Την τελευταία Κυριακή του μήνα, δηλαδή στις 31 Μαρτίου, θα γυρίσουμε τους δείκτες των ρολογιών μας ώστε να συντονιστούμε με τη θερινή ώρα. Eτσι, για ακόμη μια χρονιά θα κερδίσουμε μία επιπλέον ώρα ηλιοφάνειας πριν πέσει το βράδυ, όμως ο οργανισμός μας θα  στερείται  μια… φωτεινή ώρα νωρίς  πρωί. Στη ζωή, άλλωστε, όπως  ο σοφός λαός λέει, κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις.

Οι επιστήμονες, από την άλλη, επιμένουν πως με την αλλαγή ώρας οι άνθρωποι κυρίως χάνουν. Γιατί; Επειδή απορρυθμίζεται το εσωτερικό μας ρολόι. Και αυτό διότι ο πρωινός ήλιος είναι το κλειδί για τη διατήρηση των κιρκάδιων ρυθμών μας, δηλαδή των κύκλων ύπνου-αφύπνισης.  

Η Phyllis Zee, νευρολόγος και επικεφαλής της Ιατρικής του Υπνου στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern, είχε δηλώσει παλαιότερα στην Washington Post  ότι χωρίς αυτό το έξτρα  φως του ήλιου μπορούμε να διολισθήσουμε σε κιρκαδιανό αποπροσανατολισμό. «Αυτό συμβαίνει όταν τα εσωτερικά ρολόγια του σώματός μας δεν συγχρονίζονται με εκείνα του ηλιακού ρολογιού και των κοινωνικών ρολογιών μας» προσθέτει, υποστηρίζοντας ότι το ρολόι πρέπει να σταματήσει στη χειμερινή ώρα. 

«Θα χάναμε τη χρονική ευθυγράμμιση με τον ήλιο για όλον τον χρόνο», είχε επισημάνει στο ίδιο δημοσίευμα η Beth Mallow, καθηγήτρια Νευρολογίας και Παιδιατρικής και επικεφαλής του τμήματος σπουδών για τον ύπνο στο Vanderbilt University.

Το εσωτερικό τικ-τακ 

Οι άνθρωποι και τα άλλα θηλαστικά, σύμφωνα με τους επιστήμονες του Ιδρύματος Υπνου των ΗΠΑ, καθοδηγούνται από τους κιρκάδιους ρυθμούς, οι οποίοι είναι 24ωροι κύκλοι που ρυθμίζουν τον ύπνο και άλλες βασικές σωματικές λειτουργίες, όπως η όρεξη και η διάθεση. Αυτοί οι ρυθμοί εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την έκθεση στο φως. Προκειμένου, λοιπόν, να επαναρυθμίζονται κάθε μέρα, πρέπει να συγχρονίζονται με τους φυσικούς κύκλους φωτός-σκότους, ώστε να εξασφαλίζεται η υγεία τους. 

Η μετάβαση από τη θερινή στη χειμερινή ώρα δύναται συνεπακόλουθα να «καθυστερήσει» τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, κάνοντάς μας να αισθανόμαστε κουρασμένοι το πρωί και σε εγρήγορση το βράδυ. Η ασυμφωνία του κιρκάδιου κύκλου μπορεί να συμβάλει στην απώλεια ύπνου, καθώς και στο «χρέος ύπνου», στη συσσωρευμένη, δηλαδή, αϋπνία σε τακτική βάση.

Η απώλεια των 60 λεπτών

Οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στη στέρηση ύπνου στις αρχές Μαρτίου, κατά τη μετάβαση από την κανονική στη θερινή ώρα. Η απόδειξη; Μελέτη έδειξε ότι ο μέσος άνθρωπος λαμβάνει 40 λεπτά λιγότερου ύπνου. Οι ερευνητές έχουν επίσης παρατηρήσει και άλλες αρνητικές επιπτώσεις: οι  άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο διαταραχής τους συναισθήματος, ιδεασμού αυτοκτονίας και εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα. Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μακροπρόθεσμα καταγράφεται μείωση των ατυχημάτων, καθώς οι περισσότεροι επιστρέφουν από τη δουλειά τους υπό το φως της ημέρας.

