Συνέβη και αυτό στην καρδιά της Ευρώπης: μία αεροπειρατεία με δράστη όχι μία τρομοκρατική οργάνωση αλλά ένα κράτος της Γηραιάς Ηπείρου και στόχο τη σύλληψη ενός αντιφρονούντα δημοσιογράφου.

Η πρωτοφανής και αδιανόητη (έως την περασμένη Κυριακή) ενέργεια στην οποία προέβη η κυβέρνηση της Λευκορωσίας εξακολουθεί να προκαλεί σοκ και δέος: ένα επιβατικό αεροπλάνο μιας ευρωπαϊκής αεροπορικής εταιρείας, της Ryanair, αναχωρεί από μία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, την Αθήνα, με προορισμό μία άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, το Βίλνιους.

Κατά την πορεία, ωστόσο, στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας, το προσεγγίζει ένα πολεμικό αεροσκάφος, εξαναγκάζοντας το να προσγειωθεί στο Μινσκ «για λόγους ασφαλείας». Αμέσως μετά μια ομάδα των μυστικών υπηρεσιών της Λευκορωσίας (ή και της Ρωσίας σύμφωνα με κάποιους) επιβιβάζεται στο αεροσκάφος και συλλαμβάνει τον 26χρονο λευκορώσο Ρομάν Προτάσεβιτς, μαζί με τη ρωσίδα αρραβωνιαστικιά του Σοφία Σάπεγκα.

Ποιος είναι, όμως, ο Προτάσεβιτς; Είναι ο μεγάλος αντίπαλος του προέδρου – δικτάτορα της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο. Το κανάλι που (συν)ίδρυσε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Telegram (ονομάζεται Nexta και εδρεύει στην Πολωνία) αποτελεί σημείο αναφοράς όλων των αντιφρονούντων της Λευκορωσίας, ειδικά από τον περασμένο Αύγουστο, όταν ο Λουκασένκο στέρησε τη νίκη στις προεδρικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν από την Σβετλάνα Τιχανόβσκαγια, τη σύζυγο ενός άλλου επιφανούς αντιφρονούντα της Λευκορωσίας που συνελήφθη από το καθεστώς με αποτέλεσμα η γυναίκα του να αναδειχθεί «άθελά» της σε ηγέτιδα της αντιπολίτευσης στη χώρα.

Στην Αθήνα ο Προτάσεβιτς (ο οποίος πλέον εργάζεται για το Belamova, ένα άλλο κανάλι της Telegram) είχε μεταβεί για να συναντηθεί μαζί της. Φίλοι του νεαρού δημοσιογράφου αναφέρουν – μας πληροφορεί το BBC – πως ήδη από την ελληνική πρωτεύουσα είχε αντιληφθεί πως κάποιοι τον παρακολουθούσαν.

Τώρα, με βάση την κατηγορία για τρομοκρατία που του απαγγέλθηκε από το καθεστώς, επειδή διοργάνωνε, από τότε που ήταν έφηβος ακόμα, πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, ο 26χρονος δημοσιογράφος που εγκατέλειψε την πατρίδα του το 2019 και ζούσε στην Πολωνία, κινδυνεύει να καταδικαστεί σε κάθειρξη 15 ετών, αν όχι σε θανατική ποινή, όπως υποστήριξε ο ίδιος, καθώς το αεροσκάφος της Ryanair άλλαζε πορεία με προορισμό το Μινσκ.

Η ευρωπαϊκή αντίδραση

Γιατί η μοίρα αυτού του νεαρού και θαρραλέου άνδρα αφορά όλους τους Ευρωπαίους το έχουν εξηγήσει τα τελευταία 24ωρα πλήθος σχολιαστών και αναλυτών, επισημαίνοντας πως από τον τρόπο που θα αντιδράσει η Ευρώπη, εξαρτάται το μέλλον της αλλά και το μέλλον των κοινών ευρωπαϊκών αξιών.

Τελικά οι ευρωπαίοι ηγέτες αντέδρασαν και έπειτα από μια σχετικά σύντομη συνεδρίαση, αποφάσισαν ομόφωνα μια σειρά από πρώτες ενέργειες κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, υιοθετώντας μια κοινή μεν αλλά όχι τόσο αυστηρή στάση όσο θα επιθυμούσαν κάποιοι. 

Αρκετοί μάλιστα αμφιβάλλουν πως τα μέτρα και οι κυρώσεις της ΕΕ θα συμβάλουν στο να συνετιστεί ο λευκορώσος δικτάτορας. Παρότι κυρώσεις κατά της Ρωσίας επιβάλλονταν επί χρόνια – αναφέρουν – το Κρεμλίνο δεν δίστασε να προσαρτήσει την Κριμαία και σίγουρα δεν σταμάτησε να προβαίνει σε κακόβουλες ενέργειες κατά της Δύσης.

«Η ΕΕ έχει διώξει ξανά τον Λουκασένκο, αλλά με πενιχρά αποτελέσματα», σημείωσε την επομένη της κρατικής αεροπειρατείας το Politico, υπενθυμίζοντας πως το περασμένο φθινόπωρο, «έπειτα από τρεις μήνες συνομιλιών και καθυστερήσεων», οι Βρυξέλλες επέβαλαν τελικά μια σειρά από κυρώσεις εξαιτίας των κάθε άλλων παρά αδιάβλητων προεδρικών εκλογών του περασμένου Αυγούστου.

Η ΕΕ σχεδίαζε να επιβάλει νέες κυρώσεις στην Λευκορωσία αναφορικά με το ίδιο ζήτημα, δεδομένου ότι μετά την εκλογική κλοπή, σημειώνονταν επί μήνες στη χώρα πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εν μέσω μαζικών συλλήψεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις δυνάμεις καταστολής. Τώρα η Λευκορωσία κατηγορείται και για αεροπειρατεία αλλά το ότι η ΕΕ εμφανίζεται οργισμένη δεν σημαίνει πως το καθεστώς Λουκασένκο θα αλλάξει τη στάση του.    

Ο ρόλος της Ρωσίας

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υπογράμμισαν επίσης ότι πρέπει να διεξαχθούν άμεσα ενδελεχείς έρευνες, ούτως ώστε να διαπιστωθεί πιθανή εμπλοκή της Ρωσίας στην υπόθεση. Το ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν στηρίζει τον Λουκασένκο είναι γνωστό ενώ ο ρώσος ηγέτης έχει προειδοποιήσει πολλές φορές τη Δύση να μην παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Λευκορωσίας. «Είμαι πεπεισμένος πως κάτι παρόμοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί δίχως ρωσική εμπλοκή», σημείωσε ανώτερος αξιωματούχος των Βρυξελλών. 

Πάντως τη Δευτέρα η Μαρία Ζαχάροβα κατηγόρησε τη Δύση για υποκρισία. Η εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού ΥΠΕΞ αναφέρθηκε στην αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους του Εβο Μοράλες στην Αυστρία το 2013 επειδή οι ΗΠΑ υποπτευόντουσαν πως μεταξύ των επιβατών, πέρα από τον τότε πρόεδρο της Βολιβίας, συγκαταλεγόταν και ο Εντουαρντ Σνόουντεν, ο Αμερικανός πρώην συνεργάτης της NSA που διέρρευσε χιλιάδες φακέλους των μυστικών υπηρεσιών της πατρίδας του. «Είτε θα πρέπει να συγκλονίζονται από όλα, είτε δεν θα πρέπει να συγκλονίζονται από παρόμοιες ενέργειες άλλων», έγραψε σε ανάρτησή της στο Facebook η Ζαχάροβα.