Ο τρόπος που εκφράστηκε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας την περασμένη Πέμπτη στην Αγκυρα, παραθέτοντας το σύνολο των ελληνικών θέσεων για τις τουρκικές προκλήσεις και διεκδικήσεις, οδήγησε ευλόγως σε μια έκρηξη εικασιών και ερωτηματικών. Ο ίδιος ο κ. Δένδιας σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κυριακής» λέει ότι ανέπτυξε γνωστές ελληνικές θέσεις, επισημαίνοντας πως οι διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας δεν μπορεί να κρύβονται «κάτω από το χαλί». Επιπλέον, κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην αποκαλούμενη «θετική ατζέντα». Είναι προφανές ότι ο υπουργός Εξωτερικών επιχειρεί να ρίξει τους τόνους οι οποίοι γίνεται προσπάθεια να ανεβούν στο εσωτερικό.

Επί της ουσίας όμως, τι συνέβη στην Aγκυρα; Ήταν όλο αυτό σχεδιασμένο; Ο Πρωθυπουργός γνώριζε; Άκουσε ο Δένδιας κάτι τόσο ακραίο στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου που δεν μπορούσε να το αφήσει αναπάντητο; Είχε στραμμένο το βλέμμα στο εσωτερικό ακροατήριο; Είναι τόσο κακές οι ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε τα ερωτήματα:

Οι απαντήσεις δεν μπορεί να είναι μονολεκτικές. Καταρχάς ήταν αδύνατον ο Νίκος Δένδιας να μη σχολιάσει τους ευθείς υπαινιγμούς του Τσαβούσογλου για «τουρκική» μειονότητα και «προκλήσεις» από πλευράς της Ελλάδας. Αντίθετη στάση του υπουργού Εξωτερικών κινδύνευε να αναβιώσει εικόνες παρόμοιες με εκείνη της συνάντησης των προέδρων Προκόπη Παυλόπουλου και Ταγίπ Ερντογάν το Δεκέμβριο του 2017, όταν είχε σημειωθεί επικοινωνιακό ναυάγιο και επικρίσεις για υπερβολικά ήπια αντίδραση στις αιτιάσεις του τούρκου προέδρου. Ως εκ τούτου, για το Νίκο Δένδια ήταν δεδομένο ότι έπρεπε να αναγνώσει επαρκώς και ευκρινώς τις ελληνοτουρκικές θέσεις

Ηταν σχεδιασμένο; Προφανώς ο υπουργός Εξωτερικών είχε μεταβεί στην Αγκυρα με πολύ περισσότερα από ένα σχέδια ομιλίας, προσαρμοσμένα σε κάθε πιθανή περίσταση. Αλλωστε, πολύ πριν μεταβεί στην Αγκυρα, υπήρχε ανησυχία στην Αθήνα για προσπάθεια προβοκάτσιας που θα υπονόμευε τη συνάντηση. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι δύο μέρες πριν τη συνάντηση ο Ερντογάν προειδοποιούσε με δεύτερη εισβολή στη Κύπρο και, πέντε ημέρες νωρίτερα, η τουρκική Προεδρία δημοσιοποιούσε βίντεο που περιείχε ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με την υποτιθέμενη «υπόθαλψη» τρομοκρατίας από την Ελλάδα.

