Με τη Χεζμπολάχ ακέφαλη και αποδεκατισμένη και τη Χαμάς ηττημένη κατά κράτος, οι νέες προκλήσεις -εάν όχι ακριβώς απειλές- που καλείται να αντιμετωπίσει το Ισραήλ μέσα στο 2025 είναι οι εξής δύο: το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (το οποίο ποτέ ξανά δεν ήταν τόσο ευάλωτο) και οι φιλοδοξίες της Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσον αφορά το μέλλον της Συρίας.

Αυτό διαπίστωσε ο Μαουρίτσιο Μολινάρι, αρθρόγραφος και πρώην διευθυντής της ιταλικής εφημερίδας La Repubblica έπειτα από συναντήσεις που είχε τις προηγούμενες ημέρες στην Ιερουσαλήμ και στο Τελ Αβίβ με συμβούλους ασφαλείας του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του υπουργού Αμυνας της χώρας Ισραέλ Κατς. 

Ολοι τους επισήμαναν πως η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες, προσφέρει στο Ισραήλ μια εξαιρετική ευκαιρία να αντιμετωπίσει αμφότερες τις προκλήσεις, «χάρη σε μια αυξανόμενη στρατηγική κατανόηση μεταξύ του Ισραήλ, των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας καθώς και σε μια άνευ προηγουμένου σύγκλιση, όσον αφορά τις εξελίξεις στη Συρία, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν», όπως εξηγεί ο ιταλός δημοσιογράφος σε ανταπόκρισή του από την Ιερουσαλήμ.

Οι αγιατολάδες και τα πυρηνικά

Εστιάζοντας στο Ιράν, ο Μολινάρι εξηγεί πως είναι ευάλωτο όσο ποτέ άλλοτε στο πρόσφατο παρελθόν, σίγουρα εξαιτίας των συντριπτικών πληγμάτων που δέχτηκαν η Χαμάς στη Γάζα και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ενώ η πτώση του καθεστώτος Ασαντ αποτέλεσε τρόπον τινά τη χαριστική βολή. Ωστόσο ο κυριότερος λόγος είναι ο αντίκτυπος της αεροπορικής επιδρομής που εξαπέλυσαν οι Ισραηλινοί κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας την 26η Οκτωβρίου.

«Κάθε μέρα που περνά, το Ιράν ανακαλύπτει ένα μέρος από όσα υπέστη τότε», ανέφερε στον Μολινάρι ένας εκ των συνομιλητών του, εξηγώντας πως στην παρούσα φάση αυτό που καθιστά «ευάλωτο» Ιράν και, κατ’ επέκταση, το πυρηνικό του πρόγραμμα, είναι το γεγονός πως στο πλαίσιο της ισραηλινής επιδρομής εξουδετερώθηκαν σχεδόν ολοσχερώς οι αεράμυνες της χώρας. 

Η κοινή εκτίμηση, όπως τη συνοψίζει ο Μολινάρι είναι η εξής: «Η Τεχεράνη δημιούργησε το πυραυλικό οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ στον Λίβανο με στόχο την προστασία της πυρηνικής της ισχύος, πλέον, όμως, όχι μόνο έχει χάσει αυτήν ασπίδα, αλλά δεν διαθέτει καν άμυνες στις εγκαταστάσεις της». Εκτός από την αεροπορική επίθεση της 26ης Οκτωβρίου, καθοριστική ήταν επίσης η επιχείρηση στο πλαίσιο της οποίας το Ισραήλ «εξουδετέρωσε το 70% των πυραύλων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο μέσα σε μια μέρα».

Οι Ισραηλινοί θεωρούν πως αυτή η νέα κατάσταση προσφέρει στον Ντόναλντ Τραμπ «περισσότερες επιλογές», ώστε «να επιτύχει τον ιστορικό στόχο της εξουδετέρωσης της πυρηνικής ισχύος του Ιράν»: ο αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επιλέξει την «καταστροφή των πυρηνικών εγκαταστάσεων» του Ιράν, ανάβοντας το πράσινο φως στο Ισραήλ να δράσει, ή να επιτύχει το ίδιο αποτέλεσμα μέσω ενός πολύ πιο αυστηρού -σε σχέση με εκείνο που επιβλήθηκε κατά την πρώτη θητεία Τραμπ- εμπάργκο κατά των αγιατολάδων. 

Οι βλέψεις του Ερντογάν για τη Συρία

Η «άλλη απειλή που διαφαίνεται», όπως ανέφερε ένας πρώην αξιωματούχος ασφαλείας, είναι «η πρόθεση του Ερντογάν να κυριαρχήσει στη Συρία για να την καταστήσει το κέντρο της νεο-οθωμανικής ηγεμονίας». Πρόκειται για ένα σενάριο που προκαλεί έντονη ανησυχία στο Ισραήλ κυρίως επειδή ο Ερντογάν «είναι ο σουνίτης ηγέτης που διάκειται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον εχθρικά απέναντί του».

Ομως ανησυχία επικρατεί και στο Ριάντ, δεδομένου ότι «η Αγκυρα συνδέεται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα η οποία επιδιώκει να ανατρέψει τις μοναρχίες του Κόλπου και φιλοδοξεί να θέσει υπό τον έλεγχό της όχι μόνο την Ιερουσαλήμ αλλά και τη Μέκκα και τη Μεδίνα».

