Ο τομέας των αερομεταφορών είναι εκείνος που επλήγη πρώτος και σφοδρά από την εμφάνιση του κορονοϊού. Όπως και σε κάθε δραστηριότητα που ενέχει επαφή ανάμεσα σε εργαζομένους και πελάτες έτσι και στις αερομεταφορές γίνεται προσπάθεια ώστε ο συγχρωτισμός ανάμεσα στους επιβάτες και το προσωπικό των αεροδρομίων και των αεροσκαφών να περιορίζεται στο ελάχιστο. Σύμφωνα όμως με δημοσίευμα του Politico ο περιορισμός αυτών των επαφών εγείρει φόβους για την ολοένα και μεγαλύτερη έκθεση των προσωπικών μας δεδομένων σε τρίτους, καθώς για να επιτυγχάνεται θα ενισχύεται συνεχώς ο ρόλος της τεχνολογίας.

Η χρήση κάθε είδους ανέπαφων συστημάτων και τεχνολογιών αυξάνεται στα αεροδρόμια. Παράλληλα νέας γενιάς βιομετρικά συστήματα κάνουν την εμφάνιση τους. Στα γερμανικά αεροδρόμια οι επιβάτες περνούν τις πύλες και τα διάφορα σημεία ελέγχου χωρίς να δείχνουν σε κάποιον την κάρτα επιβίβασης αφού ένα σύστημα αναγνώρισης προσώπων κάνει αυτή την δουλειά. Μάλιστα το σύστημα είναι τόσο προηγμένο που μπορεί να αναγνωρίζει κάποιον ακόμη και αν φοράει μάσκα. Επίσης τα συστήματα check-in με χρήση των κινητών τηλεφώνων πολλαπλασιάζονται και βελτιώνονται συνεχώς.

Οι αντιδράσεις

Όμως οι ακτιβιστές ψηφιακών δικαιωμάτων δηλώνουν ιδιαίτερα ανήσυχοι αναφέροντας ότι η πανδημία δημιουργεί μια συνθήκη μέσα στην οποία οι πολίτες, εν προκειμένω οι επιβάτες αεροπορικών πτήσεων, καλούνται να παραδίδουν ολοένα και περισσότερα προσωπικά τους στοιχεία χωρίς να υπάρχει καμία διασφάλιση για την χρήση αλλά και την πιθανή διαρροή τους.

«Τα αεροδρόμια αποτελούν πόλο έλξης της βιομηχανίας των βιομετρικών συστημάτων που προσπαθεί συνεχώς να προωθήσει εκεί ότι καινούργιο βγαίνει στην αγορά. Πολλοί αναλυτές αναφέρουν ότι η πανδημία αποτελεί μια εξαιρετική επιχειρηματική ευκαιρία για την βιομηχανία των βιομετρικών συστημάτων. Η επίκληση της προστασίας της υγείας δεν μπορεί να δικαιολογήσει από μόνη της την μαζική χρήση αυτών των τεχνολογιών. Πρέπει να τεθεί το ερώτημα του επιπέδου της διάδοσης που γίνεται μέσω της επαφής. Νομίζω ότι υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από αυτό το ζήτημα. Πιστεύω ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα από την ολοένα και περισσότερη χρήση συστημάτων ασφαλείας. Όσο αυξάνεται η χρήση αυτών των συστημάτων τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος να χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς εκτός από αυτούς για τους οποίους προορίζονται» δηλώνει ο Ντάνιελ Λεφέρ, αναλυτής ευρωπαϊκής πολιτικής της μη κυβερνητικής οργάνωσης ψηφιακών δικαιωμάτων NGO.

