Σταματά η Τροχαία ένα ηλεκτρόνιο στην εθνική και του λέει «Το ξέρατε ότι τρέχατε με 200 χιλιόμετρα την ώρα;». – «Α, ωραία, τώρα χάθηκα» απαντά το ηλεκτρόνιο. Αυτό είναι ένα αστειάκι που μου έστειλαν το οποίο θα «πιάσουν» μόνο όσοι γνωρίζουν τι είναι η Αρχή της Αβεβαιότητας (ή Απροσδιοριστίας)… και οι υπόλοιποι μόλις τελειώσουν το άρθρο αυτό.

Πάμε λίγες εβδομάδες πίσω. Σε μια συνάντηση που είχαμε στα τέλη Νοεμβρίου με τους protagon-ιστές, προς το τέλος που πίναμε το ποτάκι μας, περνά δίπλα μου και χαιρετάω τον Νίκο Ορφανό τον οποίο είχα να δω από τις ομιλίες που δώσαμε στο Μέγαρο τέλη Σεπτέμβρη. Εκείνος με παραμερίζει, βγάζει από την τσάντα του ένα βιβλίο για την κβαντική φυσική και μου λέει «Σπύρο, διαβάζω αυτό διότι με ενδιαφέρει να παντρέψω τον κόσμο του ηθοποιού με την Αρχή της Αβεβαιότητας». Εννοείται ότι ενθουσιάστηκα. Κάθε φορά που η επιστήμη και η τέχνη παντρεύονται, το αποτέλεσμα είναι θεαματικό αλλά και η διάθεση του Νίκου να δει τη δουλειά του ηθοποιού με επιστημονική ματιά ήταν για μένα άκρως ενδιαφέρουσα.

Γιατί θέλει ο Νίκος να ασχοληθεί με το θέμα αυτό; Διότι τον ενδιαφέρει να μελετήσει πώς η παρατήρηση του θεατή επηρεάζει τον ηθοποιό. Αυτή είναι μία ερμηνεία που δίνουμε στην Αρχή της Αβεβαιότητας, ότι δηλαδή δεν μπορούμε να ξέρουμε με ακρίβεια και την ταχύτητα (ή ορμή) και τη θέση ενός σωματιδίου (τώρα το πιάσατε το παραπάνω αστείο όλοι) διότι η παρατήρηση (με φωτόνια ή άλλα κύματα) θα επηρεάσει αυτές τις παραμέτρους. Όμως το φαινόμενο του παρατηρητή όπως λέγεται αυτό ορθότερα, δεν αρκεί για να εξηγήσουμε τι είναι η Αρχή της Αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ στην κβαντική φυσική.

Η Αρχή της Αβεβαιότητας έχει να κάνει και με την παράξενη δισυπόστατη φύση της ύλης σε κβαντικό επίπεδο, δηλαδή με το γεγονός ότι όλα είναι κύμα και σωματίδιο ταυτόχρονα. Η Αρχή της Αβεβαιότητας είναι η επιτομή της κβαντικής φυσικής. Τα μαθηματικά δεν είναι για εδώ, αλλά ο απλούστερος τρόπος να το περιγράψω είναι ότι για ένα κυμματοσωματίδιο ή θα ξέρεις την ενέργειά του, δηλαδή το μήκος του κύματος που δεν βρίσκεται σε κάποιο σημείο ακριβώς ή θα εστιάσεις στο σωματιδιακό σημείο και θα χάσεις το μήκος κύματος. Όπως είπα η μαθηματική περιγραφή όλου αυτού δεν είναι απλή, αλλά δικαιούμαι να κάνω μια απλούστευση διότι κανείς δεν έχει καταλάβει τι σημαίνει κβαντική φυσική ακόμα και έπρεπε να δώσω μια εξήγηση πέραν της επίδρασης της παρεμβατικής παρατήρησης.

Δεν ξέρω πώς θα το έβλεπε όλο αυτό ένας ηθοποιός… ίσως κάνοντας μια απόπειρα αντιστοιχίας να μου έλεγε ότι ο παρατηρητής είναι ο θεατής και αυτός είναι το κβαντικό στοιχείο το οποίο βρίσκεται σε συγκεκριμένη σκηνή με συγκεκριμένες ατάκες και σε όλο το έργο γενικά ως ρόλος… ή σε συγκεκριμένο έργο με κάποιο ρόλο και γενικά ως ηθοποιός στον χώρο… αν εστιάσεις μόνο στο ένα θα χάσεις το άλλο. Πάντως αν ψάχνεις για μαγεία και συναρπαστικά ταξίδια τότε η κβαντική φυσική θα σου δώσει όσα δεν μπορούν όλοι οι σεναριογράφοι του πλανήτη. Τη μέρα όμως που οι σεναριογράφοι και λοιποί καλλιτέχνες βουτήξουν στα μυστικά της, όπως θέλει να κάνει ο Νίκος, τότε ο κόσμος θα αλλάξει απίστευτα. Μακάρι!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News