Οι μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες των ΗΠΑ βασίζουν εδώ και πολλές δεκαετίες το εμπορικό status των όπλων που κατασκευάζουν στους συμμάχους της χώρας ανά την υφήλιο. Ωστόσο οι ταλαντεύσεις στο εσωτερικό της αμερικανικής κυβέρνησης όσον αφορά την αφοσίωση του Λευκού Οίκου στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, καθώς και η επιθετική στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι σχεδόν σε όλους (εκτός από τη Ρωσία του Πούτιν), ανάγκασε πολλές κυβερνήσεις να αρχίσουν να επανεξετάζουν την εξάρτησή τους από οπλικά συστήματα made in USA, προκαλώντας έντονη ανησυχία: υψηλόβαθμα στελέχη του κλάδου προειδοποιούν ότι η εξωτερική πολιτική του αμερικανού προέδρου θα μπορούσε να υπονομεύσει τις πιθανότητες επικράτησης των αμερικανικών βιομηχανιών σε μελλοντικούς διαγωνισμούς.

Σε αυτό το πλαίσιο, γράφουν οι Financial Times, η προσοχή όλων είναι στραμμένη στα μαχητικά αεροσκάφη F-35, το πιο ακριβό αμυντικό πρόγραμμα των ΗΠΑ και κύρια πηγή εσόδων του αμερικανικού αμυντικού κολοσσού Lockheed Martin. Αν και το μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς τύπου stealth αποτελεί την αιχμή του δόρατος των σύγχρονων Δυτικών πολεμικών αεροποριών, ορισμένοι ανησυχούν για το αν οι ΗΠΑ είναι όντως σε θέση να καθηλώσουν τα F-35 ή, έστω, να επηρεάσουν/περιορίσουν τις δυνατότητές του με τον αποκαλούμενο «kill switch».

Επιπλέον, την προηγούμενη εβδομάδα, ανακοινώνοντας ο Ντόναλντ Τραμπ ότι υπέγραψε με την Boeing σύμβαση για την κατασκευή μιας νέας γενιάς μαχητικών αεροσκαφών, των F-47, αφού επισήμανε ότι «τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να [τα] ανταγωνιστεί», δήλωσε πως σε ορισμένους συμμάχους των ΗΠΑ θα πουληθούν μεν F-47, αλλά «μειωμένων δυνατοτήτων», καθώς «κάποια μέρα ίσως να μην είναι σύμμαχοί μας».

Τι είναι το F-35;

Το F-35 είναι το μοναδικό εξελιγμένο μαχητικό τύπου stealth στον κόσμο. Η συγκεκριμένη τεχνολογία καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον εντοπισμό και την παρακολούθησή του από τα εχθρικά ραντάρ και τους αισθητήρες υπερύθρων ακτίνων. Η ενσωματωμένη «σουίτα αισθητήρων» παρέχει στους πιλότους πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για τον εντοπισμό εχθρικών δυνάμεων, την παρεμβολή εχθρικών ραντάρ και την αναχαίτιση επιθέσεων.

Πέρα από τις ΗΠΑ, F-35 διαθέτουν άλλες 19 συμμαχικές της Ουάσινγκτον χώρες, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Ιαπωνία. Αρκετές από αυτές τις χώρες συμβάλλουν επίσης στην κατασκευή του αεροσκάφους. Η Βρετανία είναι ο μοναδικός εταίρος επιπέδου ένα (η BAE Systems είναι υπεργολάβος της Lockheed Martin και κατασκευάζει αρκετά από τα εξαρτήματα του αεροσκάφους), ενώ ως προμηθευτές ή εταίροι μετέχουν επίσης στο πρόγραμμα η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Δανία.

Οι αεροδιαστημικές βιομηχανίες βασικών εταίρων είναι «ενσωματωμένες στο πρόγραμμα, ενώ πολλές από τις [οι αεροπορικές δυνάμεις τους] χρησιμοποιούν ήδη το αεροσκάφος» ανέφερε στους FΤ o Ρόμπερτ Στάλαρντ, αναλυτής της Vertical Research Partners.

