Το ερχόμενο Σάββατο, 6 Μαΐου, ο Τζέφρι Πάιατ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα για το ασυνήθιστα παρατεταμένο χρονικό διάστημα των σχεδόν έξι ετών, αναχωρεί για την Ουάσιγκτον, όπου –διόλου παράδοξο– θα κληθεί να αναλάβει τα καθήκοντα του υφυπουργού Εξωτερικών με αρμοδιότητα την Eνέργεια, ένα πόστο με αυτονόητη σημασία και για τα ελληνικά ενδιαφέροντα. Ο Πάιατ τοποθετήθηκε στην Αθήνα το τελευταίο έτος της προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, αποτέλεσε κρίσιμο δίαυλο επικοινωνίας με την Ουάσιγκτον κατά τη διάρκεια της προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ και με την επιστροφή του Τζο Μπάιντεν πρακτικά παρέμεινε αμετακίνητος.

Στα δύσκολα χρόνια του φλερτ Τραμπ-Ερντογάν, ο έμπειρος αμερικανός διπλωμάτης κατόρθωσε να κρατήσει δύσκολες ισορροπίες, ενώ επί των ημερών του στην Αθήνα και με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μπήκαν οι βάσεις για τη στενότερη συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες. Μάλιστα, αυτή η άριστη συνεργασία του με τον ΣΥΡΙΖΑ είχαν δημιουργήσει, πριν από τις εκλογές του Ιουλίου του 2019, έντονες τριβές με το περιβάλλον του τότε προέδρου της ΝΔ και σημερινού Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Βέβαια, πολύ σύντομα τα σύννεφα διαλύθηκαν, κάτι που έγινε ορατό ήδη προτού φθάσει το 2020.

Για όλους όσοι κινήθηκαν στη δημόσια σφαίρα και στις παρυφές της τα τελευταία έξι χρόνια, ο Τζέφρι Πάιατ ήταν σχεδόν αναπόφευκτος. Καταρχάς, η άφιξη του στην Αθήνα από το Κίεβο, δηλαδή από μια πρεσβεία πρώτης γραμμής για τα αμερικανικά συμφέροντα, σηματοδότησε και την αλλαγή πορείας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Πάιατ υποδέχθηκε τον Μπαράκ Ομπάμα στην ιστορική επίσκεψή του στην Αθήνα, ενώ το χρονικό διάστημα που ακολούθησε συνεργάστηκε πολύ στενά με τη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, το επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα και τον τότε υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά για κάτι που αποτέλεσε μια ακόμα… μεταστροφή της τότε κυβέρνησης, δηλαδή την καθοριστική στροφή προς την συνεργασία με την Ουάσιγκτον και τη σύσφιγξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ σε θέματα όπως της ονοματολογικής διαφοράς με τη Βόρεια Μακεδονία. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έφθασε το καλοκαίρι του 2018 να απελάσει από την Αθήνα δύο ρώσους διπλωμάτες, ακριβώς λόγω της προσπάθειας που είχε τότε εντοπιστεί από τις μυστικές υπηρεσίες για υπονόμευση των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια που οδήγησαν στη Συμφωνία των Πρεσπών.

Σε πολιτικό επίπεδο, επί των ημερών Πάιατ διοργανώθηκε, τον Οκτώβριο του 2017, η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο Λευκό Οίκο όπου, μαζί με τον Ντόναλντ Τραμπ, ανακοινώθηκε, μεταξύ άλλων, η αναβάθμιση τμήματος του στόλου των F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας στην έκδοση «Viper», αλλά διαπιστώθηκε και η συμπάθεια του τότε προέδρου των ΗΠΑ για το πρόσωπο του Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ντόναλντ Τραμπ συναντήθηκε και με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου στις δημόσιες δηλώσεις φάνηκε, ακριβώς, η αντίληψη του πρώην προέδρου των ΗΠΑ για τα Ελληνοτουρκικά (το περίφημο σχόλιο του Τραμπ: «Και αν χάσετε;» και η ευθεία απάντηση Μητσοτάκη: «Δεν θα χάσουμε κ. πρόεδρε»).