Η ισορροπία

Στην αρχή της πανδημίας υπήρχαν έντονοι φόβοι για την μετάδοση του κορονοϊού μέσω του αγγίγματος διαφόρων επιφανειών στις οποίες μπορεί να βρίσκεται σε ενεργή κατάσταση. Όμως τον Ιανουάριο εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δήλωσε στην επιθεώρηση «Nature» ότι είναι περιορισμένα τα στοιχεία που δείχνουν ότι η μετάδοση του ιού μπορεί να γίνει αγγίζοντας επιφάνειες. Οι επιστήμονες πάντως δεν μπορούν αυτή την στιγμή να απορρίψουν κατηγορηματικά την πιθανότητα μετάδοσης του ιού από επιφάνειες οπότε η συνεχής απολύμανση και πλύσιμο των χεριών παραμένει μαζί με την χρήση μάσκας το βασικό μέτρο προστασίας.

«Οι εξελίξεις στα αεροδρόμια και τις πτήσεις δεν προκαλούν αυτόματα ζητήματα ασφάλειας προσωπικών δεδομένων αλλά θα πρέπει να υπάρξει προσοχή στο πώς εγκαθιστά ένα αεροδρόμιο μια τεχνολογία. Δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση ενός ατόμου σε χώρους όπως ένα αεροδρόμιο. Φυσικά θα πρέπει όλα αυτά συστήματα να ακολουθούν την νομοθεσία προστασίας των προσωπικών δεδομένων όπως το GBDR» αναφέρει ο Βίκτορ Σλούτερ, της γερμανικής οργάνωσης προστασίας δεδομένων NGO.

H Star Alliance, η συμμαχία 26 μεγάλων αεροπορικών εταιρειών, πήρε θέση σε αυτό το ζήτημα και σε ανακοίνωση που εξέδωσε αναφέρει ότι διαγράφει κάθε 24 ώρες τις εικόνες και το υλικό που έχουν συλλέξει τα βιομετρικά συστήματα που χρησιμοποιούν οι εταιρείες της συμμαχίας. Κανένα προσωπικό δεδομένο κάποιου επιβάτη δεν διατηρείται μετά από αυτό το χρονικό διάστημα. «Οι αρμόδιες Αρχές προστασίας δεδομένων έχουν συμμετάσχει στον σχεδιασμό του συστήματος και οι επιβάτες ενημερώνονται και ζητείται η συναίνεση τους. Η βάση δεδομένων του βιομετρικού συστήματος της Star Alliance είναι κρυπτογραφημένη και οι φωτογραφίες των επιβατών μετατρέπονται σε ψηφιακά δεδομένα για την ταυτοποίηση τους χωρίς να μοιράζεται τίποτε σε τρίτους εκτός της συμμαχίας» αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Οι ουρές και ο φετίχ

Οι υποστηρικτές των βιομετρικών συστημάτων στα αεροδρόμια εξηγούν ότι η χρήση τους εκτός των άλλων εμποδίζει την δημιουργία μεγάλων ουρών στα σημεία ελέγχου των επιβατών. Όπως λένε, λόγω της πανδημίας και των απαραίτητων αποστάσεων ανάμεσα στα άτομα που περιμένουν να περάσουν από τα σημεία ελέγχων, θα δημιουργούνταν ουρές εκατοντάδων μέτρων. Με τα βιομετρικά συστήματα αναγνώρισης προσώπων η ροή των επιβατών στα σημεία ελέγχου είναι γρήγορη.

Όμως όσοι είναι σκεπτικοί ή και αρνητικοί στην χρήση αυτών των συστημάτων φοβούνται ότι οι βιομετρικές τεχνολογίες θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και μετά την λήξη της πανδημίας όπου θεωρητικά δεν θα μας χρειάζονται, για παράδειγμα για να μην δημιουργούνται μεγάλες ουρές. «Προβλέπω ότι αυτή η τεχνολογική κληρονομιά είναι μακρόχρονης διάρκειας χάρις σε έναν ανεξέλεγκτο τεχνο-φετιχισμό που συνοδεύει την πανδημία. Κυβερνήσεις, αεροδρόμια, και διαφόρων ειδών υπηρεσίες και Αρχές σπεύδουν να υιοθετήσουν γρήγορα και άκριτα διάφορες φανταχτερές τεχνολογικές λύσεις για να δείξουν ότι κάτι προσπαθούν να κάνουν» υποστηρίζει ο Ντάνιελ Λεφέρ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News