Το «Τhe Hub Events» και ο Νικόλας Πρωτονοτάριος συνεχίζουν για τέταρτη χρονιά τη σειρά επιστημονικών διαλέξεων με τίτλο «Hub Science», με σκοπό να παρουσιάσουν με συναρπαστικό και εύληπτο τρόπο τις φυσικές και κοινωνικές επιστήμες και να μυήσουν το ακροατήριο στον μαγικό αλλά ενδεχομένως παρεξηγημένο τους κόσμο. Την Τετάρτη 14 Ιανουαρίου 2015, στις 20:00, στην τέταρτη φετινή συνάντηση του Hub Science, η εικαστικός και καθηγήτρια design Αλεξάνδρα Αντωνοπούλου μιλά για τη μυθοπλασία ως ερευνητική μέθοδο. Στη διάλεξή της με τίτλο «Όταν το design και η μυθοπλασία συναντούν την έρευνα», θα παρουσιάσει μέρος από το έργο της και θα αναφερθεί στις συνεργασίες της σε ερευνητικά προγράμματα, όπου η μυθοπλασία και το παιχνίδι χρησιμοποιούνται ως μέθοδοι για καινοτομία και επιστημονικές ανακαλύψεις. Θα μας εξηγήσει ποια είναι η σχέση μαγείας και επιστήμης, πώς συνδέεται η μυθοπλασία του παιχνιδιού με τη φαντασία και την ανακάλυψη. Δείτε τι μας είπε η ίδια.

Ποια είναι η σχέση της επιστήμης με την μυθοπλασία μέσα στα χρόνια; Τι θα παρουσιάσετε στην εκδήλωση του Hub, την Τετάρτη 14 Γενάρη;

Αλεξάνδρα Αντωνοπούλου: Στην εκδήλωση στο Hub θα κάνω μια αναδρομή στην σχέση της επιστήμης με τη μαγεία, τη μυθοπλασία του παιχνιδιού και της ανακάλυψης. Και για το πώς η επιστημονική φαντασία μπορεί να οδηγήσει στην επιστημονική πραγματικότητα. Θα μιλήσω γενικότερα για το πώς η επιστημονική φαντασία συνδέεται με την επιστήμη και το πώς έχει χρησιμοποιηθεί σαν μορφή προπαγάνδας, ας το πούμε έτσι, για να προετοιμάσει το έδαφος για επιστημονικά γεγονότα. Ακόμα θα αναφερθώ σε παραδείγματα από τη λογοτεχνία, που δίνουν έμφαση στις πιθανές σχέσεις μεταξύ μυθοπλασίας παραμυθιού και ανακάλυψης. Για παράδειγμα η Marina Warner στο βιβλίο της «Stranger Magic: Charmed States and the Arabian Nights» υποθέτει πως από τα μαγικά χαλιά οδηγηθήκαμε στην εφεύρεση του αεροπλάνου. Στην ουσία μιλάει για το «reason imagination», δηλαδή την εκλογίκευση της φαντασίας. Παράλληλα, στον χώρο της σχεδίασης υπάρχουν παραδείγματα όπου οι δημιουργοί (σχεδιαστές) έχουν χρησιμοποιήσει τη μυθοπλασία. Για παράδειγμα η έκθεση με τίτλο «Telling Tales», που φιλοξένησε το V&A πριν από λίγα χρόνια. Σε αυτήν, οι δημιουργοί που συμμετείχαν, χρησιμοποίησαν το παραμύθι ως έμπνευση για να φτιάξουν διάφορα παραμυθένια αντικείμενα.