Σε γενικές γραμμές μπορεί να υποστηριχθεί ότι, δίχως υπερβολές, η παρουσία του Τζέφρι Πάιατ στην Αθήνα, σε μια περίοδο στην οποία από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχαν παραιτηθεί πολύπειροι διπλωμάτες, διαμαρτυρόμενοι για το άνοιγμα του Ντόναλντ Τραμπ σε αυταρχικούς ηγέτες (κυρίως στον Πούτιν και τον Σι), αποτέλεσε πολλές φορές μια διασφάλιση ότι ο δίαυλος με την Ουάσιγκτον θα παρέμενε ανοιχτός σε περίπτωση ανάγκης. Κάτι που, άλλωστε, αποδείχθηκε το καλοκαίρι του 2020, όταν η έξοδος του «Ορούτς Ρέις» στην Ανατολική Μεσόγειο οδήγησε σε μια κρίση και παρατεταμένη ένταση για σχεδόν τέσσερις μήνες, περίοδο κατά την οποία σχεδόν το σύνολο του Στόλου είχε αναπτυχθεί.

Η επιστροφή του Τζέφρι Πάιατ σε θέση-κλειδί στην Ουάσιγκτον οφείλεται αδιαμφισβήτητα στο συνδυασμό πόστων που βρέθηκαν στο επίκεντρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής την τελευταία 10ετία, δηλαδή την Ανατολική Μεσόγειο και τη Ρωσία. Στην Αθήνα, ήδη από την εποχή των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ (2018) είχε ξεκινήσει μια πολύ σημαντική παρασκηνιακή συζήτηση για τη μορφή που θα πρέπει να λάβει η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ (η λεγόμενη MDCA που πρακτικά καθορίζει το καθεστώς της στάθμευσης των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Ελλάδα και της χρήσης βάσεων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων).

Η αντίδραση της αμερικανικής πρεσβείας πριν από λίγους μήνες, όταν καταψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ την MDCA, ήταν κυρίως απόρροια της απορίας που δημιουργήθηκε στο μυαλό του Τζέφρι Πάιατ, καθώς ο ίδιος είχε προσωπικά συνεργαστεί με τον πρώην υπουργό Αμυνας Ευάγγελο Αποστολάκη και τους προκατόχους του Νίκο Δένδια, Γιώργο Κατρούγκαλο και Νίκο Κοτζιά, ακριβώς στην κατεύθυνση της πολυετούς ανανέωσης. Ο Τζέφρι Πάιατ αποτέλεσε τον πλέον ενεργό κρίκο σε αυτή τη προσπάθεια, γεγονός που εξηγεί και για ποιο λόγο αρκετοί θεώρησαν ότι μετά το πόστο του στην Αθήνα, ο αμερικανός διπλωμάτης θα μπορούσε να βρεθεί κάπου στο Πεντάγωνο.

Η MDCA παραχώρησε στις ΗΠΑ για μια πενταετή περίοδο σημαντικές διευκολύνσεις, όχι μόνο στη Σούδα, αλλά και στη Λάρισα, στον Βόλο και στην Αλεξανδρούπολη. Ειδικά μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η χρήση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης για την προώθηση αμερικανικών δυνάμεων στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Πολωνία, κατέδειξε ακόμα και στους πλέον υποψιασμένους ότι η Ουάσιγκτον ανέμενε εδώ και καιρό τη ρωσική εισβολή. Επιπλέον  – πέρα από τη συμφωνία για την αναβάθμιση των F-16, συμφωνήθηκε η προμήθεια ελικοπτέρων ανθυποβρυχιακού πολέμου ΜΗ-60R αλλά και η παραχώρηση οχημάτων Μ-1117, ελικοπτέρων Kiowa και σκαφών Ειδικού Πολέμου από τα πλεονάσματα των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Σε αμιγώς διπλωματικό επίπεδο, η μετακίνηση του Τζέφρι Πάιατ σε ένα πόστο το οποίο αφορά την ενέργεια, άρα και τη θέση των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο απέναντι σε πρότζεκτ όπως το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου, η συνεργασία με Αίγυπτο και Σαουδική Αραβία για την εξαγωγή «πράσινης» ενέργειας, αλλά και οι δύσκολες αλλά ζωντανές συζητήσεις για τον East Med, αποτελεί, ξεκάθαρα θετική εξέλιξη για την Αθήνα. Κυρίως, όμως, διότι υπάρχει πλέον στην Ουάσιγκτον ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο γνωρίζει το σύνολο του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα και μπορεί να βρεθεί γρήγορα στην άλλη άκρη του τηλεφώνου εφόσον αυτό χρειαστεί.

