«Το Μεγάλο Κύμα»: Η πιο καθοριστική εικόνα της εποχής μας;
«Το Μεγάλο Κύμα»: Η πιο καθοριστική εικόνα της εποχής μας;
Μικρογραφίες του εμφανίζονται παντού: σε ζωγραφιές νυχιών, γυναικείες τσάντες, κάλτσες, emoji κινητών τηλεφώνων, ποντίκια υπολογιστών… Το σκίτσο με τίτλο «Κάτω από τα Κύματα της Καναγκάουα» αλλά ευρύτερα γνωστό ως «Το Μεγάλο Κύμα» απεικονίζει μικρές βάρκες να κοιτούν κάτω από ένα μεγάλο κύμα, και σχεδόν δύο αιώνες μετά τη δημιουργία του η απήχησή του ενώνει διαφορετικές γενιές, ηπείρους και κοινωνικοοικονομικές ζώνες.
Δημοσίευμα του Guardian αναφέρει ότι το 2023, μια εκτύπωση του σκίτσου πωλήθηκε για το ποσό-ρεκόρ των 2,62 εκατ. ευρώ, ενώ πέρυσι στην Ιαπωνία το «Μεγάλο Κύμα» έκανε το ντεμπούτο του στο νέο χαρτονόμισμα των 1.000 γιεν. Κυκλοφορεί σε μπρελόκ, σε χαλκομανίες, σε φανταχτερά βρετανικά βάζα, σε ακριβά ρούχα και σε ομπρέλες.
Πρόκειται πλέον για ένα έργο τέχνης που έχει μετατραπεί σε μαζικό σύμβολο αντικρουόμενων πραγμάτων, με τη μικρογραφία του βουνού Φούτζι στο βάθος του τεράστιου κύματος να προσφέρει τη δυνατότητα παραλλαγών και κλιμάκων. Αυτή, άλλωστε, ήταν και η πρόθεση του σχεδιασμού του από το πινέλο του ιάπωνα καλλιτέχνη Κατσουσίκα Χοκουσάι, ο οποίος δεν του έδωσε ποτέ οριστική μορφή.
Το σκίτσο εμφανίστηκε σε πολλές εκδοχές από το χέρι του καλλιτέχνη πάνω σε ξύλινες πλάκες το 1931. Ουδείς γνωρίζει πόσα αντίτυπα είχε κυκλοφορήσει, αλλά από τα αρχικά εικάζεται ότι διασώζονται γύρω στα 100. Κανένα από τα σκίτσα δεν ήταν ίδιο με κάποιο άλλο – οι παραλλαγές του υπήρξαν τμήμα της σύλληψής του. Ισως γι’ αυτόν τον λόγο διατήρησε τη φήμη του τους τελευταίους δύο αιώνες, αποκτώντας ένα είδος καθολικού συμβολισμού διαφορετικών υποβάθρων.
Το σκίτσο είναι εμβληματικό, άμεσο και επιδραστικό – αλλά τι σημαίνει ακριβώς; Και γιατί η δημοτικότητά του είναι τόσο υψηλή στις μέρες μας; Υπεύθυνοι μουσείων που έχουν φιλοξενήσει εκθέσεις με έργα του Χοκουσάι πιστεύουν ότι η γκραβούρα αποτελεί ένα τεστ προσωπικότητας: μια ασύμμετρη σύνθεση με μεγάλη καμπύλη που είναι σαν να ρωτάει τον θεατή αν είναι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος.
Το «Μεγάλο Κύμα» έχει αφήσει τα απόνερά του σε εντελώς διαφορετικούς δημιουργούς – από τους ιμπρεσιονιστές μέχρι τους χρήστες του TikTok. Ο Βαν Γκογκ ένιωσε δέος για τα «νύχια» του κύματος, ίσως μάλιστα να του έδωσε έμπνευση για την «Εναστρη Νύχτα» του. Ο Κλοντ Μονέ κρέμασε στον τοίχο του ένα αντίγραφό του, ο Αντι Γουόρχολ σκίτσαρε τα «Κύματα (Μετά τον Χοκουσάι)» και ο Κλοντ Ντεμπισί το χρησιμοποίησε στο εξώφυλλο της παρτιτούρας του «La Mer» το 1905.