Γνώριζε ο Πρωθυπουργός; Προφανώς. Οι επικοινωνίες ανάμεσα στο Κυριάκο Μητσοτάκη και στον Νίκο Δένδια ήταν διαρκείς και πυκνές, τόσο τις προηγούμενες ημέρες, όσο και κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών στην Αγκυρα. Η εξωτερική πολιτική της χώρας δεν προσφέρεται για μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Ακουσε κάτι τόσο ακραίο στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου που δεν μπορούσε να το αφήσει αναπάντητο; Ο τούρκος πρόεδρος και ο Τσαβούσογλου παρουσίασαν στο Νίκο Δένδια πράγματα που ήδη γνώριζε, έστω και μετ’ επιτάσεως. Οι Τούρκοι επέμειναν με πολύ ένταση στο Μειονοτικό, ενώ παρουσίασαν και όλες τις υπόλοιπες πάγιες θέσεις τους. Εδειξαν όμως και τον απαραίτητο πραγματισμό, συζητώντας για το Προσφυγικό που αποτελεί και το μοναδικό ζήτημα ευρωτουρκικής διάστασης, το οποίο μπορεί να έχει επιλυθεί έως το καλοκαίρι με την υπογραφή μιας νέας συμφωνίας για το Μεταναστευτικό ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Αγκυρα.

Είχε στραμμένο το βλέμμα στο εσωτερικό ακροατήριο; Είναι πασιφανές ότι κάθε παρουσία έλληνα αξιωματούχου σε τουρκικό έδαφος και μάλιστα έπειτα από μια περίοδο ακραίας τουρκικής προκλητικότητας, συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου στο εσωτερικό. Και είναι δεδομένο ότι μια τέτοια παρουσία ενισχύει το προφίλ του Νίκου Δένδια, ιδιαίτερα στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας, ενός κόμματος με ισχυρό πατριωτικό προφίλ. Δεν αποτελούσε όμως αυτό τον στόχο του ΥΠΕΞ.

Είναι τόσο κακές οι ελληνοτουρκικές σχέσεις; Αυτό είναι ίσως το πιο ουσιαστικό ερώτημα. Οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας έχουν αγγίξει τον τελευταίο χρόνο δύο φορές τα όρια της σύγκρουσης. Μια στον Εβρο και μια στην Ανατολική Μεσόγειο. Ουδέποτε στη μεταπολεμική ιστορία έχει καταγραφεί συγκέντρωση ελληνικών και τουρκικών ναυτικών δυνάμεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, συγκρίσιμη με το τετράμηνο Αυγούστου-Νοεμβρίου. Στην Αθήνα γνωρίζουν πολύ καλά ότι όποια προσπάθεια, αρχικά αποκλιμάκωσης και, εν συνεχεία, σταδιακής όδευσης σε κάποιου είδους προσυμφωνημένη ατζέντα διαλόγου θα είναι μακρά.

Γι’ αυτό τον λόγο και δρομολογούνται οι επαφές σε διπλωματικό (Διερευνητικές) και στρατιωτικό (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) επίπεδο, ενώ υπό την ευθύνη του υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη, άρχισε να δημιουργείται και μια (υποτυπώδης) θετική ατζέντα που έχει ως αρχικό στόχο να «ξεπαγώσει» πρωτοβουλίες που βρίσκονται ξεχασμένες εδώ και 10 ή 20 χρόνια.

Οι δηλώσεις Δένδια είχαν και μια ακόμα διάσταση η οποία δεν θα πρέπει να λησμονείται. Θύμισαν στους γραφειοκράτες των Βρυξελλών αλλά και την γερμανική διπλωματία των «ίσων αποστάσεων» ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που θίγεται άμεσα από την τουρκική παραβατικότητα στο Αιγαίο, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο και δεν μπορεί να χαριεντίζεται, χορεύοντας ως «καλό παιδί» το αέναο τανγκό του “blame game”. Παρότι είναι αμφίβολο ότι, ειδικά στο Βερολίνο, έλαβαν το μήνυμα, οι επόμενοι μήνες των ελληνοτουρκικών επαφών απέκτησαν από τη περασμένη Πέμπτη μια διάσταση που ουδείς στην Ευρώπη μπορεί πλέον να παρακάμψει: η Ελλάδα δεν θα ρίξει «πετσέτα» νομιμοποιώντας διεκδικήσεις που αγγίζουν τον πυρήνα των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.

Η συνέχεια προμηνύεται ενδιαφέρουσα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News