Γιατί ανησυχούν οι κυβερνήσεις;

Αν και το Πεντάγωνο αρνήθηκε την ύπαρξη ενός διακόπτη «kill switch» που θα μπορούσε να ακινητοποιήσει ανά πάσα στιγμή τα F-35, αποτελεί γεγονός ότι ορισμένες κυβερνήσεις επανεξετάζουν τις επιλογές τους. Ο Καναδάς και η Πορτογαλία, για παράδειγμα, δήλωσαν πρόσφατα πως διατίθενται να λάβουν υπόψη εναλλακτικές επιλογές.

Αν και έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της, η Λισαβόνα δεν έχει δεσμευθεί επίσημα για την αγορά F-35, σε αντίθεση με την Οτάβα, που σχεδίαζε (προ Τραμπ) να αγοράσει 88 αεροσκάφη, ενώ έχει ήδη χρηματοδοτήσει την απόκτηση 16 εξ αυτών. Μιλώντας στους Financial Times, ο καναδός υπουργός Αμυνας, Μπιλ Μπλερ, είπε ότι του ζητήθηκε να εξετάσει «αν χρειάζεται όλα αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη να είναι F-35 ή αν υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές».

Ενα άλλο μειονέκτημα των F-35 είναι η εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ και για την επεξεργασία κρίσιμων δεδομένων για τη διεξαγωγή ηλεκτρονικού πολέμου. «Υπάρχει εξάρτηση από τα αρχεία δεδομένων αποστολής για πολλούς πελάτες των F-35» επιβεβαίωσε στη λονδρέζικη εφημερίδα ο Τζάστιν Μπροκ, συνεργάτης του Royal United Services Institute με ειδίκευση στην αεροδιαστημική.

Οι πιθανές εναλλακτικές επιλογές

Από πολλές απόψεις, το F-35 είναι αναντικατάστατο, τουλάχιστον σε απόλυτο επίπεδο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και άλλες επιλογές, από το πανευρωπαϊκό Eurofighter Typhoon μέχρι το γαλλικό Rafale. «Ρεαλιστικά, αν είστε πελάτης F-35 και θέλετε να παραμείνετε σε υψηλό επίπεδο δυνατοτήτων, τότε πάτε στο Eurofighter Typhoon ή στο Rafale» δήλωσε ο Ντάγκλας Μπάρι, ερευνητής με ειδίκευση στη στρατιωτική αεροδιαστημική στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Λονδίνου.

Οσο για το Gripen της Σουηδίας, σημείωσε ότι πρόκειται για ένα «πολύ ικανό αεροσκάφος, αλλά έχει έναν μόνο κινητήρα», σε αντίθεση με τα δικινητήρια Rafale και το Eurofighter. Ωστόσο «κανένα από αυτά τα αεροσκάφη δεν είναι τύπου stealth και επίσης δεν προσφέρουν το πλεονέκτημα της χρήσης ίδιου τύπου [αεροσκαφών] με τις ΗΠΑ» πρόσθεσε.

Ενα άλλο ζήτημα θα ήταν το πόσο γρήγορα οι ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή, όπως σημείωσε ο Μπάιρον Κάλαν, διευθύνων σύμβουλος στον ερευνητικό όμιλο Capital Alpha Partners, καθώς και τα τρία ευρωπαϊκά μαχητικά (Typhoon, Rafale και Gripen) παράγονται «σε μονοψήφιους αριθμούς μηνιαίως».

Την προηγούμενη εβδομάδα η Γερμανία δήλωσε ότι πρόκειται να αγοράσει μαχητικά F-35 για να αντικαταστήσει τα Tornado, τα οποία μπορούν να φέρουν αμερικανικά πυρηνικά όπλα σε περίπτωση σύρραξης, ως μέρος της συμφωνίας «διαμοιρασμού πυρηνικών» του ΝΑΤΟ.

