Ερωτηθείς εάν ανησυχεί για το ενδεχόμενο να δολοφονηθεί από τους Ρώσους, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι απάντησε αμέσως πως δεν έχει την πολυτέλεια να το κάνει. «Εάν το σκεφτόμουν συνεχώς, απλά θα απομονωνόμουν, ακριβώς όπως τώρα ο Πούτιν δεν φεύγει από το καταφύγιό του», ανέφερε σχετικά ο ουκρανός ηγέτης σε συνέντευξή του στο CNN τον προηγούμενο μήνα. «Φυσικά οι σωματοφύλακές μου θα πρέπει να σκέφτονται πώς να αποτρέψουν κάτι τέτοιο και αυτή είναι η αποστολή τους. Δεν το σκέφτομαι», πρόσθεσε.

Ομως, όπως ο ουκρανός πρόεδρος δεν έχει την πολυτέλεια να ανησυχεί για το ενδεχόμενο να τον δολοφονήσουν οι Ρώσοι, έτσι και οι σύμμαχοί του, τόσο στο εσωτερικό της Ουκρανίας όσο και στο εξωτερικό, δεν έχουν την πολυτέλεια να το αγνοούν.

Από τότε που απέρριψε μια πρόταση φυγάδευσής του από την Ουκρανία, τις πρώτες ώρες αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2022, λέγοντας στους αμερικανούς επίδοξους διασώστες του πως «χρειάζομαι πυρομαχικά, όχι μεταφορικό μέσο», ο Ζελένσκι κατέστη μπροστάρης στην προσπάθεια της πατρίδας του να κερδίσει διεθνή υποστήριξη για τον αγώνα της κατά της Ρωσίας. Οπότε σίγουρα δεν προκαλεί εντύπωση πως ρώσοι νομοθέτες αλλά και υπερεθνικιστές στρατιωτικοί αναλυτές και μπλόγκερ απαιτούν την εξόντωσή του. 

Οπως εξηγεί σε εκτενή ανάλυσή του ο Τζέιμι Ντέτμερ του Politico, ο Ζελένσκι συγκαταλέγεταi μεταξύ των κύριων στόχων της Ρωσίας καταρχάς επειδή είναι το κατεξοχήν σύμβολο «αυτού που η Δύση βλέπει ως έντιμο αγώνα» αλλά και λόγω της ικανότητάς του «να εκλιπαρεί και να επικρίνει τους συμμάχους έως ότου να πετυχαίνει το στόχο του» και του «θράσους» του να εμφανίζεται στην πρώτη γραμμή τόσο συχνά όσο εμφανίζεται σε κοινοβούλια όλου του κόσμου. 

Λίγες εβδομάδες αφότου ο Πούτιν διέταξε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία, ένας από τους κορυφαίους συμβούλους και πιο στενούς συνεργάτες του Ζελένσκι, ο Μιχάιλο Ποντόλιακ, αποκάλυψε ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες αλλά και τσετσένοι μαχητές όπως και μισθοφόροι της Ομάδας Βάγκνερ είχαν ήδη αποπειραθεί δώδεκα φορές να δολοφονήσουν το αφεντικό του ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος της Ουκρανίας, κατά τη διάρκεια συνομιλίας που είχε, μέσω Zoom, με αμερικανούς γερουσιαστές τις πρώτες ημέρες του πολέμου, φέρεται να δήλωσε ότι θα μπορούσε να ήταν η τελευταία φορά που τον έβλεπαν ζωντανό.  

Oπως αναφέρει ο δημοσιογράφος του Politico, σήμερα ο Ζελένσκι κινδυνεύει πολύ λιγότερο σε σχέση με τις πρώτες χαοτικές εβδομάδες του πολέμου, όταν τα ρωσικά άρματα μάχης προέλαυναν προς την ουκρανική πρωτεύουσα και λίγοι πίστευαν ότι οι Ουκρανοί θα αντιστέκονταν επιτυχώς. Κανείς όμως στην ουκρανική κυβέρνηση και σε ολόκληρη την Ουκρανία δεν αμφιβάλλει ότι ο κίνδυνος παραμένει υψηλός.

Δεδομένης της κρισιμότητας της κατάστασης, είναι απόλυτα λογικό το ότι ουκρανοί αξιωματούχοι είτε αποφεύγουν να απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με το τι θα συνέβαινε εάν οι Ρώσοι κατάφερναν, τελικά, να δολοφονήσουν τον ουκρανό πρόεδρο, είτε αναφέρονται στο ζήτημα μόνον ιδιωτικά και ανώνυμα.

