Καρδιακές βαλβίδες που αναπτύσσονται μέσα στο σώμα αναμένεται να δοκιμαστούν σε βρετανούς καρδιοπαθείς, με τους επιστήμονες να προσβλέπουν σε μια επανάσταση για την αναγεννητική ιατρική.

Στην πρώτη φάση του εγχειρήματος, περισσότεροι από 50 ασθενείς θα λάβουν μια προσωρινή βαλβίδα κατασκευασμένη από μικροσκοπικές ίνες. Εμφυτεύεται και ενώνεται με κύτταρα του σώματος, τα οποία σταδιακά δημιουργούν μια πλήρη βαλβίδα από ιστούς του ίδιου του ασθενούς.

Ειδικοί καρδιολόγοι δήλωσαν στους Times ότι η βαλβιδογένεση θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη για παιδιά με συγγενείς βαλβιδοπάθειες, διότι μεγαλώνει μαζί τους. Ετσι, δεν χρειάζονται επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις, όπως συμβαίνει σήμερα με τις τεχνητές βαλβίδες.

Η σχετική μελέτη πραγματοποιείται υπό την εποπτεία του διάσημου καρδιοχειρουργού σερ Μαγκντί Γιακούμπ.

Ο Γιακούμπ είναι, βέβαια, πολύ γνωστός στην Ελλάδα, περισσότερο ως θεράπων VIP ασθενών (με σημαντικότερο τον Ανδρέα Παπανδρέου) και λιγότερο ως ο πρωτοπόρος καρδιοχειρουργός που πραγματοποίησε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς-πνεύμονα στη Βρετανία στο νοσοκομείο Harefield του βορειοδυτικού Λονδίνου. Στα 50 χρόνια καριέρας του έχει χειρουργήσει περισσότερους από 20.000 ασθενείς.

Σήμερα, που πλησιάζει τα 90, εξακολουθώντας να εργάζεται στο ίδιο νοσοκομείο, πιστεύει ότι η ζωντανή βαλβίδα θα μπορούσε να είναι η σημαντικότερη συνεισφορά του στην Ιατρική.

«Ολα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι, έχω γίνει μάρτυρας μιας επιδημίας βαλβιδοπαθειών που σκοτώνει τόσους πολλούς ανθρώπους. Προσπαθώ σε όλη μου τη ζωή να μεταφέρω την εμπειρία από το εργαστήριο στην κλινική. Αυτό το θεωρώ ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που θέλω να αφήσω πίσω μου ως κληρονομιά – το μεγαλύτερο δώρο μου στην ανθρωπότητα» είπε στους Times o σερ Γιακούμπ.

Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και χρόνια να αναπτύξουν καρδιακές βαλβίδες από ιστούς του ίδιου του σώματος.

Σήμερα χρησιμοποιούνται είτε τεχνητές βαλβίδες, που σημαίνει ότι οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα για όλη τους τη ζωή, είτε βιολογικές βαλβίδες από χοίρους, αγελάδες ή από ανθρώπινη δωρεά, οι οποίες συνήθως διαρκούν 10 έως 15 χρόνια. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος απόρριψης της βαλβίδας από τον οργανισμό.

Σύμφωνα με τους Times, περίπου 13.000 επεμβάσεις αντικατάστασης καρδιακής βαλβίδας πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στην Αγγλία και 300.000 παγκοσμίως, αριθμός που θα αυξηθεί, καθώς τα ποσοστά των καρδιακών παθήσεων αυξάνονται. Μέχρι το 2050 αναμένονται 850.000 βαλβιδικές αντικαταστάσεις ετησίως παγκοσμίως.

Οι βαλβιδοπάθειες επηρεάζουν κατ’ εκτίμηση έναν στους τέσσερις ανθρώπους άνω των 60 ετών. Οι συγγενείς παθήσεις των καρδιακών βαλβίδων αφορούν περίπου οκτώ στα 1.000 μωρά που γεννιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οταν οι βαλβίδες νοσούν, γίνονται δύσκαμπτες και στενές, παρουσιάζουν διαρροή ή δεν ανοιγοκλείνουν σωστά. Αν δεν αντιμετωπιστούν, οι βαλβιδοπάθειες μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή.

Τα παιδιά που γεννιούνται με συγγενή νόσο των καρδιακών βαλβίδων χρειάζονται συνήθως τουλάχιστον πέντε επεμβάσεις αντικατάστασης βαλβίδων πριν ενηλικιωθούν, επειδή οι τεχνητές βαλβίδες δεν μεγαλώνουν μαζί τους. Κάθε επέμβαση ενέχει τον κίνδυνο επιπλοκών, όπως λοιμώξεις, αιμορραγία, θρόμβωση, εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρικά προβλήματα.