Μπορεί η επιστημονική φαντασία να οδηγήσει στην επιστημονική πραγματικότητα;

Α.Α.: Αξίζει να πούμε ότι στον χώρο της σχεδίασης (design) κινήματα, όπως το speculative design και το design fictions, ασχολούνται με την κατασκευή φανταστικών αντικειμένων που οραματίζονται το μέλλον. H κύρια κριτική μου προς αυτά τα κινήματα είναι ότι, αν και η μυθοπλασία αντικατοπτρίζεται στο τελικό αντικείμενο, παρατηρούμε ότι οι ίδιοι οι σχεδιαστές, ερευνητές, δημιουργοί, δεν τη χρησιμοποιούν ως ερευνητική μέθοδο για τον σχεδιασμό. Δηλαδή οι ίδιοι δεν παίζουν ενώ δημιουργούν αυτά τα αντικείμενα. Σε αυτό το πλαίσιο θα αναφερθώ ξανά στην έρευνα μου, που ξεκίνησε πριν από περίπου επτά χρόνια, στο κολέγιο Goldsmiths του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, με θέμα τη μυθοπλασία ως μέθοδο εφευρετικότητας, δημιουργίας και εκμάθησης.

Ο Ιούλιος Βερν και ο Λεονάντο Ντα Βίντσι είναι αυτουργοί για μύθους και ανακαλύψεις. Θα λέγατε ότι ήταν από τους πρώτους;

Α.Α.: Νομίζω ότι ο πρώτος ήταν ο Γιοχάνες Κέπλερ με την περιγραφή του φεγγαριού και του διαστήματος. Αυτό θεωρήθηκε η πρώτη εσκεμένη προσπάθεια χρήσης της μυθοπλασίας για την έμπνευση μελλοντικών ιδεών. Και για αυτό μιλάει ένας πολύ ενδιαφέρων συγγραφέας, ο Mark Brake. Σύμφωνα με τον Brake, o Κέπλερ χρησιμοποίησε τη μυθοπλασία για να αποφύγει την κατακραυγή των «Αριστοτελικών», και χρησιμοποιώντας μια αθώα ιστορία, προετοίμασε τον κόσμο για τις ανακαλύψεις του. Επίσης ο Σερ Άρθουρ Τσαρλς Κλαρκ στο άρθρο του «Aspects of Science Fiction», αναφέρει ότι διάφοροι πρωτοπόροι της αστροναυτικής, χρησιμοποίησαν τη μυθοπλασία σαν τρόπο για να προάγουν μελλοντικές ιδέες. Βέβαια η διαφορά της έρευν;aς μου με αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι δεν με ενδιαφέρει να μελετήσω τη μυθοπλασία σαν μορφή επιστημονικής προπαγάνδας αλλά ως ερευνητική μέθοδο κατά τη διαδικασία της ανακάλυψης. Δηλαδή, πώς ο ερευνητής, δημιουργός μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ίδιος τη μυθοπλασία και το παιχνίδι. Και μέσα από αυτήν τη διαδικάσία να παράγει νέα γνώση. Επίσης σε περιπτώσεις που το θέμα είναι σχετικό, μελετώ το πώς η «μυθοπλασία» σαν τρόπος γραφής, μπορεί να εμπεριέχεται στη συγγραφή της έρευνας. Κάτι που ίσως έρχεται σε αντιπαράθεση με ακαδημαϊκά δεδομένα.

Ένα παράδειγμα;

Α.Α.: Δεν θέλω να γενικεύσω αλλά πολλές φορές, ακόμα και στην ποιοτική έρευνα ή ακόμα και στα διδακτορικά, υπάρχουν συγκεκριμένοι μέθοδοι που ακολουθούνται για την εικονοποίηση και ανάλυση των δεδομένων, οι οποίοι οδηγούν σε «αντικειμενική γνώση». Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις επικρατεί ο ακαδημαϊκός τρόπος γραφής.