Ωστόσο το ότι η ουκρανική ηγεσία αποφεύγει να θίγει το ζήτημα δημοσίως δεν σημαίνει πως στο Κίεβο δεν υπάρχει ένα σχέδιο εκτάκτου ανάγκης. Αλλωστε ότι οι Ουκρανοί έχουν καταστρώσει σχέδια που διασφαλίζουν τη «συνέχεια της διακυβέρνησης με τον έναν ή τον άλλον τρόπο» το επιβεβαίωσε πέρυσι και ο Αντονι Μπλίνκεν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Οσον αφορά το παρόν, τυπικά, δηλαδή σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ουκρανίας, η γραμμή της διαδοχής είναι σαφής: «όταν ο πρόεδρος δεν είναι σε θέση να εκπληρώνει τα καθήκοντά του, ο πρόεδρος της Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας [του ουκρανικού κοινοβουλίου] αναλαμβάνει τις ευθύνες του», ανέφερε σχετικά ο Μάικολα Ναϊχάιτσκι, ένας βουλευτής της αντιπολίτευσης από το Λβιβ. «Ως εκ τούτου δεν θα προέκυπτε κανένα κενό εξουσίας».

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο συντάκτης του Politico, ο πρόεδρος της ουκρανικής Βουλής ονόματι Ρουσλάν Στεφαντσού, δεν χαίρει σε καμία περίπτωση της εμπιστοσύνης που χαίρει ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι (το ποσοστό του κυμαίνεται γύρω στο 40% και είναι μικρότερο από το μισό του αντίστοιχου ποσοστού του ουκρανού προέδρου) ενώ δεν είναι και ιδιαίτερα δημοφιλής στους κόλπους της αντιπολίτευσης.

«Αλλά δεν νομίζω ότι έχει σημασία», υποστήριξε ο Αντριαν Καρατνίκι, ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου για την Ευρασία στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Atlantic Council. «Υπάρχει μια ισχυρή ηγετική ομάδα και νομίζω ότι θα βλέπαμε μια συλλογική κυβέρνηση», πρόσθεσε, αναφερθείς στο ενδεχόμενο εξόντωσης του νυν ουκρανού ηγέτη.

Στο εν λόγω κυβερνών συμβούλιο θα συμμετείχαν κατά πάσα πιθανότητα ο πρόεδρος της Βουλής Στεφαντσούκ και ο Αντρίι Γιερμάκ, ο επικεφαλής του γραφείου της ουκρανικής προεδρίας, ο υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα και ο υπουργός Αμυνας Ολεξίι Ρεζνίκοφ ενώ ο στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι θα συνέχιζε να διοικεί τις ένοπλες δυνάμεις χώρας.

«Η χώρα έχει φτάσει σε ένα σημείο πολύ ουσιαστικής αλληλεγγύης και εθνικής ενότητας, οπότε αν συνέβαινε κάτι τρομερό στον Ζελένσκι, δεν θα ήταν τόσο αποφασιστικό όσο πιστεύεται», πρόσθεσε ο Καρατνίκι. Εξήγησε επίσης πως η Ουκρανία έχει φτιάξει μια «τέλεια κουρδισμένη» διοικητική, στρατιωτική και διπλωματική μηχανή. 

Στο άρθρο του ο Τζέιμι Ντέτμερ γράφει πως, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία, συμπεραίνεται επίσης πως, στην περίπτωση που δολοφονούνταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα επερχόταν το χάος. Επικαλείται μελέτη που εκπόνησαν βάσει δεδομένων οι ακαδημαϊκοί Μπέντζαμιν Τζόουνς και Μπέντζαμιν Ολκεν για το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών των ΗΠΑ (NBER) σχετικά με τον αντίκτυπο – στους θεσμούς και τον πόλεμο – των 59 δολοφονιών εθνικών ηγετών που έλαβαν χώρα από το 1875 έως 2004. «Οι δολοφονίες αυταρχικών ηγετών επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές στους θεσμούς της χώρας, ενώ οι δολοφονίες δημοκρατικών ηγετών όχι» είναι το τελικό συμπέρασμα των δύο ειδικών.

Ο Ντέτμερ επικαλείται επίσης τον περίφημο βρετανό πολιτικό και δις πρωθυπουργό της χώρας του Μπέντζαμιν Ντισραέλι, ο οποίος, εβδομάδες μετά τον θανάσιμο πυροβολισμό του Αβραάμ Λίνκολν τον Απρίλιο του 1865 είχε πει πως «η δολοφονία δεν άλλαξε ποτέ την ιστορία του κόσμου» και είναι αλήθεια πως η δολοφονία του αμερικανού ηγέτη δεν επέφερε την ανατροπή των μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησής του.