Η βαλβιδογένεση θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή των ασθενών, επειδή θα εξαλείψει την ανάγκη για επαναλαμβανόμενες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως και τον κίνδυνο απόρριψης.

Ο Γιακούμπ είπε στους Times: «Λέω πάντα ότι η φύση είναι η μεγαλύτερη τεχνολογία. Είναι τόσο ανώτερη από οτιδήποτε μπορούμε να φτιάξουμε. Από τη στιγμή που κάτι είναι ζωντανό, προσαρμόζεται από μόνο του. Η βιολογία είναι σαν μαγεία».

Για τη ζωντανή βαλβίδα οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ένα τρισδιάστατο μοντέλο της ανθρώπινης βαλβίδας το οποίο «τυλίγουν» σε ένα πλέγμα μικροσκοπικών ινών αρκετά δυνατό ώστε να μπορεί να αντέξει την πίεση της ροής του αίματος. Οι μικροσκοπικές ίνες είναι κατασκευασμένες από πολυκαπρολακτόνη, ένα απορροφήσιμο πολυμερές.

Οι ίνες έχουν διαφορετικό πλάτος και συγκεκριμένα κενά μεταξύ τους, ώστε να αφήνουν «χώρο» για τα κύτταρα, τα οποία προσκολλώνται και μετατρέπονται σε κάθε είδος ιστού που απαιτείται για τη λειτουργία της καρδιακής βαλβίδας.

Μια μελέτη της συσκευής σε πρόβατα, που δημοσιεύθηκε πριν από έναν χρόνο στο περιοδικό Nature Communications Biology, διαπίστωσε ότι μέσα σε τέσσερις εβδομάδες αναπτύχθηκαν περισσότεροι από 20 διαφορετικοί τύποι κυττάρων –νευρικών συμπεριλαμβανομένων– που λειτουργούσαν ακριβώς στα ίδια σημεία με μια φυσική καρδιακή βαλβίδα.

Οι Times γράφουν ότι αντίστοιχες προσπάθειες έχουν γίνει σε όλον τον κόσμο, αλλά το συγκεκριμένο πείραμα, που υλοποιείται από την εταιρεία Heart Biotech στο Harefield, είναι το πρώτο που έχει διεγείρει με επιτυχία την ανάπτυξη νευρικών κυττάρων. Μέσα σε έξι μήνες από την εμφύτευση, η δομή θα αποτελείται από ζωντανά κύτταρα και μέσα σε ένα ή δύο χρόνια η αρχική συσκευή θα έχει απορροφηθεί. Στη θέση της θα υπάρχει μια πλήρης βαλβίδα φτιαγμένη από τα ίδια τα κύτταρα του ασθενούς, η οποία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται μαζί του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Οι ερευνητές έχουν λάβει χρηματοδότηση από τη βρετανική και τη γερμανική κυβέρνηση. Οι πρώτες δοκιμές σε ανθρώπους, που αναμένεται να ξεκινήσουν σε 18 μήνες, θα περιλαμβάνουν 50 έως 100 ασθενείς, τόσο ενήλικες όσο και παιδιά.

Οι δοκιμές θα εξετάσουν τις επιδόσεις της συσκευής σε σύγκριση με μια κλασική τεχνητή βαλβίδα και θα διεξαχθούν από μια διεθνή ομάδα που θα περιλαμβάνει γιατρούς από τα νοσοκομεία University College του Λονδίνου και Great Ormond Street, καθώς και συμμετέχοντες στη Νέα Υόρκη, στην Ιταλία και στις Κάτω Χώρες.

Στις πρώτες δοκιμές η ζωντανή βαλβίδα θα χρησιμοποιηθεί για την αντικατάσταση της πνευμονικής βαλβίδας, καθώς αυτή βρίσκεται υπό τη μικρότερη πίεση. Η πνευμονική βαλβίδα βρίσκεται στη δεξιά κοιλία και στην αρτηρία που μεταφέρει το αίμα στους πνεύμονες (την πνευμονική αρτηρία), ώστε να εμπλουτιστεί με οξυγόνο και να μεταφερθεί στο υπόλοιπο σώμα. Οι παθήσεις της πνευμονικής βαλβίδας είναι σε μεγάλο βαθμό συγγενείς και αφορούν στένωση, ανεπάρκεια ή ατρησία.

Αν επιτύχει ο Γιακούμπ, θα έχει δημιουργήσει το «το ιερό δισκοπότηρο» στη χειρουργική θεραπεία της βαλβιδοπάθειας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News