Το κείμενο που ακολουθεί δεν το έγραψα αυτές τις μέρες αλλά στις αρχές Ιουνίου όταν ετοιμαζόμουν να αποχαιρετήσω την Τουλούζη έπειτα από δύο χρόνια διαμονής εκεί. Η Γαλλία ήταν η τέταρτη χώρα στην οποία έζησα εκτός Ελλάδας για να εργαστώ ως ερευνητής (σε Βρετανία, Ιαπωνία και Ολλανδία πέρασα άλλα 11 χρόνια). Ο λόγος που ήθελα τώρα να παραθέσω το κείμενο αυτό εδώ είναι διότι αυτές τις μέρες, με αφορμή το TEDxAcademy στο οποίο ήμουν ομιλητής αλλά και κάποιες συνεντεύξεις που έδωσα, τόσο ο κόσμος που με παρακολούθησε όσο και οι δημοσιογράφοι με ρωτούσαν συχνά τι έχω να συμβουλεύσω τους νέους επιστήμονες που δεν βρίσκουν ευκαιρίες εργασίας στην Ελλάδα και σκέφτονται αλλά διστάζουν να πάνε στο εξωτερικό. Ελπίζω το κείμενο να μη θεωρηθεί προτροπή προς το επιστημονικό προσωπικό να εγκαταλείψει τη χώρα. Είναι απλά οι σκέψεις μου για όλες τις αλλαγές που έκανα κατά καιρούς. Βέβαια όσο δεν καταλαβαίνει η κοινωνία και οι αρχές της χώρας ότι για να εξελιχθεί και να αναπτυχθεί ένας τόπος πρέπει να κάνουμε προτεραιότητα το πώς θα αξιοποιήσουμε τη νέα γενιά επιστημόνων, τόσο θα μιλάμε για επιστημονική μετανάστευση και οικογένειες που μόχθησαν θα αποχαιρετούν τα παιδιά που σπούδασαν με όνειρο μια δημιουργική ζωή στην πατρίδα. Με το κείμενο αυτό λοιπόν απευθύνομαι στους νέους που ψάχνουν έξω τις επαγγελματικές συνθήκες που δύσκολα θα βρουν στην Ελλάδα αλλά από την άλλη φοβούνται και στεναχωριούνται με τη σκέψη να αφήσουν τις οικείες ζωές τους. Τι έγραφα λοιπόν εγώ όταν στις 7 Ιουνίου φόρτωνα το αμάξι για να αφήσω ένα μέρος και ανθρώπους που είχαν γίνει η ζωή μου για κάμποσο καιρό;

7/6/2013

Η σημερινή μέρα είναι πολύ ιδιαίτερη για εμένα, με ανάμικτα συναισθήματα. Είναι η μέρα κλεισίματος ενός κεφαλαίου στη ζωή μου και το άνοιγμα ενός καινούριου… η προσμονή του νέου και η προ-νοσταλγία για ό,τι αφήνω… το περίεργο του να έχεις ζήσει σε μια χώρα, να έχεις φτιάξει ένα ολόκληρο σύμπαν εκεί και μια καθημερινότητα και μετά να πρέπει να την αφήσεις αποχαιρετώντας τις γειτονιές σου και ανθρώπους που αγάπησες.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ζω μια τέτοια μέρα αλλά είναι από τις σπάνιες και αναπόφευκτα κάνεις έναν απολογισμό και συγκρίνεις με ζωές άλλων ανθρώπων και με άλλα σενάρια που θα μπορούσες να είχες επιλέξει. Και τελικά φτάνεις σε μεγάλες αλήθειες, ανακαλύπτεις κάποια από τα νοήματα της ζωής και γι’ αυτό θέλω να μοιραστώ τις σκέψεις μου με όσους θέλουν να μάθουν τι μένει για μένα.

Οι περισσότεροι που γνωρίζω δεν έζησαν ποτέ εκτός Ελλάδος. Γνωρίζω πάρα πολλούς που δεν έζησαν ποτέ εκτός Αθήνας. Και γνωρίζω αρκετούς που δεν έζησαν ποτέ εκτός της περιοχής τους και οι μόνες αποδράσεις τους ήταν κάποιες διακοπές (και ο στρατός για τους άντρες). Φυσικά δεν αναφέρομαι σε όσους δεν είχαν τις ευκαιρίες αλλαγών και μετακινήσεων αλλά σε όσους επέλεξαν τον τρόπο ζωής τους. Γράφω λοιπόν γι’ αυτούς που θα ήθελαν να μάθουν πώς βλέπω εγώ τα πράγματα και για όσους μικρότερους παίρνουν τώρα τις αποφάσεις τους.

