Από τότε που ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε τον στρατό του να εισβάλει στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, το Κρεμλίνο εξακολουθεί να κάνει λόγο πεισματικά για μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», με στόχο την απελευθέρωση της Ουκρανίας και του ουκρανικού λαού από ένα εγκληματικό καθεστώς που χρωστάει την ύπαρξη του σε νεοναζιστικές ομάδες και οργανώσεις και για αυτόν τον λόγο είναι πλήρως υποταγμένο σε αυτές.

Στα τέλη του προηγούμενου μήνα, έπειτα από σχεδόν τέσσερις εβδομάδες κατά τις οποίες η Μαριούπολη βομβαρδιζόταν ανηλεώς και αδιακρίτως από τις ρωσικές δυνάμεις, παρότι στο εσωτερικό της παρέμεναν εγκλωβισμένοι δίχως τρόφιμα, νερό, φάρμακα και ηλεκτρικό εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Αμυνας υποστήριξε ότι «το Κίεβο έδωσε εντολή στα ναζιστικά τάγματα στη Μαριούπολη να εγκαταλείψουν την πόλη σαν άμαχοι μεταξύ άλλων, μέσω ανθρωπιστικών διαδρόμων».

«Περισσότεροι από 130.000 άνθρωποι κρατούνται ακόμα από τα εθνικιστικά τάγματα (στη Μαριούπολη). Είναι όμηροι, απλώς δεν τους επιτρέπεται να βγουν από τις περιοχές που ελέγχονται από τα ναζιστικά τάγματα, απειλούνται με εκτελέσεις», ανέφερε λίγες ώρες αργότερα, μιλώντας στην κρατική τηλεόραση της Ρωσίας, ο Ντένις Πουσίλιν, επικεφαλής των φιλορώσων αυτονομιστών που ελέγχουν την περιοχή του Ντονέτσκ στην Ανατολική Ουκρανία.

Παρά τους θανάτους χιλιάδων αμάχων και την καταστροφή σχολείων, νοσοκομείων, κατοικιών και άλλων μη στρατιωτικών στόχων στην πόλη, οι Ρώσοι δεν σταμάτησαν να την σφυροκοπούν, όπως δεν σταμάτησαν τα ρωσικά ΜΜΕ να μιλούν για «ναζιστικά τάγματα» που επιχειρούν στην Ουκρανία, ειδικά στη Μαριούπολη και στην ευρύτερη περιοχή της. Το Κρεμλίνο από την πλευρά του ενίσχυσε το αφήγημά του περί «αποναζιστικοποίησης» της χώρας, βάλλοντας κυρίως κατά μιας συγκεκριμένης ακροδεξιάς εξτρεμιστικής οργάνωσης, το διαβόητο, πλέον Τάγμα Αζόφ.

Το Τάγμα Αζόφ άρχισε να αναδεικνύεται το 2014, κατά τη πρώτη φάση της αυτονομιστικής εξέγερσης στην ανατολική Ουκρανία

Αναλυτές και δημοσιογράφοι στη Ρωσία, αναπαράγοντας τη γραμμή του Κρεμλίνου, παρουσίαζαν και εξακολουθούν να παρουσιάζουν τον (εβραίο) Βολοντίμιρ Ζελένσκι (εβραίοι συγγενείς του οποίου δολοφονήθηκαν από τους Ναζί) ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης ανδρεικέλων την οποία ελέγχει το Τάγμα Αζόφ, (ασχέτως αν εξελέγη πανηγυρικά σε διαπιστωμένα ελεύθερες εκλογές).

Οπότε είναι λογικό, λαμβάνοντας υπόψη το αυστηρότατο καθεστώς λογοκρισίας, ο ρωσικός λαός να πιστεύει πως ο ρωσικός στρατός στην Ουκρανία πολεμά νεοναζιστές που χρησιμοποιούν συμπατριώτες τους ως ανθρώπινες ασπίδες και διαπράττουν εγκλήματα κατά των πολλών ρωσόφωνων της Ουκρανίας.

Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Πόσο διαδεδομένη και αποδεκτή είναι η ναζιστική ιδεολογία στην Ουκρανία και πόσο μεγάλη επιρροή ασκεί το Τάγμα Αζόφ στη χώρα;

«Δεν υπάρχουν ναζιστικά τάγματα στην Ουκρανία. Υπάρχει (το Τάγμα Αζόφ)… Υπάρχουν (εκτιμάται) αρκετές χιλιάδες άτομα που ανήκουν σε αυτό. Πρόκειται πράγματι περί μιας ομάδας, πολλά μέλη της οποίας εμμένουν σε εθνικιστικές και ακροδεξιές απόψεις. Αλλά πολλοί άνθρωποι εντάσσονται επίσης επειδή είναι μια από τις πιο προετοιμασμένες και κατάλληλες για πόλεμο μονάδες», είχε πει στο CBSnews στα τέλη Μαρτίου ο Ρουσλάν Λεβιέφ, αναλυτής της ρωσικής ερευνητικής ομάδας Conflict Intelligence Team (CIT) που παρακολουθεί και καταγράφει τις κινήσεις των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.