Οι διαταραχές του ύπνου, απεναντίας, φαίνεται να… σβήνουν όταν επανέρχεται η χειμερινή ώρα. Κερδίζοντας 60 επιπλέον λεπτά στο κρεβάτι, οι άνθρωποι αισθάνονται πιο αναζωογονημένοι, αν και ορισμένοι βιώνουν δυσκολία προσαρμογής στη νέα ώρα αφύπνισης.

Η «μάχη» της ώρας

Το 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε την πρόταση που θα έβαζε τέλος στην αλλαγή θερινής και χειμερινής ώρας από το 2021, δίνοντας στις χώρες της ΕΕ το περιθώριο να αποφασίσουν ποια ώρα θα κρατήσουν. Ομως η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέβαλαν εκείνα τα σχέδια. 

Στις ΗΠΑ, πάλι, το 2022 οι νομοθέτες στη Γερουσία ψήφισαν τη μονιμοποίηση της θερινής ώρας, γεγονός που πυροδότησε αντιδράσεις. Οπως σημειώνει η Washington Post, οι ειδικοί σε θέματα ύπνου έχουν προειδοποιήσει ότι μια μόνιμη αλλαγή θα μπορούσε να θέσει το σώμα μας εκτός συγχρονισμού με τον ήλιο, οδηγώντας μοιραία σε ποικίλα προβλήματα υγείας.

Συμβουλές ομαλής μετάβασης στη θερινή ώρα 

Τις ημέρες και εβδομάδες που προηγούνται της αλλαγής της ώρας μπορείτε να προετοιμαστείτε για την προσαρμογή λαμβάνοντας τις ακόλουθες προφυλάξεις, σημειώνουν οι επιστήμονες του Ιδρύματος Υπνου. 

Αποφύγετε το αλκοόλ πριν από τον ύπνο: Ενώ η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να σας προκαλέσει αρχικά υπνηλία, το αλκοόλ προκαλεί επίσης διαταραχές και οδηγεί σε κακή ποιότητα ύπνου.

Καθιερώστε μια συνεπή ρουτίνα ύπνου: Το να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα –συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων– είναι μια υγιής πρακτική που μπορεί επίσης να σας προετοιμάσει για τις αλλαγές της ώρας.

Αλλάξτε σταδιακά την ώρα του ύπνου σας: Δύο έως τρεις ημέρες πριν το πέρασμα στη θερινή ώρα, στα τέλη Μαρτίου, οι ειδικοί της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής του Υπνου (AAΣM) συνιστούν να ξυπνάτε 15-20 λεπτά νωρίτερα από το συνηθισμένο. Στη συνέχεια, το Σάββατο πριν από την αλλαγή της ώρας, ρυθμίστε το ξυπνητήρι σας στη συνηθισμένη ώρα αφύπνισης. 

Περάστε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους: Δεδομένου ότι το φυσικό φως είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τους κιρκάδιους ρυθμούς μας, η έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να μετριάσει το αίσθημα κούρασης κατά τη διάρκεια της ημέρας, το οποίο συχνά συνοδεύει τις αλλαγές ώρας. Το να περνάμε χρόνο έξω κατά τη διάρκεια της ημέρας καταστέλλει επίσης την παραγωγή μελατονίνης, μιας ορμόνης που απελευθερώνεται το βράδυ και μας βοηθά να νιώθουμε κουρασμένοι και έτοιμοι για ύπνο.

Μεσημεριανός ύπνος: Οσοι αντιμετωπίζουν «χρέος ύπνου» ως αποτέλεσμα της αλλαγής στη θερινή ώρα μπορούν να ανακουφιστούν κάπως με σύντομους υπνάκους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτοί οι μεσημεριανοί ύπνοι καλό είναι να μην ξεπερνούν τα 20 λεπτά. 

Μην καταναλώνετε καφεΐνη πολύ κοντά στην ώρα του ύπνου: Η καφεΐνη, ακόμη και έξι ώρες πριν πέσει κανείς στο κρεβάτι, μπορεί να διαταράξει τον κύκλο του ύπνου. Μέτριες ποσότητες καφεΐνης το πρωί ή νωρίς το απόγευμα θα πρέπει να έχουν μικρότερη επίδραση στην ποιότητα του ύπνου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News