Ο Μάικλ Σέλχορν, διευθύνων σύμβουλος της Airbus Defense and Space, η οποία κατασκευάζει το Typhoon, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι κατά την «προσωπική του άποψη», είναι λογικό η Γερμανία να επιθυμεί να αποκτήσει F-35, κυρίως λόγω της δυνατότητας κοινής χρήσης (με τις ΗΠΑ) πυρηνικών όπλων. «Υπάρχει εξάρτηση από τις ΗΠΑ ούτως ή άλλως για τα πυρηνικά, οπότε μπορεί κανείς να εξαρτάται [από τις ΗΠΑ] και για όλα τα υπόλοιπα» είπε σε εκδήλωση της Airbus στην Τουλούζη, πρόσθεσε όμως ότι υπάρχει «χώρος για το Eurofighter».

Πόσο άσχημα είναι τα πράγματα για τη Lockheed Martin;

Παρά την ανησυχία που καταγράφεται σε ορισμένες χώρες λόγω της επαμφοτερίζουσας στάσης του Τραμπ και της κυβέρνησής του απέναντι στο ΝΑΤΟ, θα ήταν δύσκολο για κράτη που ήδη χρησιμοποιούν τα F-35 να μην προβούν σε μελλοντικές αγορές και ακόμη πιο δύσκολο για χώρες των οποίων οι αμυντικές βιομηχανίες μετέχουν στο πρόγραμμα των F-35.

Ο Τρελς Λουντ Πούλσεν, υπουργός Αμυνας της Δανίας, δήλωσε την Τετάρτη ότι η πατρίδα του θα ήθελε να αγοράσει περισσότερα F-35 από τις ΗΠΑ, παρά την κλιμακούμενη διαμάχη με τον Τραμπ για τη Γροιλανδία. Μιλώντας στην εφημερίδα Børsen, είπε ότι η Κοπεγχάγη πρέπει να ενισχύσει τον στόλο μαχητικών αεροσκαφών και ότι «είναι λογικό» να αγοράσει περισσότερα F-35, πέρα από τα 27 που έχει ήδη παραγγείλει.

Παρά την ανησυχία ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καθηλώσουν τα αεροπλάνα –όχι πατώντας το κουμπί απενεργοποίησης, αλλά διακόπτοντας την προμήθεια ανταλλακτικών–, ο δανός υπουργός αναγνώρισε ότι η Δανία είναι πολύ μικρή για να διατηρεί διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών, σημειώνοντας, μάλιστα, πως η ιδέα της στρατιωτικής ανεξαρτησίας από τις ΗΠΑ δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ψευδαίσθηση.

Ο Νταν Χάρντγουικ, αντιπρόεδρος διεθνών υποθέσεων στην Ενωση Αεροδιαστημικών Βιομηχανιών των ΗΠΑ, σημείωσε από την πλευρά του ότι θα ήταν δύσκολο να κοπούν οι «δεσμοί» μεταξύ ευρωπαϊκών και αμερικανικών αμυντικών βιομηχανιών «χωρίς μακροπρόθεσμες συνέπειες».

Η Lockheed Martin παράγει περίπου 155 F-35 ετησίως, ενώ στο τέλος του 2024 εκκρεμούσε η κατασκευή 408 αεροσκαφών. Νωρίτερα φέτος η εταιρεία έκανε λόγο για πωλήσεις έως και 2.300 αεροσκαφών στις ΗΠΑ και ανά την υφήλιο. Η τιμή, εξαιρουμένου του κόστους συντήρησης και λειτουργίας, κυμαίνεται μεταξύ 80-110 εκατ. δολάρια, ανάλογα με το μοντέλο.

Το αίτημα του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας φέτος για 68 F-35 υποδηλώνει τη «σημασία των πελατών εκτός των ΗΠΑ για τη διατήρηση του τρέχοντος ρυθμού παραγωγής από τα τέλη της δεκαετίας του 2020 έως τις αρχές/μέσα της δεκαετίας του 2030» δήλωσε ο Μπάιρον Κάλαν της Capital Alpha, προσθέτοντας πως η Lockheed Martin θα μπορούσε επίσης να συνάψει συμφωνίες με την Ινδία, τη Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη της Ασίας και της Μέσης Ανατολής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News