ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα σχολεία της Αθήνας από τον δήμο Αθηναίων

Το πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» αποτελεί πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων και υλοποιείται από την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Π.Ε. και Δ.Ε) Α΄Αθήνας, και με την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (διά του Γραφείου Διασύνδεσης της Σχολής).

 Το σκεπτικό

Οι παντός είδους φθορές στα γλυπτά, τα μνημεία και τα κτήρια της Αθήνας έχουν γίνει, δυστυχώς, κομμάτι της καθημερινότητάς της. Η αγωγή στις αξίες και τη φροντίδα της πόλης ως πυρήνας της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού είναι απαραίτητη από τα σχολικά χρόνια των παιδιών.

Μέσα από το πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» του δήμου Αθηναίων, με σύνθημα «Γιατί η πόλη είναι μνήμη και πολιτισμός!», μαθητές κα μαθήτριες 5-18 ετών,

• ανακαλύπτουν την αισθητική αξία των υπαίθριων γλυπτών και των ιστορικών κτηρίων της Αθήνας
• μαθαίνουν να προστατεύουν τον δημόσιο χώρο
• διερευνούν τη σύνδεση μνημείων και κτηρίων με την πόλη και την ιστορία της
• προετοιμάζονται για να γίνουν οι υπεύθυνοι κάτοικοί της, οι αυριανοί ενεργοί πολίτες.

Με το βλέμμα στραμμένο στην ανάγκη μετάβασης από ένα κλειστό εκπαιδευτικό σύστημα σε ένα σύγχρονο δίκτυο ανταλλαγής ιδεών, προτάσεων και καλών πρακτικών, που θα παραμένει σε ανοιχτό διάλογο με την κοινωνία, και θα ενθαρρύνει την πρωτοβουλία και την εξέλιξη των μελών του στη βάση της διά βίου μάθησης, επιδιώκουμε τη γόνιμη διάδραση με την εγχώρια εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικούς, μαθητές, αρμόδιους φορείς) και τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και την ανταλλαγή με χώρες της ΕΕ που εφαρμόζουν αντίστοιχα προγράμματα και υιοθετούν ανάλογη προσέγγιση.

Ωφελούμενοι

Μέχρι στιγμής (1η περίοδος: 2016-17 και 2η περίοδος: 2017-18) στο πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει:

• 70 σχολεία που υπάγονται στις διευθύνσεις Π.Ε. και Δ.Ε. Α΄Αθήνας: 47 Νηπιαγωγεία και Δημοτικά, 23 Γυμνάσια και Λύκεια
• 159 εκπαιδευτικοί: 112 της Π.Ε. και 47 της Δ.Ε.
• 230 μαθητές και μαθήτριες: 1.500 της Π.Ε. και 730 της Δ.Ε.

Οι εμμέσως ωφελούμενοι από τις δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν επιπλέον:

• τις οικογένειες των μαθητών
• την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα
• τις επιμέρους τοπικές κοινωνίες.

 Προσέγγιση, δράσεις, παροχές

Κατά το σχολικό έτος 2016-2017, «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» εφαρμόστηκε πιλοτικά σε 20 Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία του δήμου Αθηναίων. Η υποδοχή του από τα σχολεία ήταν θερμή, καθώς, μέσα σε 6 μήνες, 776 μαθητές από 32 σχολικές τάξεις γνώρισαν 27 σημεία στην πόλη που φιλοξενούν γλυπτά και εργάστηκαν ομαδικά για να διηγηθούν τις ιστορίες τους με ψηφιακά και εικαστικά μέσα. Στο ίδιο πλαίσιο, πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις συντηρητών μνημείων και του WWF σε 20 σχολεία, έγιναν 5 συναντήσεις εκπαιδευτικών, 54 δάσκαλοι και νηπιαγωγοί επιμορφώθηκαν στη χρήση των οπτικοακουστικών εργαλείων ως μέσου καλλιτεχνικής έκφρασης και διοργανώθηκαν 2 μεγάλες γιορτές στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων.

Φέτος (2017-18), το πρόγραμμα διευρύνθηκε στην Π.Ε. και εφαρμόστηκε πιλοτικά στη Δ.Ε. Ανανεώθηκε και εμπλουτίστηκε με νέες δραστηριότητες, εικαστικές επισκέψεις, εργαστήρια δημιουργικής έκφρασης και συναντήσεις με καλλιτέχνες και ειδικούς.

Συγκεκριμένα:

 Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (Π.Ε.)

Το πρόγραμμα εστιάζει στα υπαίθρια γλυπτά της Αθήνας, στους κινδύνους που τα απειλούν, στην προστασία και τη συντήρησή τους.

