Καταρχάς, είμαι σίγουρος ότι τους περισσότερους πονοκέφαλους στο γραφείο τούς προκαλεί το αφεντικό με τις απαιτήσεις του, ο ενοχλητικός συνάδελφος ή ο ύπνος που χάσαμε (ειδικά αν οι ώρες ύπνου αντικαταστάθηκαν από σφηνάκια). Υπάρχουν όμως και κάποιοι που έχουν μια φωτοευαισθησία. Ναι, δεν είναι λίγοι αυτοί που παραπονιούνται για πονοκεφάλους και ημικρανίες στους εργασιακούς χώρους, λόγω του φωτισμού. Οι λαμπτήρες φθορισμού (που αντικατέστησαν τις προηγούμενες δεκαετίες τους λαμπτήρες πυράκτωσης με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας) είναι ο υπεύθυνος παράγοντας, δηλαδή το ανεπαίσθητο στο μάτι αλλά όχι στον εγκέφαλο τρεμόπαιγμα (flicker) τους στα 100 Hertz (διπλάσιο της συχνότητας της τάσης της πρίζας). Η αντικατάσταση των μαγνητικών οργάνων λειτουργίας τους με ηλεκτρονικά βελτίωσε κάπως την κατάσταση, αλλά δεν έλυσε το πρόβλημα. Το flicker, που έφτανε μέχρι και το 40%, έπεσε στο 15-20%, αλλά παραμένει ενοχλητικό για κάποιους.

Θα φανταζόταν κανείς ότι με την τρίτη και νεότερη στην αγορά τεχνολογία των LED (διόδων εκπομπής φωτός) τα πράγματα θα βελτιωνόντουσαν δραματικά, μιας και αυτοί οι λαμπτήρες λειτουργούν με συνεχές ρεύμα και όχι εναλλασσόμενο. Και όμως, ενώ κάποια προϊόντα έχουν κατάλληλο κύκλωμα λειτουργίας ώστε να σταθεροποιούν το ρεύμα, άρα εκμηδενίζουν το τρεμόπαιγμα, κάποια άλλα εμφανίζουν σχεδόν παλμική λειτουργία, με το flicker στα 100 Hz να φτάνει σχεδόν το 100%. Για όσους υποφέρουν από ημικρανίες, πονοκεφάλους, ζαλάδες, ίσως και φωτοεπιληψίες, λόγω του φωτισμού σε κάποιους χώρους, αυτό δεν είναι καλό νέο.

Τα τελευταία χρόνια μελετώ το θέμα στο εργαστήριό μου και μαζί με συναδέλφους από τη Γαλλία παρουσίασα αποτελέσματα και μετρήσεις προϊόντων σε σχετικό συνέδριο στη Νέα Υόρκη (LS 13 Troy, NY). Πρότεινα μάλιστα ένα απλό τεστ για τον έλεγχο των πηγών φωτός. Το τεστ αυτό έχει μηδενικό κόστος και είναι προσβάσιμο από όλους, μιας και το μόνο που απαιτεί είναι το κινητό μας τηλέφωνο σε λειτουργία κάμερας. Η συχνότητα με την οποία ανανεώνεται η εικόνα της κάμερας είναι διαφορετική από τη συχνότητα του τρεμοπαίγματος του φωτός της πηγής (30 Hz σε σχέση με τα 100 Hz), με αποτέλεσμα η εικόνα της πηγής να μην είναι σταθερή, αλλά να χαρακτηρίζεται από σκοτεινές γραμμώσεις. Όσο πιο έντονο είναι το flicker τόσο πιο εύκολα διακρίνονται οι γραμμές πάνω στην εικόνα. Μια πηγή φωτός που εκπέμπει φως σταθερά με μηδενικό ή πολύ μικρό flicker, θα δίνει μια καθαρή εικόνα αν φωτογραφηθεί. Το τεστ αυτό μπορεί να δώσει σε κάποιον άνθρωπο με φωτοευαισθησίες τη δυνατότητα να ελέγξει το φωτιστικό περιβάλλον του. Οι μελέτες προϊόντων που βρίσκονται στην ευρωπαϊκή αγορά συνεχίζονται με σκοπό την ενημέρωση των καταναλωτών *. 

Όσο για τις οθόνες των υπολογιστών, με τις παλιότερες των καθοδικών σωλήνων υπήρχε το θέμα της συχνότητας σάρωσης που όμως δεν υπάρχει πλέον με τις λεπτές οθόνες υγρών κρυστάλλων. Έχουμε βέβαια το θέμα κούρασης των ματιών στο οποίο αναφέρθηκα εδώ. Τώρα αν, τελικά, ο πονοκέφαλος ήταν από ξενύχτι και σφηνάκια, έχω κι άλλο σχετικό άρθρο, εδώ.

*Σχετικά με το flicker αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο ρωσικό επιστημονικό περιοδικό Light & Engineering 2012, Vol. 20 Issue 3, p25 – Kitsinelis et al., A STUDY ON THE FLICKER OF COMMERCIAL LAMPS, και στο αμερικάνικο επιστημονικό περιοδικό Optics and Photonics Journal, 2013, 3, p63 – Kitsinelis et al., LED Flicker: A Drawback or an Opportunity?

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News