Οσον αφορά ειδικά την Ουκρανία, αν και ο θάνατος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα αποτελούσε αναμφίβολα ένα ψυχολογικό σοκ, για να υπολογιστεί ο πιθανός πρακτικός αντίκτυπός του, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πώς και πόσο έχει μεταμορφωθεί η χώρα από τον Φεβρουάριο του 2022 έως σήμερα.

Η ρωσική εισβολή συνέβαλε κατά λάθος στη σφυρηλάτηση μιας νέας ισχυρής αίσθησης της ουκρανικής εθνικότητας και στη διαμόρφωση «θεσμών με αυτοπεποίθηση», σημείωσε ο Αντριαν Καρατνίκι, ο ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου για την Ευρασία στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Atlantic Council, προσθέτοντας πως ο ουκρανικός λαός είναι ενωμένος και απόλυτα σύμφωνος «ως προς τους στόχους του».

«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι βασικοί παράγοντες στον αγώνα της Ουκρανίας ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα είναι η ανθεκτικότητα των ενόπλων δυνάμεων, οι ικανότητες των διοικητών της και οι νίκες στο μέτωπο», ανέφερε σχετικά ο βουλευτής της ουκρανικής αντιπολίτευσης Μάικολα Ναϊχάιτσκι. «Αυτό είναι που έχει μεγαλύτερη σημασία όσον αφορά την πολιτική σταθερότητα της Ουκρανίας».

Ωστόσο υπάρχει ή μάλλον εάν υπάρχει κάποιος αδύναμος κρίκος, αυτός δεν βρίσκεται στην Ουκρανία αλλά στο εξωτερικό, μεταξύ των συμμάχων της χώρας και του προέδρου της. Οπως σημειώνει ο Τζέιμι Ντέτμερ, ολοκληρώνοντας το κείμενό του, «οι Ουκρανοί έχουν μια πιο ισορροπημένη άποψη για τον Ζελένσκι, βλέποντας τόσο δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία του». Το ότι επαινείται για τις εξαιρετικές ηγετικές ικανότητες που επιδεικνύει στο πλαίσιο του πολέμου, δεν σημαίνει ότι δεν έχει επικριθεί για λάθη, κυρίως για το ότι δεν προετοιμάστηκε καλύτερα για μια ενδεχόμενη ρωσική εισβολή την οποία ο ίδιος θεωρούσε απίθανη. Ο ουκρανός πρόεδρος κατακρίνεται επίσης για το ότι δεν λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη τις απόψεις των βουλευτών της αντιπολίτευσης αλλά και για την τάση του να κατηγορεί άλλους για τα όποια λάθη.  

Αντιθέτως τα διεθνή ΜΜΕ «έχουν μαγευτεί από τη χαρισματική γοητεία του Ζελένσκι και έχουν ενθουσιαστεί από την απλή ιστορία του Δαβίδ που εναντιώνεται στον Γολιάθ», όπως συνοψίζει πολύ εύστοχα ο Τζέιμι Ντέτμερ. «Η μεταμόρφωση του ουκρανού προέδρου από απογοητευτικό ηγέτη εν καιρώ ειρήνης σε – σύμφωνα με τα υπερβολικά λόγια του γάλλου διανοούμενου Μπερνάρ-Ανρί Λεβί – “έναν νέο, νεαρό και υπέροχο ιδρυτή πατέρα” του ελεύθερου κόσμου, υπήρξε εκπληκτική. Η ρητορική και οι αγορεύσεις του έχουν συγκινήσει το κοινό από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο και από τις Βρυξέλλες έως τη Βαρσοβία. Η εξόντωσή του πιθανότατα θα άφηνε πολλούς από αυτούς τους ίδιους ανθρώπους συγκλονισμένους και αβέβαιους για το τι να κάνουν στη συνέχεια. Θα μπορούσε να αυξήσει την πίεση για διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς», αναγνωρίζει ο αρθρογράφος του Politico.

Αλλά ο πόλεμος που μαίνεται δεν είναι σε καμία περίπτωση ένας πόλεμος ενός ανδρός. Και τουλάχιστον στην Ουκρανία ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι, εάν χρειαστεί, άλλοι ηγέτες, εξίσου άξιοι με τον Ζελένσκι, θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων όπως έκαναν μετά την εισβολή. «Ο Ζελένσκι υποδύεται καλά τον ηγετικό του ρόλο σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Ωστόσο, το συναίσθημα της απόλυτης πλειονότητας των Ουκρανών είναι ότι δεν θα τα παρατήσουμε ποτέ, δεν θα υποταχθούμε ποτέ στη Ρωσία», υπογράμμισε ο Γιάροσλαβ Αζνιουκ, ένας ουκρανός επιχειρηματίας, αποκλείοντας, ωστόσο, το ενδεχόμενο να καταφέρουν οι Ρώσοι να δολοφονήσουν τον ηγέτη της Ουκρανίας.