«Αυτοί είναι τύποι που απλώς αγαπούν τη χώρα τους και τον ουκρανικό λαό. Ποτέ δεν τους ήξερα για ναζιστές ή φασίστες, ποτέ δεν τους άκουσα να επικαλούνται το Τρίτο Ράιχ», ανέφερε αυτές τις ημέρες σε απεσταλμένους της Washington Post στο Κίεβο, ο Αλεξέι Σουλιίμα, ένας 23χρονος πρώην οικοδόμος που εντάχθηκε πρόσφατα στις τάξεις του Τάγματος Αζόφ. Στην πραγματικότητα γνώριζε για το σκοτεινό παρελθόν της ακροδεξιάς εθνικιστικής παραστρατιωτικής οργάνωσης αλλά επέλεξε να ενταχθεί σε αυτήν, θεωρώντας πως στις τάξεις της θα εκπαιδευτεί καλύτερα για να προασπιστεί την πατρίδα του.

Το Τάγμα Αζόφ άρχισε να αναδεικνύεται το 2014, κατά τη πρώτη φάση της αυτονομιστικής εξέγερσης στην ανατολική Ουκρανία. Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις της χώρας, οι οποίες εκείνη την εποχή ήταν κάθε άλλο παρά αξιόμαχες, αιφνιδιάστηκαν όταν αυτονομιστές που υποστηρίζονταν από τη Ρωσία άρχισαν να καταλαμβάνουν τμήματα εδάφους στην περιοχή του Ντονμπάς, κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία. Αυτό το κενό ασφαλείας έσπευσε να καλύψει αμέσως το Τάγμα Αζόφ, καθώς ήταν καλύτερα εξοπλισμένο και προετοιμασμένο για να βρεθεί στην πρώτη γραμμή.

Αρχικά τα περισσότερα μέλη της παραστρατιωτικής οργάνωσης προέρχονταν από συνδέσμους σκληροπυρηνικών φιλάθλων τοπικών ομάδων ποδοσφαίρου, καθώς, όμως, οι μάχες κλιμακώνονταν, το Τάγμα άρχισε να προσελκύει διάφορους ακροδεξιούς ακτιβιστές, πολλοί από τους οποίους ήταν οπαδοί νεοναζιστικών ιδεολογιών.

Αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι εάν δεν ξεσπούσε αυτός ο πόλεμος, η παρουσία της Ακροδεξιάς στην Ουκρανία θα κατέληγε να είναι αμελητέα

Ιδρυτής του Τάγματος Αζόφ είναι ο 42χρονος Αντρίι Μπιλέτσκι, ένας ακροδεξιός υπερεθνικιστής που έχει υπάρξει ηγέτης διάφορων εξτρεμιστικών οργανώσεων, περιλαμβανομένης και της ανοικτά νεοναζιστικής Κοινωνικό-εθνικής Συνέλευσης (SNA), η οποία τασσόταν υπέρ της φυλετικής καθαρότητας της Ουκρανίας.

Το 2014, το Τάγμα υποστηρίχθηκε από τον τότε υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας Αρσέν Αβάκοφ και χρηματοδοτήθηκε από αρκετούς ουκρανούς ολιγάρχες. Μάλιστα, μεταξύ των χρηματοδοτών του Τάγματος φέρεται ότι περιλαμβάνονταν και μερικοί εύποροι Ουκρανοί εβραϊκής καταγωγής οι οποίοι νοιάζονταν περισσότερο για την ουκρανική κυριαρχία στο Ντονμπάς παρά για την ακραία ιδεολογία της ακροδεξιάς πολιτοφυλακής. Στα τέλη της ίδια χρονιάς το Τάγμα Αζόφ εξελίχθηκε σε σύνταγμα και ενσωματώθηκε επίσημα στην Εθνοφρουρά της Ουκρανίας.

Στον απόηχο των επιτυχιών του Τάγματος στον Ντονμπάς, ο Μπιλέτσκι κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής ως ανεξάρτητος υποψήφιος τον Σεπτέμβριο του 2014. Εννοείται πως η Μόσχα έσπευσε να κατηγορήσει την ουκρανική κυβέρνηση ότι διάκειται ευμενώς σε εκπροσώπους νεοναζιστικών οργανώσεων. Ωστόσο όταν έληξε η θητεία του, ο Μπιλέτσκι δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, παρότι ήταν ηγέτης, πλέον, του Εθνικού Σώματος, ενός ακροδεξιού κόμματος που ιδρύθηκε το 2016 από παλαίμαχους του Τάγματος Αζόφ.

