El Algarrobico, στα ισπανικά σημαίνει χαρουπιά. Ενα φυτό ελάχιστα διάσημο, παρότι ευδοκιμεί στα νότια της ιβηρικής, και πάντως πολύ λιγότερο γνωστό από το συνονόματό του ξενοδοχείο, ένα γιγαντιαίο κτίσμα στις ακτές της Αλμερία, στη νοτιοανατολική Ισπανία, δίπλα στο γραφικό χωριό Καρμπονέρα. Το ξενοδοχείο δεσπόζει, εδώ και 20 χρόνια, στην μοναδική παρθένα παραλία της περιοχής, όπου γυρίστηκαν σκηνές της ταινίας «Λόρενς της Αραβίας», το 1962. Αυτό που το κάνει ξεχωριστό, είναι το γεγονός ότι δεν λειτούργησε ποτέ.

Στην πραγματικότητα, το El Algarrobico δεν θα έπρεπε να έχει χτιστεί καν, γράφουν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times, καθώς παραβιάζει δύο από τους βασικότερους νόμους δόμησης της χώρας: βρίσκεται μέσα σε προστατευόμενη περιοχή και απέχει λιγότερο από 100 μέτρα από την ακτή.

Μέσα από ένα πλέγμα παρανομιών και παραβιάσεων, όμως, ανεγέρθηκε. Τα 411 δωμάτιά του ολοκληρώθηκαν, οι μονάδες κλιματισμού του εγκαταστάθηκαν και, το 2005, ήταν έτοιμο να ανοίξει. Κάτι που δεν έγινε ποτέ, καθώς μετατράπηκε σε σύμβολο της διαμάχης για την ανάπτυξη των ακτών της Ισπανίας.

Εκτοτε, και ανάμεσα σε δικαστικές μάχες, παρεμβάσεις της Greenpeace και πιέσεις από μερίδα της τοπικής κοινωνίας να λειτουργήσει το ξενοδοχείο για να «δώσει δουλειές», το κτήριο στέκεται αμήχανα στη θέση του, παγιδευμένο σε ένα πολύπλοκο νομικό σύστημα που δεν καταφέρνει ούτε να το ανοίξει, ούτε και να το γκρεμίσει.

«Σήμερα», σημειώνουν οι Financial Times, «το ξενοδοχείο αποτελεί υπόμνηση μιας απλής αλήθειας: είναι πολύ πιο εύκολο να κατεδαφιστεί η φυσική ομορφιά από τα ανθρώπινα τέρατα. Παρέχει επίσης ένα πιο περίπλοκο μάθημα: μερικές φορές η δημοκρατική πολιτική και το δίκαιο μπορεί να κολλήσουν τόσο πολύ που δεν υπάρχει προφανής διέξοδος».

Στο Καρμπονέρας, οι περισσότεροι κάτοικοι είναι ξεκάθαροι ότι το ξενοδοχείο-φάντασμα πρέπει να ανοίξει, για να προσφέρει θέσεις εργασίας. «Οι ξένοι θέλουν η Μεσόγειος να είναι παρθένα. Αλλά αυτό δεν υπάρχει», λένε κάποιοι. Η Αλμερία είναι η «γη των θερμοκηπίων». Στα ανατολικά και τα δυτικά, προς το Αλικάντε και τη Μάλαγα αντίστοιχα, τουριστικοί πύργοι υψώνονται στον ουρανό. Οι Βορειοαφρικανοί έρχονται να δουλέψουν στα θερμοκήπια. Οι Βορειοευρωπαίοι έρχονται να καθίσουν δίπλα στις πισίνες.

Το Καρμπονέρας έχει αποφύγει, έως τώρα, την τουριστική εξέλιξη. Τα σπίτια δεν μπορούν να έχουν πάνω από τρεις ορόφους και όλα πρέπει να είναι βαμμένα λευκά. «Το Καρμπονέρας πληρώνει για ό,τι έχουν κάνει άλλοι κατά μήκος της ισπανικής ακτής», λέει στους Financial Times ο δήμαρχος.

