Διεθνώς, τα πεζοδρόμια και οι πλατείες των μητροπόλεων έγιναν προέκταση των καταστημάτων εστίασης στη διάρκεια της πανδημίας. Η απόσυρση ή η μονιμοποίηση αυτής της χρήσης τους προκαλεί συζητήσεις σχετικά με τη διαχείριση του δημόσιου χώρου.

Εδώ και σχεδόν τρία χρόνια, από την εμφάνιση του κορονοϊού, οι πόλεις αλλάζουν συνεχώς. Ο δημόσιος χώρος μεταμορφώνεται ανάλογα με τις πολιτικές αποφάσεις για την πρόληψη του ιού. Οι κύριες νυχτερινές αρτηρίες ερήμωσαν για να γεμίσουν λίγους μήνες αργότερα από νέους με μπουφάν και τζιν τόνικ σε πλαστικό ποτήρι. Το πικνίκ και το διάβασμα στο πάρκο, από σπάνιο θέαμα, αναδείχθηκε σε νέα αγαπημένη δραστηριότητα των πολιτών μέχρι να ανοίξουν πάλι τα καφέ και να εγκαταλειφθεί από τους περισσότερους. Το περπάτημα εντός των ορίων του δήμου μέχρι τις 6 μ.μ. ήταν ένα σενάριο δυστοπικού φιλμ που έγινε πραγματικότητα και είναι πολύ νωρίς να μαντέψουμε τι ζημιά μας έχει κάνει.

Μπορεί πλέον ο κορονοϊός να μην μας προκαλεί την αγωνία που μας προκαλούσε κάποτε, όμως οι αλλαγές που έχει φέρει στο αστικό τοπίο είναι ορατές διεθνώς. Μια από τις βασικότερες εντοπίζεται στα πεζοδρόμιά του: έχουν καταληφθεί από καρέκλες, τραπεζάκια και θαμώνες.

Αυτό το θέαμα είναι πολύ κλασικό σε χώρες όπως η Γαλλία: οι χαρακτηριστικές καρέκλες μπιστρό των οποίων ο σχεδιασμός δεν διαφέρει πολύ από τα πρωτότυπα σχέδια του οίκου Ντρουκέρ στα τέλη του 19ου αιώνα, καταλαμβάνουν ένα μέρος από πλατείες και φαρδιά πεζοδρόμια εδώ και έναν αιώνα και όποτε οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν – όταν δεν βρέχει δηλαδή – σφύζουν από κόσμο.

Δεν υπάρχει η ίδια παράδοση στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Οταν φέρνει κανείς στο μυαλό του ένα τυπικό νεοϋορκέζικο εστιατόριο δεν φαντάζεται εξωτερικά τραπεζοκαθίσματα σε πλακόστρωτες πλατείες. Ομως, η ανάγκη του κλάδου της εστίασης να επιβιώσει οικονομικά, ελισσόμενος ανάμεσα στα αυστηρά μέτρα για την πρόληψη της διάδοσης του κορονοϊού και η ανάγκη των Νεοϋορκέζων να φάνε έξω οδήγησε σε ένα νέο καθεστώς το οποίο πλέον διχάζει τους κατοίκους της μητρόπολης, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Times του Λονδίνου.

Ξύλινα υπόστεγα με τζαμαρίες ή διάφανο πλαστικό, θερμάστρες και καλό εξαερισμό άρχισαν να εμφανίζονται σαν προεκτάσεις των μπαρ και των εστιατορίων της Νέας Υόρκης, δίνοντας τη δυνατότητα στους πιο διστακτικούς να απολαύσουν ξανά τα αγαπημένα τους κοκτέιλ και πιάτα.

Η Νέα Υόρκη όμως είναι ένα πολύ πιο χαώδες και σκληροπυρηνικό τοπίο από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Τα υπόστεγα βανδαλίζονται από γκράφιτι και προσφέρουν ένα άνετο σπίτι για αρουραίους και ρακούν, μερικές φορές ακόμα και για άστεγους ή νεαρά ζευγάρια. Η Ελίζαμπεθ ΝτεΜέγιο, από τη συνοικία Κουίνς δήλωσε χαρακτηριστικά στους Times: «Είμαι σίγουρη ότι δεν θυμίζουν σε κανέναν το Παρίσι».