Ποια είναι η σχέση της μαγείας, της μυθοπλασίας του παιχνιδιού και της ανακάλυψης;

Α.Α.: Θα παρουσιάσω τα εργαλεία που έχω αναπτύξει και τα οποία μελετούν το πώς η ελαστικότητα της μυθοπλασίας και η πληθώρα των νοημάτων της, μας βοηθούν να μεταπηδήσουμε από τις δεδομένες δομές γνώσης, σε νέα γνώση. Όπως έδειξε η έρευνά μου -που είναι σε εξέλιξη- είναι δύσκολο για εμάς τους ενήλικες, να επανέλθουμε από μόνοι μας, εντελώς, στην εποχή που ήμασταν παιδιά και να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία και το παιχνίδι όπως τότε. Επίσης έδειξε ότι τα παιδιά είναι καλύτεροι «δάσκαλοι» για τους ενήλικους που θέλουν να ανοίξουν τους δημιουργικούς ορίζοντές τους, μέσα από το παιχνίδι και τη μυθοπλασία. Έτσι, η έρευνα έχει συμπεριλάβει μια σειρά εργαστηρίων στα οποία συμμετείχαν ενήλικες και παιδιά που συνεργάζονταν μεταξύ τους σε ομάδες. Το αποτέλεσμα είναι το εξής: Τα παιδιά κάνουν τους ενήλικους να «σπάσουν» τις δομές της γνώσης τους και να γίνουν πιο δημιουργικοί μεταδίδοντάς τους ένα μέρος από την ελευθερία στο παιχνίδι και στη μυθοπλασία όπως και τη διάθεση για πειραματισμό, που έχουν αβίαστα σε αυτή την ηλικία. Ταυτόχρονα, οι ενήλικες μεταδίδουν στα παιδιά ότι η δημιουργία είναι μέσο για να επικοινωνήσουν τις αξίες τους. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι απαραίτητο να διοχετεύσουν το παιχνίδι στην ενήλικη ζωή τους σαν τους δημιουργούς (σχεδιαστές) αλλά και ως πολίτες του μέλλοντος.

Περισσότερες πληροφορίες

Η Αλεξάνδρα Αντωνοπούλου είναι επίκουρη καθηγήτρια design στο πανεπιστήμιο του Greenwich, λέκτορας στο κολέγιο Goldsmiths του πανεπιστημίου του Λονδίνου και διευθύντρια προμεταπτυχιακού προγράμματος στο University of The Arts στο Λονδίνο. Η διεπιστημονική έρευνά της επικεντρώνεται στη σχέση της εκπαίδευσης και της εκμάθησης με το design και την καινοτομία. Το έργο της έχει παρουσιαστεί σε μουσεία και γκαλερί όπως London Victoria & Albert Museum, London Design Museum, Whitechapel Gallery, E4 Channel και Honf Fab Lab Indonesia. Έχει συνεργαστεί με μουσεία, σχολεία, ερευνητικά κέντρα (Goldsmiths, Newcastle University, Arshake-Reinventing Technology κ.ά.) και πανεπιστήμια στην Ευρώπη, την Ασία και την Αυστραλία. Στο παρελθόν εργάστηκε ως designer και δραστηριοποιήθηκε στη γραφιστική, το σχεδιασμό μόδας, το διαδραστικό σχεδιασμό και την εικονογράφηση και τη συγγραφή παιδικών βιβλίων.

The Hub Events, Αλκμήνης 5, Κ. Πετράλωνα, μετρό Κεραμεικός.
τηλ.: 210-3411009, 210-6395458 (κα Ελένη Γραμματικοπούλου).

Δείτε εδώ και εδώ.

Είσοδος Ελεύθερη

*Ο Αίαντας Αρτεμάκης γεννήθηκε το 1982 και είναι δημοσιογράφος και «κομπιουτεράς». Πουλάει κομπιουτεράκια στην Ομόνοια, με προτίμηση στα γιαπωνέζικα. Του αρέσει να διαβάζει και να ονειρεύεται μια γερή δημοκρατία. Παντρεύτηκε το 1989 τον καλό του φίλο, Amstramd 1512. Δυστυχώς από τότε, έχει αλλάξει πολλούς αγαπημένους. Τώρα συζεί με έναν Z800 HP. 

Προηγούμενα άρθρα του Αίαντα Αρτεμάκη 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News