Αμερικανοί διπλωμάτες είχαν έλθει και άλλοι πριν από τον Τζέφρι Πάιατ στην Αθήνα. Ωστόσο, η διαφορά του Πάιατ σε σύγκριση με τους προκατόχους του ήταν το σπάνιο επικοινωνιακό χάρισμά του. Ορειβάτης και ποδηλάτης, γύρισε ολόκληρη τη χώρα, χειριζόταν προσωπικά τον λογαριασμό του στο τουίτερ, κάτι που σε γενικές γραμμές προσπαθούν να αποφεύγουν οι εν ενεργεία διπλωμάτες, κατορθώνοντας να ξεπερνάει τις κακοτοπιές με χαρακτηριστική ευκολία.

We’ll miss the Greek summer this year but that just makes me savor today’s preview that much more. What a privilege it has been to serve as ??Ambassador in this remarkable corner of the world. pic.twitter.com/gf0mhgMYOp

— Geoffrey Pyatt (@USAmbPyatt) April 10, 2022

Διαχειρίστηκε με πηγαίο χιούμορ ακόμα και το ατύχημα που είχε το καλοκαίρι του 2019 στην Αρεόπολη, όταν έχασε τον έλεγχο του ποδηλάτου του, το οποίο έφυγε σε στροφή γλιστρώντας πάνω σε μηχανικά λάδια. Και μίλησε με πολύ θερμό τρόπο για το προσωπικό του ασθενοφόρου που τον μετέφερε στο Κέντρο Υγείας Αρεόπολης. Μάλιστα, έναν χρόνο μετά το ατύχημά του ο Πάιατ επισκέφθηκε ξανά την Αρεόπολη για να χαιρετήσει τον διευθυντή του Κέντρου Υγείας!

A big thank you to Areopoli health center staff for excellent care I received after my recent cycling accident in Mani & thank you to all my Greek friends who called to say perastika. I’m unhappy it cut my trip short but look forward to returning to Athens on my road to recovery.

— Geoffrey Pyatt (@USAmbPyatt) July 5, 2019

Ανάλογες ιστορίες έχουν να διηγηθούν πολλοί στα προηγούμενα έξι χρόνια. Και στις ημέρες που βρισκόταν στην Αθήνα ο Τζέφρι Πάιατ δεν άφηνε καμία ημέρα να πάει χαμένη. Δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι βουλευτές, παράγοντες της δημόσιας ζωής που να μην είχαν κάποια συνεργασία κάποια στιγμή με τον αμερικανό διπλωμάτη. Βέβαια, η κινητικότητα Πάιατ είχε και σαφείς στόχους. Το 2018 η ΔΕΘ τίμησε τις ΗΠΑ, ενώ στα επόμενα χρόνια, οι Αμερικανοί άρχισαν να ανακαλύπτουν πώς οι Ρώσοι επηρεάζουν τα πράγματα στη Βόρεια Ελλάδα και άρχισαν να αντιλαμβάνονται τη σημασία της θρησκευτικής διπλωματίας.

Οι κινούμενοι στους στενούς κύκλους της διπλωματίας, επισημαίνουν ότι η σύσφιγξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων τα τελευταία χρόνια δεν ήταν συγκυριακή, ούτε και συνδεδεμένη με τον Τζέφρι Πάιατ. Πράγματι, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, τον αντιαμερικανισμό αντικατέστησε ο «αντιγερμανισμός», ενώ οι σχέσεις Αθήνας – Ουάσιγκτον απέκτησαν μια διάσταση που δεν είχαν νωρίτερα, λόγω της υποστήριξης που παρείχε η Ουάσιγκτον στην Αθήνα στα δύσκολα χρόνια των μνημονίων. Επίσης, η αλλαγή των συσχετισμών στην Ανατολική Μεσόγειο εκ των πραγμάτων αναβάθμισε τη σημασία της Ελλάδας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Αυτή η αλλαγή στάσης της Ουάσιγκτον έναντι της Ελλάδας, ίσως ήταν και ο λόγος που εστάλη στην Αθήνα ένας διπλωμάτης πρώτης γραμμής.

Ολοι όσοι τον συμπάθησαν ή… δεν τον συμπάθησαν, έχουν κάποια ιστορία να διηγηθούν για τον Τζέφρι Πάιατ και εκείνος αγάπησε την Ελλάδα, λέγοντας, μάλιστα, κάθε λίγο ότι του θυμίζει πολλές φορές το κλίμα της Νότιας Καλιφόρνιας από όπου κατάγεται. Είτε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ όπου θα βρίσκεται από το καλοκαίρι, είτε σε κάποια μελλοντική περίσταση, είναι βέβαιο ότι θα ασχοληθούμε ξανά με τον απερχόμενο αμερικανό πρεσβευτή — και μάλιστα σύντομα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News