Πέρα από το γεγονός ότι κάποιοι βρίσκουν το θέαμα των υπόστεγων αντιαισθητικό, οι κάτοικοι οι οποίοι μένουν κοντά σε μπαρ που επεκτάθηκαν, παραπονιούνται για την ηχορύπανση που προκαλούν. Στο Απερ Γουέστ Σάιντ, ο Μάικλ Κέννα εξήγησε στους Times πως οι κάτοικοι της πολυκατοικίας του πλήρωσαν 20.000 δολάρια έκαστος για την εγκατάσταση ηχομονωτικών τζαμιών, γιατί τις νύχτες η δυνατή μουσική και η βοή από τα μεθυσμένα πλήθη που κατακλύζουν τον δρόμο τους εισβάλλει και στον προσωπικό τους χώρο.

Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ερικ Ανταμς, αγαπάει τη νυχτερινή ζωή της πόλης και όσοι μαγαζάτορες βασίζονται σε αυτά τα υπόστεγα πιστεύουν ότι ο δήμος θα τα μονιμοποιήσει. «Εχουν μεταμορφώσει την πόλη», δήλωσε πρόσφατα ο Ανταμς, προσθέτοντας ότι απολαμβάνει να τρώει σε αυτά τα νέα υπόστεγα και ότι βοηθούν τη Νέα Υόρκη να συνεχίσει να μην κοιμάται ποτέ. Ο δήμος έχει ήδη αρχίσει να γκρεμίζει όσα υπόστεγα έχουν ερημωθεί και προβλέπει νέες προδιαγραφές και πιο ανθεκτικά υλικά για όσα πρόκειται να μονιμοποιηθούν. Σύμφωνα με στοιχεία του δήμου της Νέας Υόρκης η συντριπτική πλειοψηφία των Νεοϋορκέζων (86%) υποστηρίζει τη μονιμοποίηση του θεσμού ενώ μια μήνυση που εκκρεμεί, έχει κατατεθεί από μια «μικρή μειοψηφία».

Στην Ελλάδα

Αντίστοιχα ερωτήματα σχετικά με τη διαχείριση των εξωτερικών τραπεζοκαθισμάτων έχουν προκύψει και στην Ελλάδα. Παραδοσιακά ξύλινα αλλά όχι αποκλειστικά, τα «τραπεζάκια έξω» είναι χαρακτηριστικό όλων των ειδών καταστημάτων εστίασης, από εκλεκτικά μπαρ και καλά εστιατόρια μέχρι παραδοσιακά καφενεία και συνοικιακά σουβλατζίδικα. Επισκέπτες και ντόπιοι τα προτιμούν σταθερά για να απολαύσουν είτε τον ελληνικό ήλιο είτε το τσιγάρο τους, μετά την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου το 2019.

Από τον Μάιο του 2020, όταν επαναλειτούργησε η εστίαση μετά το πρώτο lockdown, το φαγητό και το ποτό «έξω» έγινε ταυτόσημο με τα εξωτερικά τραπέζια σε κήπους και ανισόπεδα πεζοδρόμια των ελληνικών πόλεων. Την ίδια εποχή, με τροπολογία της κυβέρνησης, επιτράπηκε στα καταστήματα, με τήρηση των κατάλληλων αποστάσεων, να επεκταθούν σε ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους με τραπεζοκαθίσματα.

Με τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων κατά του κορονοϊού, στις 30 Σεπτεμβρίου, υπάρχει απόφαση να αρχίσουν οι δήμοι να ελέγχουν ότι οι καταστηματάρχες απέσυραν τα επιπλέον τραπεζοκαθίσματα από τους κοινόχρηστους χώρους και ότι αυτοί επιστράφηκαν εκεί που ανήκουν: στο κοινό. Η απόφαση αυτή φέρνει αντιδράσεις από τη μεριά του κλάδου της εστίασης και δεν είναι αβάσιμο το σενάριο να παραταθεί το μέτρο. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής», πηγές από το υπουργείο Ανάπτυξης αναφέρουν πως οι αρμόδιοι του είναι θετικοί στην παράταση του μέτρου εφόσον η τουριστική σεζόν προβλέπεται να διαρκέσει μέχρι τον Δεκέμβριο και με σκοπό να μην υπάρξει μια ακόμη ανατροπή στον κλάδο της εστίασης, ο οποίος έχασε πολλά λόγω της πανδημίας.