Σε ανάλυσή του για το Atlantic Council, ο Ολέξι Κουζμένκο, ερευνητής δημοσιογράφος με έδρα την Ουάσιγκτον και συνεργάτης του ερευνητικού ιστοτόπου Bellingcat, έγραψε πως το Τάγμα Αζόφ αναδείχθηκε υπερβολικά από τα ΜΜΕ σε σχέση με την ελάχιστη εκλογική/πολιτική ισχύ του.

Ομως αναγνωρίζει πως «η Ακροδεξιά γενικά, και η φαινομενική ατιμωρησία της, έχει βλάψει σημαντικά τη διεθνή φήμη της Ουκρανίας και έχει καταστήσει τη χώρα ευάλωτη σε εχθρικές αφηγήσεις που υπερβάλλουν όσον αφορά τον ρόλο των εξτρεμιστικών ομάδων στην Ουκρανία».

Αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι εάν δεν ξεσπούσε αυτός ο πόλεμος, η παρουσία της Ακροδεξιάς στην Ουκρανία θα κατέληγε να είναι αμελητέα. Σημειώνεται ενδεικτικά ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2019 ο συνασπισμός ακροδεξιών και υπερεθνικιστικών σχημάτων, στον οποίο συμμετείχε και το Εθνικό Σώμα του Μπελέτσκι, έλαβε ποσοστό 2,15%.

Κατά τη διάρκεια του οκταετούς πολέμου στο Ντονμπάς καταγράφηκε από την αρμόδια επιτροπή του ΟΗΕ σωρεία περιστατικών καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αμφότερες τις αντιμαχόμενε πλευρές. Καθώς, όμως, ενισχύονταν οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και υπό την πίεση των ΗΠΑ, τα ακροδεξιά στοιχεία του Τάγματος άρχισαν σταδιακά να περιθωριοποιούνται.

Επιπρόσθετα ο πόλεμος που διεξάγεται σήμερα στην Ουκρανία είναι εντελώς διαφορετικός από τις εχθροπραξίες που διεξάγονταν τα προηγούμενα οχτώ χρόνια, καθώς η ουκρανική αντίσταση, τουλάχιστον στην παρούσα φάση του πολέμου, εδράζεται στο σύνολό της περισσότερο σε ένα «αίσθημα πατριωτισμού και ηθικής αγανάκτησης» –σύμφωνα με την Washington Post– παρά σε κάποια ιδεολογία.

«Υπάρχουν ξεκάθαρα νεοναζιστές στις τάξεις του (Τάγματος Αζόφ)», ανέφερε στην αμερικανική εφημερίδα ο Μάικλ Κόλμπορν, συγγραφέας του βιβλίου «Από τις Φλόγες του Πολέμου: Το Κίνημα Αζόφ της Ουκρανίας και η Παγκόσμια Ακροδεξιά». «Υπάρχουν άτομα σε αυτό που είναι, ξέρετε, νεοφασίστες και υπάρχουν άτομα που είναι ίσως πιο παραδοσιακοί ουκρανοί εθνικιστές», συμπλήρωσε. Επισήμανε πως «στον πυρήνα του, είναι εχθρικό προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Είναι εχθρικό προς οτιδήποτε συνοδεύει τη φιλελεύθερη δημοκρατία, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τα δικαιώματα ψήφου κ.λπ.».

Προς το παρόν, όμως, οι μαχητές του πολεμούν τους ρώσους εισβολείς που αιματοκυλίζουν και καταστρέφουν την Ουκρανία. «Πραγματικά δεν τους βλέπω να σκληραίνουν τη στάση τους τώρα. Θέλουν ανθρώπους που ξέρουν πώς να πολεμούν και μεταξύ αυτών θα περιλαμβάνονται μερικοί θιασώτες της Ακροδεξιάς και κάποιοι που δεν προέρχονται από την Ακροδεξιά», ανέφερε ο αμερικανός ειδικός.

Αποτελεί γεγονός ότι από όλες τις ουκρανικές δυνάμεις που αντιστέκονται στο ρωσικό στρατό εισβολής, η πιο ύποπτη είναι το Τάγμα Αζόφ. Είναι, όμως, και μία από τις πιο αξιόμαχες, ενώ συνέβαλε σημαντικά στην αναχαίτιση της ρωσικής προέλασης σε στρατηγικές τοποθεσίες, περιλαμβανομένης και της Μαριούπολης. Καθώς οι ρωσικές δυνάμεις ανασυντάσσονται, ενδεχομένως για να ανακατευθυνθούν προς τη Νότια και Ανατολική Ουκρανία, είναι πολύ πιθανό ο ρόλος που διαδραματίζουν οι δυνάμεις του Τάγματος Αζόφ στο πλαίσιο του πολέμου να καταστεί ακόμη πιο καθοριστικός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News