Είναι υπό επίθεση το Ευρωκοινοβούλιο; Η πρόεδρος του, Ρομπέρτα Μετσόλα, μιλώντας στο Στρασβούργο, επιχείρησε να αφυπνίσει, αν όχι και να συσπειρώσει, τους λαούς της Γηραιάς Ηπείρου, αντιμέτωπη καθώς βρίσκεται με το βουνό αρνητικής δημοσιότητας, καθόσον εξελίσσεται το Qatargate. Ηδη, έντυπα όπως το Politico  αποδίδουν ευθύνες στους ίδιους τους ευρωβουλευτές, που γητευμένοι από τις παροχές και τα προνόμια που τους παρέχει η ιδιότητά τους, έχουν αρνηθεί επανειλημμένως να ψηφίσουν ή και να ενισχύσουν κανόνες και ελέγχους στο «σκηνικό» της επαγγελματικής δραστηριότητάς τους.

«Μειωμένες αντιστάσεις» τους  καταλογίζει και πλεονεκτήματα εξόφθαλμα, που θα έκαναν ακόμη και «μέλη του Οίκου των Μποργκέζε να κοκκινίσουν»… Τα παραθυράκια, βλέπετε, είναι πολλά, πάρα πολλά, και τα μονοπάτια που έχουν χαραχθεί, ακόμη και τα θεσμοθετημένα, ενέχουν παγίδες και κινδύνους.

Το lobbying, οι ομάδες πλείστων όσων «συμφερόντων» που είναι «εκεί» για να ασκούν πιέσεις στα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, συνιστά ανέκαθεν θεματικό άξονα συζήτησης και διαξιφισμών. Το Μητρώο Διαφάνειας, άλλωστε (που έχουν δημιουργήσει από το 2011 θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης), δεν είναι παρά μια βάση δεδομένων στην οποία εγγράφονται οι ομάδες και οι οργανώσεις που εκπροσωπούν συμφέροντα στην ΕΕ.

Εχει ενδιαφέρον η έκθεση που παρουσιάζει η Διεθνής Διαφάνεια Βρυξελλών, και την οποία αναδημοσιεύει το εγχώριο Vouliwatch, καθώς αποτυπώνει τη διαφάνεια του lobbying στο Ευρωκοινοβούλιο και αναλύει τη σχέση που έχουν οι ευρωβουλευτές με το Μητρώο Διαφάνειας, κατά πόσο το αξιοποιούν ή το παρακάμπτουν.

Τα στοιχεία είναι από κάθε άποψη εντυπωσιακά. Καταρχάς, οι Βρυξέλλες κατέχουν τη δεύτερη θέση στον κόσμο σε επίπεδο δραστηριότητας lobbying από ομάδες συμφερόντων, μετά την Ουάσινγκτον. Κατά δεύτερον, η ανάλυση που δημοσιεύει η Διεθνής Διαφάνεια Βρυξελλών βασίζεται σε 28.344 συναντήσεις που έχουν καταχωρισθεί από τους ευρωβουλευτές στις ατομικές τους σελίδες στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου και αφορά στα τρία τελευταία έτη, από την έναρξη της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου έως το τέλος Ιουνίου 2022.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Από τον Οκτώβριο του 2022, υπάρχουν 13.608 καταχωρίσεις στο Μητρώο και περίπου 7.000 άτομα διαπιστευμένα. Βέβαια, όσο οι καταχωρίσεις στο μητρώο παραμένουν προαιρετικές, ο πραγματικός αριθμός από λομπίστες που δραστηριοποιούνται στις Βρυξέλλες παραμένει ουσιαστικά άγνωστος.

Το 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε πως όλοι οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι οφείλουν να δημοσιεύουν τις προσωπικές συναντήσεις τους με λομπίστες. Το Ευρωκοινοβούλιο ακολούθησε το παράδειγμα και, μετά το 2019, όλοι οι ευρωβουλευτές με υψηλά αξιώματα (πρόεδροι επιτροπών, εισηγητές και σκιώδεις εισηγητές) οφείλουν να δημοσιεύουν τις συναντήσεις και συνεδριάσεις που πραγματοποίησαν.

Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι εξ αυτών εξακολουθούν να μην το τηρούν. Οσο για τους ευρωβουλευτές που δεν έχουν νομοθετικές αρμοδιότητες, η δημοσίευση των συναντήσεών τους παραμένει προαιρετική και επιπλέον δεν υπάρχουν κανόνες που να καλύπτουν άλλες αρμοδιότητες (κοινοβουλευτικούς βοηθούς, συμβούλους κτλ.), κάτι που σημαίνει ότι δεν γίνεται να σχηματιστεί ικανοποιητική εικόνα όσον αφορά στο ποιος ασκεί πιέσεις σε ποιον».

