«Σςςςς, δεν πειράζει», ψιθυρίζει ο Φρανκ Αντεργουντ (τον υποδύεται ο Κέβιν Σπέισι) καθώς χαϊδεύει έναν τραυματισμένο σκύλο που μόλις χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητο. Ο σκύλος υποφέρει και κλαψουρίζει, ενώ εκείνος προσπαθεί να τον καταπραΰνει. Ομως ξαφνικά, κοιτάζοντας την κάμερα κατάματα, τον πιάνει από τον λαιμό και τον στραγγαλίζει.

Την παραπάνω εναρκτήρια σκηνή της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «House of Cards» του Netflix (2013-2018) επικαλείται σε δημοσίευμά του ο Economist, σημειώνοντας καταρχάς ότι πριν από μερικά –όχι πάρα πολλά– χρόνια δεν θα μπορούσε να προβληθεί στην αμερικανική τηλεόραση, καθώς οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί δεσμεύονταν από ομοσπονδιακούς κανόνες κατά προσβλητικών ή ρατσιστικών περιεχομένων, ενώ δεν μπορούσαν να μη λαμβάνουν υπόψη και τις επιθυμίες των διαφημιστών, οι οποίοι ήθελαν υγιείς πρωταγωνιστές και, φυσικά, αίσιο τέλος.

Τα δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν με την έλευση του 21ου αιώνα, καθώς σκοτεινοί και κάθε άλλο παρά υποδειγματικοί χαρακτήρες –όπως ο ανήθικος βουλευτής και μετέπειτα πρόεδρος των ΗΠΑ Φρανκ Αντεργουντ, ο βίαιος μαφιόζος Τόνι Σοπράνο, ο λαθρέμπορος κοκαΐνης Πάμπλο Εσκομπάρ της σειράς «Narcos» και ο μεγαλομανής βαρόνος των μέσων ενημέρωσης Λόγκαν Ρόι– πρωταγωνίστησαν σε αυτό που χαιρετίστηκε από τους κριτικούς ως χρυσή εποχή της τηλεόρασης.

Σήμερα, ωστόσο, φαίνεται πως η βιομηχανία της τηλεόρασης μεταλλάσσεται εκ νέου και, ως εκ τούτου, μεταλλάσσεται και ο τόνος, πέρα από το περιεχόμενο, των τηλεοπτικών παραγωγών. Επικαλούμενος τον αμερικανό κριτικό του πολιτισμού Πίτερ Μπισκάιντ και το βιβλίο του (για την τηλεόραση) «Pandora’s Box», ο Economist γράφει ότι πλέον παρατηρείται μια συντηρητικοποίηση της τηλεόρασης, καθώς οι τολμηρές, «ριψοκίνδυνες», σύμφωνα με το βρετανικό έντυπο, σειρές που καθόρισαν το τηλεοπτικό τοπίο στις δύο πρώτες δεκαετίες του τρέχοντος αιώνα δίνουν τη θέση τους σε λιγότερο πρωτότυπες παραγωγές.

Τα θεμέλια της μετέπειτα χρυσής εποχής της τηλεόρασης άρχισαν να τίθενται όταν το τηλεοπτικό κοινό άρχισε σταδιακά να στρέφεται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς στην καλωδιακή, με τον αμερικανό ειδικό να θεωρεί καταλυτικό το λανσάρισμα του HBO το 1972.

Αρχικά, το πρώτο τηλεοπτικό καλωδιακό δίκτυο των ΗΠΑ ακολούθησε την πεπατημένη. Στη συνέχεια όμως «άρχισε να χρηματοδοτεί πρωτότυπες δραματικές σειρές και τολμούσε εκεί που δεν το έκαναν οι τηλεοπτικοί σταθμοί. Το HBO και άλλα καλωδιακά δίκτυα μπορούσαν να αγνοούν τους κανόνες που περιόριζαν τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς. Και χάρη στις χρεώσεις συνδρομής δεν υπήρχαν διαφημίσεις, επομένως κανένας νευριασμένος διαφημιζόμενος δεν απαιτούσε ουδέτερο, ασφαλές για την επωνυμία περιεχόμενο» αναφέρει ο Economist.

Την εν λόγω ελευθερία απολάμβαναν ιδιαίτερα οι σεναριογράφοι. «Θα έπρεπε να με συλλάβουν», είχε πει χαρακτηριστικά ένας από τους σεναριογράφους του «Oz», ενός prison drama της HBO, όπως αποκαλείται διεθνώς το συγκεκριμένο είδος, που προβλήθηκε την περίοδο 1997-2003, παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, έναν κρατούμενο να σχηματίζει δια της βίας μια σβάστικα στον γλουτό ενός άλλου.

Οταν διευθυντικά στελέχη του AMC, ενός άλλου καλωδιακού δικτύου, αποπειράθηκαν να διαπραγματευθούν τη διαφήμιση του ουίσκι Jack Daniel’s (μέσω της αποκαλούμενης «τοποθέτησης προϊόντος») στη σειρά «Mad Men» (2007-2015), ένας σεναριογράφος απάντησε πως «αν θέλετε να το τοποθετήσω αυτό το πράγμα στη σειρά, θα το χρησιμοποιήσω ως εξοπλισμό αποστείρωσης στην πίσω αυλή μιας κλινικής εκτρώσεων».

Πέρα από την ελευθερία, που επέτρεπε στους σεναριογράφους όχι μόνο να σοκάρουν, αλλά και να καθιστούν τους χαρακτήρες τους ακόμη πιο σύνθετους, ιδιαίτερα σημαντικό για την άνθηση της τηλεόρασης αποδείχτηκε το γεγονός ότι τα καλωδιακά δίκτυα μετέδιδαν τα επεισόδια των σειρών τους επανειλημμένως.

