπικά, αλλά σε αφορά εν τέλει, εθνικά. Και θέλει πολύ μεγάλη προσοχή για να μην αντιδράσεις, όπως θα αντιδρούσες σε μια προσωπική προσβολή». 

Ο Σόιμπλε υπήρξε ένα πρόσωπο που αντιμετώπισε την Ελλάδα και τους πολίτες της χώρας με εξαιρετικά μεγάλη σκληρότητα. Ορισμένοι, όταν ζούσε και ήταν κυρίαρχος, μιλούσαν για πραγματισμό, στέκονταν στις δύσκολες περιπέτειες της ζωής του και στην οπτική ότι υπερασπιζόταν τα συμφέροντα των Γερμανών —τότε οι Ελληνες ήταν κατασυκοφαντημένοι ως δήθεν «τεμπέληδες» και «κλέφτες» από την Bild και το περιοδικό Focus, που παρουσίαζε την Αφροδίτη της Μήλου να υψώνει το μεσαίο δάχτυλο.

Πραγματισμός ή μήπως λαϊκισμός; 

Το να συμπλέει κανείς εκείνη την περίοδο με αυτό το κλίμα, το οποίο είχε καλλιεργηθεί από την γερμανική πολιτική τάξη και αναπαράχθηκε από τον γερμανικό Τύπο παρέπεμπε περισσότερο σε λαϊκισμό παρά σε πραγματισμό από την πλευρά του Σόιμπλε.

Στην περίπτωση του γερμανού πολιτικού το μέγα γεγονός του θανάτου, που από την αρχαιότητα απαιτεί σεβασμό, δεν μπορεί να συνοδευτεί από «άφεση» και «συγχώρεση» με βάση το… «ο αποθανών δεδικαίωται» που συχνά χρησιμοποιείται διαστρεβλωμένο.

Οπως έχει δείξει ο Απόστολος Δοξιάδης (εδώ),  οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν «σαν να σημαίνει ότι αυτός που πεθαίνει δικαιώνεται -και άρα δεν πρέπει να τον κρίνουμε (…) Η πλήρης πρόταση, από την Προς Ρωμαίους Επιστολή του Απόστολου Παύλου (6:7) είναι “o γαρ απoθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας”. Το ρήμα “δεδικαίωται” σημαίνει στην Κοινή, την γλώσσα της Καινής Διαθήκης, “απαλλάσσεται”, “λυτρώνεται”. H δε ερμηνεία του χωρίου, κατά την έγκυρη μετάφραση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, είναι ότι στον αποθανόντα “η αμαρτία δεν έχει πια καμιά εξουσία”, κοινώς ο νεκρός δεν μπορεί πια να αμαρτήσει».

«Αυτό είναι όλο. Ούτε άφεση σημαίνει, ούτε συγχώρεση. Οι άνθρωποι κρίνονται από τι έκαναν όσο ζούσαν, όχι αφού πέθαναν. Και κανενός ο θάνατος δεν τον εξαγνίζει από τις πράξεις της ζωής του» πρόσθετε ο Δοξιάδης με άλλη αφορμή το 2021. Και, δυστυχώς, ισχύει απόλυτα για την Ελλάδα και τον Σόιμπλε. Είναι αδύνατον να ξεχάσουμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News