Το 2003, όμως, ένας προηγούμενος δήμαρχος ενέκρινε το έργο με γενναίες φοροαπαλλαγές. Κανείς δεν σκέφτηκε να το μεταφέρει λίγα μέτρα πιο μακριά από την ακτή. Και κανείς δεν παρατήρησε τα προβλήματα έως ότου το κτίριο ήταν μόλις τρεις μήνες από την αποπεράτωση.

Η κατασκευή του ξενοδοχείου κόστισε περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ σε σημερινά χρήματα. Η κατεδάφισή του θα κόστιζε άλλα 7 εκατομμύρια ευρώ, συν το κόστος της απομάκρυνσης των ερειπίων, εκτιμά η ισπανική κυβέρνηση. Δεν είναι, όμως, βέβαιο, ότι μπορεί έτσι κι αλλιώς να κατεδαφιστεί.

Είναι το ξενοδοχείο του Σρέντιγκερ: Δεν μπορεί να μείνει όρθιο. Ωστόσο, δεν είναι σαφές ότι μπορεί και να πέσει.

Η ιστορία του ξενοδοχείου χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η περιοχή προσπαθούσε να αναπτύξει την τουριστική της αγορά και το Καρμπονέρας δήλωσε οικοδομήσιμη γη στην παραλία El Algarrobico. Το 1999, η κατασκευαστική εταιρεία Azata, που ελέγχεται από μια από τις πλουσιότερες οικογένειες της Ισπανίας, αγόρασε το οικόπεδο. Ομως, λίγα χρόνια νωρίτερα, η Ισπανία είχε ήδη δημιουργήσει μια ουδέτερη ζώνη κατά μήκος της ακτογραμμής της και επέκτεινε το φυσικό πάρκο.

Το πρόβλημα έγινε σαφές μόλις το 2005, μετά την έναρξη της κατασκευής του ξενοδοχείου. Ενας ακτιβιστής το είδε και εξοργίστηκε. Μετά από τρεις εβδομάδες μίλησε με έναν δικηγόρο και οργάνωσε πορείες. Η Greenpeace ενεπλάκη. Το 2006, ένας δικαστής σταμάτησε την κατασκευή.

Εκτοτε, διαφορετικά δικαστήρια σε μεγάλο βαθμό (αλλά όχι πάντα) συμφωνούν μεταξύ τους: το έργο είχε μεν έγκυρη οικοδομική άδεια από το δημαρχείο, αλλά είναι παράνομο σύμφωνα με την υπερισχύουσα ισπανική νομοθεσία. Η Azata, σύμφωνα με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου του 2020, δεν δικαιούται αποζημίωση επειδή ενήργησε με «κακόβουλο» τρόπο, δεδομένου ότι έπρεπε να γνωρίζει τους κανόνες.

Τουλάχιστον από το 2019, τα δικαστήρια είπαν στον δήμαρχο του Καρμπονέρας να επανεξετάσει την άδεια, αλλά εκείνος δεν το έκανε. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συμφώνησε να ακούσει τον ισχυρισμό της Greenpeace, ότι η άρνηση του δημάρχου να αναθεωρήσει την άδεια παραβιάζει το δικαίωμα σε δίκαιη ένδικη προστασία.

Στο μεταξύ, κλέφτες αφαίρεσαν από το ξενοδοχείο τα πιο πολύτιμα μέταλλα και εξαρτήματά του, για να πουληθούν. Οι αρχιτέκτονες υποστηρίζουν ότι η επιστροφή του κόλπου στην αρχική του κατάσταση είναι «πρακτικά αδύνατη. Το τσιμέντο βρίσκεται βαθιά στην πλαγιά του λόφου σε κάθε επίπεδο».

