Σε μια γελοιογραφία που δημοσιεύθηκε σε βρετανική εφημερίδα, η ιστορική θύρα στο Νο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ παρουσιάζεται ως περιστρεφόμενη πόρτα, μέσα από την οποία εκσφενδονίζεται η Λιζ Τρας, η πιο βραχύβια πρωθυπουργός στην ιστορία της Βρετανίας. Οι διαδικασίες για την αντικατάστασή της έχουν ήδη ξεκινήσει και αυτό σημαίνει πως έως την επόμενη Παρασκευή το κατώφλι της πρωθυπουργικής κατοικίας της Βρετανίας πρόκειται να περάσει ο πέμπτος (ή η πέμπτη) πρωθυπουργός της χώρας από το 2016.

Ο Economist είχε ήδη –προφητικά και καυστικά– κάνει λόγο για «Britaly», λίγες ώρες πριν την παραίτηση Τρας, θέλοντας έτσι να υπογραμμίσει πως η άλλοτε κραταιή –επί καιρό συνώνυμο της σοβαρότητας, της σταθερότητας και του πραγματισμού– Βρετανία έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια μια χώρα που ταλανίζεται από την πολιτική αστάθεια και την ισχνή ανάπτυξη, καταλήγοντας να είναι υποταγμένη στις αγορές, όπως η Ιταλία.

Σε δεινή θέση, όμως, δεν βρίσκεται μόνο η Βρετανία, αλλά και το επίσης πάλαι ποτέ κραταιό Συντηρητικό Κόμμα. Το ότι και ο πέμπτος πρωθυπουργός της Βρετανίας (όπως οι προηγούμενοι τέσσερις) από το 2016 θα προέρχεται από τους κόλπους του, περισσότερο καταδεικνύει την κρίση που περνάει παρά την υπεροχή του.

Ο «λαϊκιστής» και η «αντικρατίστρια»

Σε ανάλυσή του. ο Ενρίκο Φραντσεσκίνι, ανταποκριτής της La  Repubblica στο Λονδίνο. επιρρίπτει την ευθύνη για την κατάπτωση των Τόρις κυρίως στον «λαϊκιστή» Μπόρις Τζόνσον και στη «φανατική αντικρατίστρια» Λιζ Τρας.

«Ο πρώτος ήταν πεπεισμένος ότι είναι η μετενσάρκωση του Τσόρτσιλ, η δεύτερη βάλθηκε με σχεδόν κωμικό τρόπο να πιθηκίσει τη Μάργκαρετ Θάτσερ, χωρίς να έχει ούτε την πολιτική χάρη ούτε την αποφασιστικότητα της “Σιδηράς Κυρίας”», συνοψίζει εύστοχα ο ιταλός δημοσιογράφος. Θεωρεί, ωστόσο, πως η κατρακύλα των Συντηρητικών, που τους έχει φέρει στα πρόθυρα μιας «εν δυνάμει υπαρξιακής κρίσης» σύμφωνα με έναν βουλευτή τους, εξηγείται καλύτερα με μία λέξη: Brexit.

Πριν από το δημοψήφισμα για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Eνωση, οι Συντηρητικοί κυβερνούσαν τη Βρετανία ήδη επί μία εξαετία, με τον Ντέιβιντ Κάμερον πρωθυπουργό, υποστηρικτή του μονοεθνικού συντηρητισμού (one-nation conservatism), ο οποίος ήθελε να μετατρέψει το Συντηρητικό Κόμμα σε «κόμμα του έθνους», αναφέρει ο Φραντσεσκίνι, υπενθυμίζοντας πως πέρα από τις παραδοσιακές πολιτικές της βρετανικής Δεξιάς που εφάρμοσε ο Κάμερον, είχε εγκρίνει τους γάμους μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος.