«Οι σεναριογράφοι μπορούσαν να υποθέτουν ότι οι θεατές ήταν ενήμεροι (της εξέλιξης) και αυτό σήμαινε ότι πτυχές της ιστορίας μπορούσαν να διαρκούν ολόκληρους κύκλους, αντί να στριμώχνονται σε αυτοτελή επεισόδια» εξηγεί ο Economist, επικαλούμενος τον Μπράιαν Κοξ, τον Λόγκαν Ρόι του «Succession» (2018-2023), ο οποίος είχε σημειώσει σχετικά πως «η αρχή είναι αναπόφευκτη, το τέλος είναι αναπόφευκτο, αλλά η μέση δεν είναι και τόσο αναπόφευκτη – και η τηλεόραση αφορά τη μέση».

Κάποια στιγμή, αυτό που ξεκίνησε με την καλωδιακή τηλεόραση το πήραν οι πλατφόρμες streaming και το πήγαν ακόμη παραπέρα, με τον Ριντ Χέιστινγκς, συνιδρυτή του Netflix, να δηλώνει: «Εμείς είμαστε για τα καλωδιακά δίκτυα ό,τι υπήρξαν εκείνα για τα τηλεοπτικά δίκτυα».

Καταρχάς, η διάθεση ολόκληρων κύκλων επέτρεψε στους θεατές όχι μόνο «να πέσουν με τα μούτρα», όπως αναφέρει ο Economist, στην παρακολούθηση των όποιων σειρών, αλλά και να επανεκτιμήσουν τη σημασία της πλοκής, η οποία συνήθως υποτασσόταν στους πρωταγωνιστές. Η ταυτόχρονη προσφορά χιλιάδων παραγωγών από τις πλατφόρμες streaming συνέβαλε επίσης στην ανάδειξη και στην άνθηση περιθωριακών, τρόπον τινά, ειδών, όπως οι κορεατικές σειρές τρόμου και τα σουηδικά ρομάντζα.

Πλέον, όμως, η κατάσταση αλλάζει και πάλι, μάλλον προς το χειρότερο. Εξι μήνες απεργιακών κινητοποιήσεων των αμερικανών σεναριογράφων και ηθοποιών, ουσιαστικά ακύρωσαν κάθε παραγωγή για το τρέχον έτος (οι σεναριογράφοι επέστρεψαν στις δουλειές τους,  όχι όμως και οι ηθοποιοί). Αλλά τα στούντιο παραγωγής σχεδίαζαν ήδη, πριν από τις κινητοποιήσεις, να προβούν σε περικοπές, καθώς οι επενδυτές άρχισαν να ζητούν στοιχεία για τα κέρδη – και όχι μόνο αύξηση των συνδρομητών.

Πέρυσι στις ΗΠΑ κυκλοφόρησαν περισσότερες από 2.000 πρωτότυπες σειρές και, σύμφωνα με τον Τζον Λάντγκραφ, πρόεδρο του καλωδιακού δικτύου FX, ο εν λόγω αριθμός κατά πάσα πιθανότητα θα αποτελέσει το ανώτατο όριο στα χρονικά της τηλεοπτικής παραγωγής.

Καθώς, όμως, μειώνεται ο αριθμός νέων παραγωγών, ορισμένοι πιστεύουν ότι πέφτει και η ποιότητά τους. Αυτό οφείλεται εν μέρει σε αστάθμητους παράγοντες, σημειώνει η βρετανική επιθεώρηση. Η ΗΒΟ, για παράδειγμα, πέρασε τέσσερα δύσκολα χρόνια υπό τον έλεγχο της AT&T, ενός κολοσσού των τηλεπικοινωνιών ο οποίος, ωστόσο, γνώριζε ελάχιστα για την τηλεόραση, με το αφεντικό του να φτάνει στο σημείο να προτείνει την παραγωγή «Game of Thrones» σε επεισόδια διάρκειας 20 λεπτών, ούτως ώστε η σειρά να είναι φιλική προς τα κινητά.

Ωστόσο, αποτελεί γεγονός ότι η βιομηχανία της τηλεόρασης αλλάζει εκ νέου, με τον Μπισκάιντ να παραθέτει στο βιβλίο του απόψεις σεναριογράφων και ηθοποιών που παραπονιούνται ότι οι πλατφόρμες streaming επιστρέφουν στο ασφαλές κέντρο που κατείχαν κάποτε τα τηλεοπτικά δίκτυα (οι λόγοι είναι πολλοί, από την επιστροφή των διαφημιστών έως την ενασχόληση των κολοσσών της τεχνολογίας, όπως η Apple και η Amazon, με το streaming).

«Το Netflix έγινε CBS» υποστηρίζει ο Κένια Μπάρις, δημιουργός πρωτότυπων σειρών όπως το «Βlack-ish» (2014-2022). «Δεν υπάρχει πλέον μια HBO» ανέφερε ένας από τους παραγωγούς του «The Wire», μιας από τις πιο σκληρές όσο και αναγνωρισμένες σειρές της HBO, υποστηρίζοντας πως σήμερα η εταιρεία δεν θα τολμούσε να τη γυρίσει. «Για τους δημιουργικούς συντελεστές της, η Χρυσή Εποχή της τηλεόρασης μετατρέπεται σε ένα επιχρυσωμένο κλουβί», καταλήγει ο Economist.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News