Προς το παρόν, το σχέδιο κατεδάφισης φαίνεται σχεδόν αδύνατον, γράφουν οι FT. Η εθνική κυβέρνηση σχεδιάζει να απαλλοτριώσει το 50% της τοποθεσίας που βρίσκεται πλησιέστερα στη θάλασσα, η οποία αποτελεί μέρος της παράκτιας ζώνης ασφαλείας. Τα υπόλοιπα, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους του ξενοδοχείου, θα περιέλθουν στην περιφερειακή κυβέρνηση, η οποία ελέγχεται από την κεντροδεξιά αντιπολίτευση, το Λαϊκό κόμμα. Η συνεργασία μεταξύ των δύο εξουσιών είναι απίθανη.

Οι ακτιβιστές λένε ότι «υπάρχουν χιλιάδες El Algarrobicos σε όλη την Ισπανία». Τρία λειτουργικά ξενοδοχεία στο Λανθαρότε είναι προγραμματισμένα για κατεδάφιση. Στη Βαλένθια, το Hotel Sidi Saler είναι κλειστό εδώ και 14 χρόνια, επειδή βρίσκεται επίσης σε ένα φυσικό πάρκο και πολύ κοντά στη θάλασσα, αλλά οι τοπικοί πολιτικοί προσπαθούν να το σώσουν.

Τα «ξενοδοχεία της χούντας»

Η Ελλάδα είναι διάσπαρτη, επίσης, από ξενοδοχεία-φαντάσματα. Κάποια -ανάμεσά τους αρκετά Ξενία, όπως αυτό του Ναυπλίου- εγκαταλείφθηκαν λόγω κακοδιαχείρισης από το κράτος, στο οποίο ανήκαν.

Υπάρχει, όμως, και μια ιδιαίτερη κατηγορία, τα λεγόμενα «ξενοδοχεία της χούντας». Μονάδες – τέρατα, που ξεκίνησαν να χτίζονται με θαλασσοδάνεια σε «ημέτερους» του καθεστώτος της Επταετίας, και δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, καθώς τα χρήματα κάπου «χάθηκαν». Μέχρι σήμερα είναι σχεδόν αδύνατον να ακολουθήσει κανείς τις διαδρομές της διαφθοράς, μέσω των οποίων εκδόθηκαν από άδειες – εξπρές, έγιναν παραχωρήσεις γης με ασαφή συμβόλαια και ξεκίνησαν οικοδομικές εργασίες από «αχυρένιους» εργολάβους.

Ο άνθρωπος κλειδί για τα ξενοδοχεία αυτά, ήταν ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, ο οποίος έγινε το 1970 γενικός γραμματέας Τουρισμού. Μέρος του φιλόδοξου σχεδίου του να μετατρέψει την Ελλάδα σε τουριστικό παράδεισο ήταν η εξυπηρέτηση πολλών φίλων του καθεστώτος, με δάνεια που παρέχονταν με σκανδαλωδώς ευνοϊκούς όρους. Κάποια από τα δάνεια αυτά είχαν διάρκεια αποπληρωμής τα 20 χρόνια, με 5ετή περίοδο χάριτος και με κάλυψη έως και του 70% του συνόλου των επενδύσεων. Τα χρήματα αυτά χάθηκαν, αφήνοντας πίσω τους ξενοδοχειακά κουφάρια.

Το πιο εμβληματικό κτίριο στην «κληρονομιά» του Λαδά, είναι το ξενοδοχείο «Μάριζα», που δεσπόζει στη νότια πλευρά του κόλπου της Αγίας Μαρίνας, στην Αίγινα. Απλώνεται σε έκταση 68 στρεμμάτων, με το βασικό κτίριο πάνω από τον κεντρικό δρόμο, δεκάδες μπανγκαλόου από κάτω και συνολικό «ωφέλιμο» εμβαδόν 9.000 τ.μ. Το κτίριο είχε συνολική δυνατότητα 480 κλινών, στις οποίες δεν κοιμήθηκε ποτέ κανείς.