Εξ ου και η πρόσφατη παρέμβαση της κυβέρνησης Μπάιντεν με στόχο την αποτροπή μιας τουρκικής επίθεσης κατά των Κούρδων της Συρίας, με τον Ερντογάν να δείχνει στη συνέχεια πως έλαβε το μήνυμα. Ομως τώρα ο Τραμπ σκέφτεται να χρησιμοποιήσει την άρση των κυρώσεων κατά της Δαμασκού για να επηρεάσει τη στάση του τούρκου προέδρου. 

Οπως εξηγεί ο Μολινάρι, κανείς δεν σκέφτεται να κόψει τους δεσμούς της Αγκυρας με τους αντάρτες που ανέτρεψαν τον Μπασάρ αλ Ασαντ, αλλά ο απώτερος στόχος του Ερντογάν είναι η ανοικοδόμηση της Συρίας και αυτό δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την άρση των διεθνών κυρώσεων κατά της Δαμασκού.

Αυτό σημαίνει ότι «χωρίς την υποστήριξη του Τραμπ, ο Ερντογάν δεν μπορεί να ανοικοδομήσει τη Συρία» και αυτό επιτρέπει στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία να εργαστούν, με διαφορετικούς τρόπους η κάθε χώρα, για να ενισχύσουν τις συριακές εθνότητες που απέχουν περισσότερο από την Αγκυρα: όχι μόνο τους Κούρδους της Ροζάβα αλλά και τους Δρούζους, κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ και την Ιορδανία, και όλους εκείνους τους σουνίτες που δεν συσπειρώνονται γύρω από τους τους τζιχαντιστές αντάρτες.

Πρόκειται για το σενάριο μιας Συρίας «με πολλαπλές ταυτότητες και εθνοτικές ομάδες», με συμφέροντα που συγκλίνουν με τα συμφέροντα του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος θέλει να διατηρήσει τις βάσεις του στην Ταρτούς και στο Χμεϊμίμ, μιας Συρίας που δεν βλέπει ευνοϊκά τη δημιουργία ενός κράτους υπό τον έμμεσο έλεγχο της Αγκυρας.

Μια άλλη ανησυχία που συνδέεται επίσης με τον Ερντογάν αφορά τον υπό σχεδίαση μέγα-αγωγό φυσικού αερίου Κατάρ-Τουρκίας, μέσω της Ιορδανίας και της Συρίας, έργο που αντιτίθεται στα κατασκευαστικά σχέδια των χωρών των αποκαλούμενων Συμφώνων του Αβραάμ για τη σύνδεση της Ινδίας, της Αραβικής Χερσονήσου, του Ισραήλ και της Ευρώπης με στόχο τον ανταγωνισμό με τον νέο Δρόμο του Μεταξιού.

Επιδιώκοντας να διαμορφώσει τις εξελίξεις πριν αναλάβει δράση ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Ερντογάν στρέφεται στην Ευρώπη, «διαβεβαιώνοντας πως εάν αρθούν οι κυρώσεις, η Δαμασκός θα πάρει πίσω εκατομμύρια πρόσφυγες», όπως εξήγησε ένας άλλος ανώτερος ισραηλινός αξιωματούχος στον Μολινάρι, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι πρόκειται για «μια ανήθικη κίνηση» γιατί κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τι θα επιλέξουν κάνουν οι Σύροι της διασποράς.

Οσο για τα ανοιχτά μέτωπα του Ισραήλ -κατά των Χούθι στην Υεμένη και κατά της Χαμάς στη Γάζα- αναφερθείς στους υεμενίτες αντάρτες, ένας εκ των ισραηλινών αξιωματούχων εξήγησε πως «η δύναμή τους είναι ο έλεγχος της ανθρωπιστικής βοήθειας που φτάνει μέσω των λιμανιών και τους επιτρέπει να κυριαρχούν σε εκατομμύρια ανθρώπους», όπως έκανε και εξακολουθεί εν μέρει να κάνει η Χαμάς στη Γάζα.

Για να διαταράξει αυτόν τον μηχανισμό, το Ισραήλ έπληξε το λιμάνι της Αλ Χουντάιντα αλλά θα χρειαστεί να ενεργήσει πιο αποφασιστικά. «Το πρόγραμμα των Χούθι είναι γραμμένο στη σημαία τους, στην οποία υπάρχει η φράση “Θάνατος στους εβραίους”», ανέφερε ένας από τους ισραηλινούς συμβούλους. 

Σχετικά με τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, «η διαπραγμάτευση για κατάπαυση του πυρός που επιθυμεί ο Τραμπ εμποδίζεται από την άρνηση της Χαμάς να απελευθερώσει το σύνολο των ομήρων» και αυτό σημαίνει ότι «χωρίς συμφωνία θα υπάρξουν οι σκληρές συνέπειες για τις οποίες έχει κάνει λόγο ο Τραμπ».

Ποιες θα μπορούσαν να ήταν αυτές οι συνέπειες παραμένει άγνωστο, εικάζεται, ωστόσο, πως ο αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να άρει κάθε περιορισμό όσον αφορά την προμήθεια του Ισραήλ με αμερικανικά οπλικά συστήματα ή να τερματίσει τη διαχείριση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα από τα απομεινάρια της Χαμάς, στερώντας, έτσι, από την εξαθλιωμένη οργάνωση το τελευταίο μέσο άσκησης εξουσίας που της έχει απομείνει.