Εξάλλου όσα καταστήματα έχουν πάρει αυτή την άδεια, έχουν προσαρμόσει το επιχειρηματικό τους σχέδιο στη διευρυμένη δυναμική του καταστήματος, προσλαμβάνοντας το ανάλογο προσωπικό και προσαρμόζοντας τις προμήθειές τους κατάλληλα. Μια μείωση της δυναμικής αυτής θα φέρει και αντίστοιχες μειώσεις στα έξοδα της επιχείρησης.

Ιδιοκτήτης γνωστού μπαρ στον πεζόδρομο Γεωργίου Ολυμπίου, στο Κουκάκι, όταν ρωτήθηκε σχετικά με την απόσυρση του μέτρου στο τέλος Σεπτεμβρίου απάντησε χαρακτηριστικά πως «αν συρρικνωθούμε με την απόσυρση του μέτρου θα χρειαστεί να κόψουμε μεροκάματα και αυτό είναι που μας πονάει πιο πολύ».

Η Μάρω Ευαγγελίδου, αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και πρόεδρος του συμβουλίου θεσμικού πλαισίου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, μιλώντας για την επέκταση των εξωτερικών τραπεζοκαθισμάτων είπε χαρακτηριστικά πως «ένα τέτοιο μέτρο πλήττει αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη κινητικότητα στην πόλη δηλαδή τη δυνατότητα να περπατάς με τα πόδια» και πολύ περισσότερο άτομα περιορισμένης κινητικότητας ή με αναπηρία.

Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο: οποιοσδήποτε περπατάει τακτικά στο κέντρο της Αθήνας ξέρει ότι δύσκολα θα καταφέρει να απολαύσει μια αργή, ήρεμη βόλτα στους περισσότερους από τους δρόμους της. Η στενότητα των περισσότερων πεζοδρομίων καθιστούν το περπάτημα διεκπεραιωτική διαδικασία και μια που απαιτεί αντανακλαστικά βιντεοπαιχνιδιού ώστε να αποφύγει ο πεζός όλα τα πιθανά εμπόδια (κλαδιά δέντρων, σπασμένα φρεάτια, φουσκωμένα πλακάκια κ.λπ.). «Στην Αθήνα υπάρχει μεγάλο έλλειμμα σχεδιασμού για ό,τι αφορά τους πεζούς», λέει χαρακτηριστικά η κυρία Ευαγγελίδου ενώ προσθέτει πως «υπάρχουν πολιτικές οι οποίες προάγουν την βιώσιμη κινητικότητα των πεζών όπως μονοδρομήσεις, έλεγχος στάθμευσης κ.λπ. αλλά δεν προωθούνται συστηματικά και θέλουν έναν πιο συνολικό σχεδιασμό που να ξεπερνά το επίπεδο του δήμου».

Η Αθήνα ήταν μια εχθρική πόλη για τους πεζούς της πριν διευρυνθεί ο χώρος στον οποίον αναγκάζονταν να κάνουν σλάλομ ανάμεσα σε σαμπανιέρες παρκαρισμένα αυτοκίνητα και θαμώνες. Όμως το μέτρο αυτό βαθαίνει το πρόβλημα: «Δεν μπορεί να αλλοιώνεται τόσο πολύ ο χαρακτήρας του δημόσιου χώρου με μια απόφαση που έχει οικονομικούς στόχους», εξηγεί η κυρία Ευαγγελίδου. «Αν οι δήμοι πάρουν το μέρος των καταστηματαρχών, υποσκάπτουν την ποιότητα του πολεοδομικού περιβάλλοντος της πόλης τους».

Οποιαδήποτε απόφαση λάβουν τελικά οι αρμόδιοι αυτή τη στιγμή θα έχει κόστος…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News