Μέσα από τις δράσεις του, οι μικρότεροι μαθητές και οι μαθήτριες:

• «υιοθετούν» ένα άγαλμα ή μνημείο στη γειτονιά τους και γνωρίζουν εμβληματικά γλυπτά στο κέντρο της Αθήνας.
• φτιάχνουν με την τάξη τους ιστορίες για τα γλυπτά της πόλης, αξιοποιώντας οπτικοακουστικά μέσα, χοροκινητική έκφραση και δημιουργική γραφή
• διερευνούν τη σχέση των γλυπτών με την ιστορία και τη μνήμη της πόλης, και μαθαίνουν να τα αναγνωρίζουν ως τοπόσημά της
• αναπτύσσουν δεξιότητες του ενεργού πολίτη που διεκδικεί ποιότητα ζωής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Κατά το σχολικό έτος 2017-18 το πρόγραμμα προσέφερε:

• γενικές ενημερωτικές συναντήσεις/επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, για μια εισαγωγή στο σκεπτικό, τη μεθοδολογία και τα εργαλεία του προγράμματος
• επιμορφώσεις εκπαιδευτικών από καλλιτέχνες και ειδικούς, με εργαστήρια οπτικοακουστικών μέσων, δημιουργικής γραφής και χοροκίνησης
• επισκέψεις και ξεναγήσεις μαθητών και εκπαιδευτικών σε δημόσιους χώρους της πόλης που φιλοξενούν έργα Τέχνης και σε εργαστήρια σημαντικών εκπροσώπων της νεοελληνικής γλυπτικής

Οι σχολικές ομάδες παρουσίασαν τα έργα τους και την εμπειρία της συμμετοχής τους στο πρόγραμμα σε μια μεγάλη γιορτή που φιλοξενήθηκε στις 23 και 24 Μαϊου στην Τεχνόπολη.

Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Δ.Ε.)

Το πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» του δήμου Αθηναίων εφαρμόστηκε φέτος πιλοτικά και στη Δ.Ε., εστιάζοντας στην αρχιτεκτονική κληρονομιά της Αθήνας, και στην τέχνη της τοιχογραφίας και του graffiti.

Συγκεκριμένα,

• εστιάζει στη σημασία της προστασίας των ιστορικών κτηρίων
• επιχειρεί να διαχωρίσει τα έργα τέχνης από την αισθητική ρύπανση του αστικού περιβάλλοντος
• προσεγγίζει, θεωρητικά και βιωματικά, τις έννοιες του δημόσιου χώρου και της πολιτειότητας
• δίνει σε μαθητές και εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να αφηγηθούν τη δική τους αστική εμπειρία αξιοποιώντας ποικίλα μέσα (οπτικοακουστικά, εικαστικά, δημιουργική γραφή κ.ά.).

Στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα προσέφερε:

• σεμινάριο για τους εκπαιδευτικούς με θέμα τη νεότερη αρχιτεκτονική και τις γειτονιές της Αθήνας
• επιμορφώσεις εκπαιδευτικών από καλλιτέχνες και ειδικούς, με εργαστήρια οπτικοακουστικών μέσων, εικαστικής έκφρασης και δημιουργικής γραφής
• ξεναγήσεις μαθητών και εκπαιδευτικών στην αρχιτεκτονική κληρονομιά και την ιστορία της περιοχής του Ψυρρή
• εξοικείωση μαθητών και εκπαιδευτικών με τη διαδικασία της καταγραφής κτηρίων
• επισκέψεις σε σημεία της πόλης με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό, εικαστικό και ιστορικό ενδιαφέρον, και επίσκεψη στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
• ανοιχτή διαβούλευση μεταξύ των μαθητών και μαθητριών, με θέμα «Συν-κάτοικοι στην πόλη», προκειμένου οι έφηβοι συμμετέχοντες:

α. να εξοικειωθούν με τον ανοιχτό δημόσιο διάλογο και τη λήψη αποφάσεων για θέματα δημόσιου συμφέροντος

β. να κατανοήσουν πώς θεσμοθετούνται οι προτάσεις που προκύπτουν από το διάλογο αυτόν

γ. να μυηθούν στην έννοια της συναίνεσης (consensus).

Τα Γυμνάσια και τα Λύκεια που συμμετείχαν στην πιλοτική εφαρμογή είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη διαδρομή και τα έργα τους στη γιορτή λήξης της περιόδου που φιλοξενήθηκε στις 20 Απριλίου 2018 στην Τεχνόπολη.

Οδηγός για τους εκπαιδευτικούς

Την πρωτότυπη παιδαγωγική προσέγγιση και μεθοδολογία του προγράμματος έρχεται να αποτυπώσει και να καταστήσει προσβάσιμη για κάθε ενδιαφερόμενο ο Οδηγός για τους εκπαιδευτικούς.

Ο σχετικός Οδηγός για την Π.Ε. είναι ήδη διαθέσιμος εδώ.

Αντίστοιχος οδηγός θα συνταχθεί και για τους εκπαιδευτικούς της Δ.Ε., με προτάσεις για την προσέγγιση του θέματος από τις σχολικές ομάδες και με αναφορά σε καλές πρακτικές από την πιλοτική εφαρμογή. Ο Οδηγός θα αξιοποιηθεί για τη διεύρυνση του προγράμματος σε περισσότερα σχολεία την επόμενη σχολική χρονιά.