Εγκαταλείφθηκε «στα μπετά» και αμέσως άρχισε η συστηματική λεηλάτησή του: από τα  κτίρια έχουν αφαιρεθεί τα κουφώματα, τα είδη υγιεινής, τα μάρμαρα, τα δάπεδα, ηλεκτρολογικός και υδραυλικός εξοπλισμός, σίδερα και γενικώς ό,τι θα μπορούσε να πάρει κανείς.

Σήμερα, παρατημένο στη μοίρα του, είναι εστία μόλυνσης, βανδαλισμών, κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας και ασχήμιας, καθώς καταλαμβάνει περίπου το ένα τέταρτο της Αγίας Μαρίνας, που παρ’ ότι βρίσκεται μόλις μια ώρα από την Αθήνα, παραμένει εν πολλοίς τουριστικά αναξιοποίητη.

Στην άλλη άκρη του ίδιου νησιού, στην παραλία της Πέρδικας, βρίσκεται ένα άλλο εγκαταλελειμμένο μεγαθήριο. Το Aigina Maris χτίστηκε, επίσης, επί χούντας και αποτέλεσε το «καμάρι» του καθεστώτος και σήμα κατατεθέν του νησιού. Το ξενοδοχείο εδώ και 40 χρόνια είναι παρατημένο, καθώς άντεξε ελάχιστα μετά τη Μεταπολίτευση. Λόγω κολοσσιαίων χρεών και κακοδιαχείρισης, έκλεισε οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Επιπλα, συσκευές, γραφεία, μέχρι και έγγραφα, παραμένουν στα ερείπια, ενώ μέρος του κτιρίου έχει βανδαλιστεί και άλλο έχει καεί.

Απέναντι από την Αίγινα, ανάμεσα στη Σαρωνίδα και το Λαγονήσι, στην παραλία της Αλθέας, βρίσκεται ένα άλλο ξενοδοχείο της Χούντας που δεν λειτούργησε ποτέ, χωρίς ωστόσο να υπάρξει οποιαδήποτε επίσημη εξήγηση για την παύση των εργασιών κατασκευής του. Σήμερα παραμένει στη θέση του, ένα ημιτελέες κουφάρι σε ένα από τα ωραιότερα σημεία της Αττικής.

Το συγκεκριμένο, διηγείται, πολύ συνοπτικά και με τον καλύτερο τρόπο τη σύγχρονη ιστορία της χώρας: οι παλιότεροι το έλεγαν «ξενοδοχείο της Δέσποινας», επειδή τα έργα κατασκευής εγκαινίασε η σύζυγος του δικτάτορα Παπαδόπουλου, η οποία είχε, όπως λέγεται, επιλέξει και το σημείο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 πήρε και το όνομα «ξενοδοχείο Κοσκωτά», διότι ο επιχειρηματίας εκδήλωσε ένθερμο ενδιαφέρον να το αγοράσει. Τον πρόλαβε, όμως, η κατάρρευση, όχι του κτιρίου, αλλά η δική του. Και άλλων, που συμπαρέσυρε.

Το συγκρότημα των 400 δωματίων, που απλώνεται σε έκταση 65 στρεμμάτων μπροστά στην παραλία, ανήκε στον επιχειρηματία Σωκράτη Καλκάνη, παλιό ιδιοκτήτη του King George, στην Πλατεία Συντάγματος. O Καλκάνης έχασε τα πάντα -και το King George και το ξενοδοχείο φάντασμα στην Αλθέα- λόγω της εμπλοκής του στο σκάνδαλο Κοσκωτά και τα θηριώδη χρέη που είχε στην Τράπεζα Πειραιώς.

Το κτίριο πέρασε στις τράπεζες και το 2016 η εταιρεία διαχείρισης ξενοδοχειακών μονάδων Grivalia το εξαγόρασε από τη Eurobank, με στόχο να βρει τον κατάλληλο επενδυτή για την αξιοποίησή του.

Μετά από πολλές αποτυχημένες απόπειρες να βρεθεί επενδυτής, γράφτηκε πρόσφατα ότι περνάει στα χέρια της αμερικανικής HIG. Και ίσως, τελικά, ολοκληρωθεί και ανοίξει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News