Το σχέδιό του ήταν να κάνει για τους Συντηρητικούς ό,τι είχε κάνει για τους Εργατικούς ο Τόνι Μπλερ (γι’ αυτό και επονομάστηκε «Τόρι Μπλερ»): να καταλάβει το κέντρο του εκλογικού σώματος, πεπεισμένος ότι ήταν το κλειδί για τη διατήρηση της εξουσίας.

Μοιραία λάθη

Ο Ντέιβιντ Κάμερον πιθανότατα θα επανεκλεγόταν στην πρωθυπουργία, κερδίζοντας μια τρίτη εκλογική αναμέτρηση, εάν δεν είχε υποπέσει και εκείνος σε ένα μοιραίο λάθος: για τον Μπλερ ήταν η συμμετοχή στον Πόλεμο του Ιράκ, για τον Κάμερον η προκήρυξη του δημοψηφίσματος για το Brexit.

Eκτοτε, αντί να προσπαθούν να ενώσουν μια χώρα διαιρεμένη πρακτικά στη μέση (η έξοδος από την ΕΕ αποφασίστηκε με ποσοστό 52%, ενώ υπέρ της παραμονής τάχθηκε το 48%), οι Συντηρητικοί πρωθυπουργοί ενέτειναν τις αντιθέσεις: «Η Τερέζα Μέι αποκλείοντας κάθε ενδεχόμενο διατήρησης μιας κάποιας σχέσης με την Ευρώπη, ο διάδοχός της Μπόρις Τζόνσον εντείνοντας τη ρητορική για τον βρετανικό εξαιρετισμό, η αντικαταστάτριά του Λιζ Τρας προωθώντας έναν αδιάφορο υπερφιλελευθερισμό μπροστά στο υπέρογκο δημόσιο χρέος που συσσωρεύθηκε στα δύο χρόνια της πανδημίας», εξηγεί ο ιταλός ανταποκριτής.

Θεωρεί πως τα πεπραγμένα και η πορεία των τελευταίων τεσσάρων Συντηρητικών πρωθυπουργών της Βρετανίας καταδεικνύουν την «αποτυχία του λαϊκισμού και του ριζοσπαστισμού». Εάν ο πέμπτος (μέσα σε εξίμισι χρόνια) Συντηρητικός πρωθυπουργός της Βρετανίας που θα περάσει το κατώφλι της Ντάουνινγκ Στριτ θα είναι ο πρώην υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ ή ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, έχει μικρή σημασία σε σχέση με την πορεία που θα ακολουθήσουν οι Τόρις και η πολιτική στη Βρετανία γενικότερα.

Η ολοκλήρωση ενός κύκλου

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του, ο Φραντσεσκίνι υπενθυμίζει πως οι Συντηρητικοί επικράτησαν σε δύο ακόμη εκλογικές αναμετρήσεις μετά το δημοψήφισμα για το Brexit. Αλλά αντίπαλος και της Τερέζα Μέι το 2017 και του Μπόρις Τζόνσον το 2019 ήταν ο «εξαιρετικά ριζοσπαστικός» Τζέρεμι Κόρμπιν. Πλέον, όμως, των Εργατικών ηγείται (και ζητά πρόωρες εκλογές) ο Κιρ Στάμερ, ένας ουσιαστικά «κεντρώος υποστηρικτής του μπλερισμού».

«Η κρίση που εκτυλίσσεται στο Λονδίνο θα μπορούσε, επομένως, να αποτελεί την ολοκλήρωση ενός κύκλου. Για την Ευρώπη είναι απαραίτητο να καταστεί εκ νέου η Βρετανία σταθερός και λογικός εταίρος, ακόμη και εκτός της ΕΕ. Και δεδομένου ότι ήταν το Brexit το γεγονός που σηματοδότησε την έναρξη της παγκόσμιας εποχής του λαϊκισμού, είναι θεμιτό να ευελπιστούμε ότι η παρακμή των πρωταγωνιστών του θα επιφέρει το τέλος του λαϊκισμού στη Βρετανία και αλλού», καταλήγει.