Πριν από τρία χρόνια ένα κομμάτι του κύματος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο μπεστ σέλερ μυθιστόρημα της Γκαμπριέλ Ζεβίν «Αύριο και Αύριο και Αύριο», οι ήρωες του οποίου συνεργάζονται σε ένα βιντεοπαιχνίδι εμπνευσμένο από το σκίτσο του Χοκουσάι. Ακόμη και ο δημοφιλής τίτλος «Το Μεγάλο Κύμα», που αποδίδεται στον βιογράφο του Εντμόντ ντε Γκονκούρ, ήταν προάγγελος της διαρκώς διευρυνόμενης καταναλωτικής απήχησης της γκραβούρας.
Το 2023 η Lego κυκλοφόρησε ένα σετ του «Μεγάλου Κύματος» με σχεδόν 2.000 κομμάτια, στην αλμυρή τιμή των 107 ευρώ. Το σκίτσο διατίθεται σε πατρόν για πλέξιμο ή κέντημα, σε μεταξοτυπία, σε σιδερότυπα για ρούχα, ενώ κοσμεί διάφορα μοντέλα αθλητικών t-shirts. Ενα κατάστημα ομαμόρι (που εμπορεύεται τυχερά γούρια ασιατικής τεχνοτροπίας) στη Σαγκάη πουλάει κιτ που αναδημιουργούν το κύμα με τη χρήση χαντρών.
Πρόκειται για μια εικόνα τόσο εντυπωμένη στη διεθνή λαϊκή κουλτούρα ώστε είναι αναγνωρίσιμη ακόμη και από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την ιστορία ή τον συμβολισμό της – ούτε καν την ονομασία της. Στο δυτικό Σάσεξ του Λονδίνου, μια αισθητικός νυχιών έφτιαξε μια μινιατούρα του «Μεγάλου Κύματος» και τη βάφει στα νύχια των πελατών της, με τεράστια επιτυχία.
Στο κατάστημα δώρων του Βρετανικού Μουσείου, τσάντες με το «Μεγάλο Κύμα» φιγουράρουν δίπλα σε αντίστοιχες της αείμνηστης βασίλισσας Ελισάβετ και του κινηματογραφικού και λογοτεχνικού ήρωα Χάρι Πότερ. Το μουσείο μοντέρνας τέχνης Σουμίντα Χοκουσάι, στο Τόκιο, διαθέτει προς πώληση ζαχαρωτά στο σχήμα του κύματος.
Παράλληλα με την ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίησή του, το σκίτσο συγκινεί και τον κόσμο της τέχνης, με μουσεία σε όλον τον πλανήτη να ανταγωνίζονται για τα περισσότερα αυθεντικά κομμάτια του «Μεγάλου Κύματος» στις συλλογές τους. Το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης διαθέτει επτά κομμάτια, ενώ το Βρετανικό Μουσείο απέκτησε το τρίτο του το 2008. Εντός των μουσείων κυκλοφορούν πολλοί θεατές που έχουν «χτυπήσει» τατουάζ με το «Μεγάλο Κύμα» στο δέρμα τους.
Οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι το σκίτσο δείχνει τη μεγάλη κλίμακα της φύσης σε σχέση με τους ανθρώπους. Κάποιοι θεωρούν ότι έχει μετατραπεί σε σύμβολο της κλιματικής αλλαγής και της διεθνούς κρίσης μετανάστευσης. Ο,τι και αν πιστεύει ο καθένας πως συμβολίζει, το «Μεγάλο Κύμα» είναι το πιο διαχρονικό σημείο αναφοράς στην ιστορία της τέχνης – ενώ, ίσως όχι τυχαία, τα ταραγμένα νερά του φθάνουν στο απόγειο της δημοτικότητάς τους στην πιο ταραγμένη εποχή του σύγχρονου κόσμου μας.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
Γράψτε σχόλιο στο: «Το Μεγάλο Κύμα»: Η πιο καθοριστική εικόνα της εποχής μας;
Παρακαλούμε, εισάγετε σχόλια μόνο σχετικά με το θέμα. Σχόλια με υβριστικό περιεχόμενο ή με περιεχόμενο που έρχεται σε αντίθεση με τις οδηγίες και τους όρους χρήσης του protagon.gr δεν θα δημοσιεύονται.Το email σας δεν θα εμφανίζεται.