Πρώτη μεγάλη αλήθεια ζωής και μάθημα:

Τίποτε δεν είναι μονόπλευρο! Ό,τι και να κάνεις στη ζωή έχει μια θετική και μια αρνητική πλευρά… ίσως και πολλές ακόμα. Όλα εξαρτώνται από το τι θες και τι προτεραιότητες βάζεις. Χάνεις κάτι κερδίζεις κάτι… κερδίζεις κάτι χάνεις κάτι άλλο.

Για παράδειγμα όσοι έμειναν γεωγραφικά στάσιμοι δεν είχαν ποτέ την ταλαιπωρία των μετακομίσεων, των ταξιδιών, του να πρέπει να συνηθίσεις νέες γειτονιές, να βρεις νέους φίλους, να μάθεις να επικοινωνείς σε νέα γλώσσα. Αλλά αυτή ήταν και η χασούρα τους αφού δεν έζησαν νέα μέρη, δεν έκαναν φιλίες από όλο τον κόσμο, δεν έζησαν τη μαγεία του να μαθαίνεις νέα πράγματα και νέες γλώσσες, δεν αλώνισαν τον πλανήτη με ένα αεροπλάνο γεμίζοντας το μυαλό τους με εικόνες και αναμνήσεις από μέρη που άλλοι βλέπουν μόνο στην τηλεόραση.

Και το δεύτερο μεγάλο μάθημα και αλήθεια ζωής:

Ό,τι και να κάνεις, γνωρίζοντας ότι έχει και μια θετική και μια αρνητική πλευρά, τελικά αυτό που μένει είναι το νέο και διαφορετικό. Τελικά μετανιώνεις περισσότερο για όσα δεν τόλμησες και απλά φαντάζεσαι ή συζητάς και καθόλου για όσα νέα έκανες. Τα νέα και διαφορετικά μένουν και στο τέλος έχεις μια συναρπαστική και πλούσια ζωή όχι στα λόγια, όχι μέσω μιας οθόνης αλλά στην πραγματικότητα και με ένα σωρό αναμνήσεις και εμπειρίες. Αυτό το κλισέ «καλύτερα να μετανιώσεις για κάτι που έκανες παρά για κάτι που δεν έκανες» είναι από τις μεγαλύτερες αλήθειες της ζωής… ένα μεγάλο μυστικό της ζωής.

Και καταλήγω… σήμερα, όπως και άλλες φορές στο παρελθόν, αποχαιρετώ μια χώρα έτοιμος να πάω στο επόμενο στάδιο της ζωής μου. Το διάστημα που έμεινα εδώ είχα χαρές και στεναχώριες, άγχη και μοναξιές, ενθουσιασμό και συναρπαστικά πράγματα, κούραση και ικανοποίηση. Όμως δεν θα μπορούσα ποτέ να έμενα στάσιμος, να έβλεπα τα χρόνια να περνούν και να είχα την ίδια θέα και τις ίδιες εικόνες, να παγιδευόμουν σε καταστάσεις μίζερες και μικρές, να φανταζόμουν πώς είναι να είσαι σε διάσημα και όμορφα μέρη χωρίς να τα δω ποτέ, να συζητώ με τους ίδιους λίγους ανθρώπους στη ζωή μου για τα ίδια πράγματα ή για άλλα που δήθεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλά δεν κάναμε ποτέ τίποτε. Ναι, αγκαλιάζω ολόκληρο το πακέτο, αποκτώ εμπειρίες και έχω την πλούσια ζωή που σου δίνει η μετακίνηση πληρώνοντας το όποιο τίμημα… για όσα χρόνια μπορώ και έχω ευκαιρίες. Στο τέλος, αν δούμε τι μένει, ξέρουμε όλοι τι αξίζει να κάνεις.

Αυτά έγραφα όταν έκλεινα ένα ακόμα κεφάλαιο και ετοιμαζόμουν για νέες περιπέτειες. Δυσκολεύτηκα με πολλά πράγματα όλα αυτά τα χρόνια αλλά δεν μετάνιωσα για τίποτε. Δεν δίνω συμβουλές συνήθως, μιας και ο καθένας έχει τις δικές του προτεραιότητες και τη δική του μοναδική ζωή και χαρακτήρα. Όμως όσοι είστε έτοιμοι να κάνετε μια μεγάλη αλλαγή και απλά έχετε δεύτερες σκέψεις τότε προχωρήστε και δεν θα χάσετε. Αν έχετε ευκαιρίες, δυνατότητες και όχι υποχρεώσεις που να σας περιορίζουν, τότε σας προτείνω να δοκιμάσετε το νέο. Εξάλλου, κανείς δεν θα σας απαγορεύσει να γυρίσετε πίσω όσο σύντομα και αν το αποφασίσετε. Άσε που για να το σκέφτεσαι σημαίνει ότι επαγγελματικά δεν έχεις να χάσεις και πολλά εκεί που είσαι τώρα. Κάντε τη ζωή σας πλούσια σε εμπειρίες… θα σας φανεί και πιο όμορφη και πιο μεγάλη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News