Λαμβάνοντας υπόψη τους «αστερίσκους» της προαιρετικότητας, η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας φέρνει στην πρώτη θέση το Λουξεμβούργο, αφού το σύνολο των εκπροσώπων του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν καταχωρίσει τις συναντήσεις τους, και ακολούθως χώρες όπως η Σουηδία και η Δανία, ενώ η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση, μετά τη Λετονία και την Κύπρο. Μόλις το 10% των ευρωβουλευτών έχει δηλώσει  επισήμως τις συναντήσεις του με λομπίστες στις Βρυξέλλες. Από τους 21 έλληνες ευρωβουλευτές, μόνο δυο, ο Πέτρος Κόκκαλης και ο Αλέξης Γεωργούλης, εμφανίζονται να «δίνουν αναφορά».

Οι λομπίστες και οι γίγαντες

Μια ματιά μόνο στο οικείο Μητρώο μπορεί να προσφέρει εναργή εικόνα του κύματος πίεσης και προσπάθειας χειραγώγησης που δέχονται οι αιρετοί της Ευρώπης σε κρίσιμες αποφάσεις κατά τη νομοθετική διαδικασία. Από μεγάλες εταιρείες και ομίλους, αλλά και από μη κυβερνητικούς οργανισμούς, πλατφόρμες και δίκτυα, συνδικάτα, επαγγελματικές ενώσεις και think tanks – ομάδες προβληματισμού και ερευνητικά ιδρύματα. Από την Amazon, την Airbus και την Google έως την Bayer, τη Shell, την Deutsche Bank, τη Nokia, την Greenpeace και το WWF.

Το lobbying είναι βεβαίως κομμάτι μιας υγιούς διαδικασίας που δεν μπορεί να δαιμονοποιηθεί μόνο και μόνο από την ύπαρξή του – το παραδέχεται και η Διεθνής Διαφάνεια. Οι αποχρώσεις, όμως, είναι λεπτές. Μήπως επίλεκτοι με επαφές ισχύος και γεμάτες τσέπες κυριαρχούν στη λήψη πολιτικών αποφάσεων; Ο προβληματισμός φέρνει στην επιφάνεια το φαινόμενο της περιστρεφόμενης πόρτας: ποιος μπορεί να ξέρει καλύτερα τον μηχανισμό επιρροής από αυτόν που έχει θητεύσει στα γρανάζια του; Η μεταπήδηση αξιωματούχων σε θέσεις lobbying αλλά και το αντίστροφο, η ανάληψη δηλαδή θέσεων ευθύνης στην Ευρώπη από πρώην λομπίστες, προσφέρουν τροφή για εικασίες, θεωρίες, «υποψιασμένες» προσεγγίσεις.

Η ίδια η Κομισιόν εκκίνησε, εξάλλου, προ ετών διαδικασία ελέγχου για την πρόσληψη του πρώην προέδρου της (Ευρωπαϊκής Επιτροπής) Ζοζέ Μπαρόζο από την επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs, με τον πρώην πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ να χαρακτηρίζει ηθικά απαράδεκτη την αλλαγή πεδίου και την αποδοχή μιας τέτοιας επαγγελματικής πρότασης. Αιφνιδίως, ο Πορτογάλος Μπαρόζο εξέπεσε (σ.σ.: με δήλωση του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ) από VIP πρόσωπο των Βρυξελλών σε εκπρόσωπο συμφερόντων, που είχε μάλιστα την υποχρέωση να εγγραφεί στο Μητρώο Διαφάνειας.

Στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες, μέσω και δημοσιευμάτων του ξένου Τύπου, θέλουν εκατοντάδες ευρωπαίους επιτρόπους, περίπου το 50%, που ήταν στην εξουσία μέχρι το 2014, να έχουν προσληφθεί από εταιρείες και ομάδες συμφερόντων. Κι αν πιστέψουμε τους αριθμούς, συνολικά 485 πρώην ευρωβουλευτές πολιτογραφούνται πλέον στην κοινωνία του lobbying. Μόνο η Google απασχολεί 115 λομπίστες – πρώην πολιτικούς.

Θέλετε παραδείγματα μέσα στον χρόνο; Ο γερμανός πρώην επίτροπος Ενέργειας Γκίντερ Ετινγκερ. Ο πρώην επίτροπος Αγροτικής Ανάπτυξης, ο Ιρλανδός Φιλ Χόγκαν. Το όνομα της Νέλι Κρους, πρώην αντιπροέδρου της Κομισιόν, είχε συνδεθεί με την Uber – και όχι μόνο. Μακρύς ο κατάλογος, πολλά τα λεφτά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News