Το Παρίσι φημίζεται για τη μόδα του, η Κοπεγχάγη για το ντιζάιν της και το Βερολίνο για τα κλαμπ του. Με πολυήμερα ρέιβ πάρτι σε πρώην αποθήκες του Ψυχρού Πολέμου μέχρι ηδονιστικά καταφύγια, όπου όλα επιτρέπονται αλλά τα κινητά τηλέφωνα απαγορεύονται, η γερμανική πρωτεύουσα δεν έχει πάψει να προσελκύει τους λιμπερτίνους όλου του κόσμου, από τις παρακμιακές μέρες της Βαϊμάρης πριν από έναν αιώνα, μέχρι σήμερα, και να δείχνει στον κόσμο πώς να διασκεδάζει, γράφει στο BBC Travel ο ταξιδιωτικός δημοσιογράφος Τζο Μπάουρ.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τον Μάρτιο του 2024 η βερολινέζικη κουλτούρα της techno προστέθηκε στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, ύστερα από καμπάνιες και πιέσεις μιας δεκαετίας (και παραπάνω) για περισσότερη προστασία από τον πολεοδομικό εξευγενισμό (gentrification) και την ανάπτυξη.

Αυτή η ένταξη ήταν ένα νεύμα προς τον ρόλο της μουσικής ως soundtrack του πυρήνα της αντισυμβατικής κουλτούρας του Βερολίνου, του ίδιου πυρήνα που βοήθησε στην Πτώση του Τείχους το 1989, οδήγησε τον πρώην δήμαρχο της πόλης να δηλώσει ότι η πόλη είναι «φτωχή αλλά σέξι» και μέχρι πρόσφατα κατάφερε να αποτρέψει τον μεγάλης κλίμακας πολεοδομικό εξευγενισμό της, γράφει ο Μπάουρ στο BBC.

Αλλά τον Νοέμβριο, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των βερολινέζικων κλαμπ δημοσίευσε έκθεση που προειδοποιεί ότι τα μισά από τα περίπου 250 κλαμπ της πόλης κινδυνεύουν να κλείσουν το 2025 εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης των ενοικίων στην πόλη, του εξευγενισμού και της αλλαγής των δημογραφικών στοιχείων.

Το Βερολίνο προσελκύει εδώ και πολύ καιρό ξένους και γερμανούς τουρίστες χάρη στα φθηνότερα ενοίκιά του σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και στο πνεύμα ανεκτικότητας των κατοίκων του. Η πόλη προωθεί ενεργά στους τουρίστες τη θρυλική κουλτούρα των κλαμπ της, έστω και αν πρόσφατοι τίτλοι των media δηλώνουν ένα «Σπιράλ θανάτου των κλαμπ» (στο DW) και «Το τέλος του πάρτι» (στο Bloomberg).

Τον περασμένο μήνα, το αγγλόφωνο περιοδικό τέχνης και πολιτισμού της πόλης, «The Berliner» αναρωτήθηκε αν η σκηνή των κλαμπ της πόλης θα ανακάμψει ποτέ πλήρως, αφήνοντας πολλούς να αναρωτιούνται αν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ταξιδιώτες συρρέουν στο Βερολίνο μπορεί σύντομα να εξαφανιστεί.

Για τον Εμίκο Γκεγίτς, εκπρόσωπο της Επιτροπής των Κλαμπ, που δημοσίευσε την έκθεση, ο λεγόμενος «θάνατος της βερολινέζικης κουλτούρας» δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο πολεοδομικός εξευγενισμός και η τιμολόγηση των πολιτιστικών χώρων συμβαίνουν εδώ και χρόνια. Αυτό που είναι καινούργιο, λέει, είναι μια τέλεια καταιγίδα πρόσθετων παραγόντων, όπως η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία από την πανδημία της Covid-19, ο πληθωρισμός, το αυξημένο λειτουργικό κόστος και η μείωση του αριθμού των επισκεπτών. Ολα αυτά μαζί έχουν οδηγήσει ορισμένους ιδιοκτήτες κλαμπ να εγκαταλείψουν τον αγώνα, γράφει στο BBC Travel ο Τζο Μπάουρ.

Το πιο πρόσφατο «λουκέτο», που πήρε μεγάλη δημοσιότητα, είναι αυτό του «Watergate» στο Κρόιτσμπεργκ. Oπως έγραψε το Euronews, το διάσημο κλαμπ έκλεισε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ύστερα από 22 χρόνια λειτουργίας, υποκύπτοντας στην «τεράστια οικονομική πίεση».

Ορισμένα κλαμπ αντιμετώπισαν μεμονωμένες προκλήσεις που επέβαλαν το κλείσιμό τους ή τουλάχιστον απείλησαν την ύπαρξή τους. Ο Γκεγίτς επισημαίνει το σχέδιο ανάπλασης της περιοχής Ρούμελσμπουργκ του Βερολίνου, που ανάγκασε το κλαμπ «Rummels Bucht» να κλείσει τον Σεπτέμβριο του 2020, για τη δημιουργία ενός ενυδρείου που θα ανοίξει του χρόνου και νέων διαμερισμάτων. Επίσης σχεδιάζεται η επέκταση του αυτοκινητόδρομου Α100, που θα απειλήσει κλαμπ όπως τα «Renate», «Else», «Neue Zukunft», «about blank», «Oxi» και «Club Ost».

Η Ανι Ανκα, μια ρουμάνα επιχειρηματίας που έρχεται την τελευταία δεκαετία στο Βερολίνο για να διασκεδάσει στα κλαμπ του, λέει ότι αρχικά την τράβηξε η φήμη της πόλης ως «Μέκκας του clubbing». Πριν από χρόνια, κάποιοι Βερολινέζοι που είχε γνωρίσει στο «Burning Man» την πήγαν στο «Sisyphos», έναν μεγάλο χώρο σαν αποθήκη, λίγο πιο κάτω από το κλειστό πλέον «Rummelsbucht».

«Το “Sisyphos” ήταν κάτι που δεν είχα βιώσει ποτέ» είπε. «Θέλω να πω, ήταν Σαββατόβραδο και γνώρισα ανθρώπους που ήταν εκεί από την Τετάρτη». Η Ανκα λέει στο BBC ότι ο κόσμος ερχόταν στο κλαμπ με τον ίδιο τρόπο που προετοιμάζεσαι για ένα φεστιβάλ: με μια αλλαξιά ρούχα, πετσέτες και φαγητό.

«Τα κλαμπ [στο Βερολίνο] σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορείς να βυθιστείς σε διαφορετικούς κόσμους, από ένα σκοτεινό μπουντρούμι μέχρι ένα funky χειμερινό σπίτι με χαρούμενη μουσική», περιγράφει η Ανκα. «Οι άνθρωποι περπατούν ανάμεσα σε αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους, σε αυτά τα μονοπάτια, όπου προκύπτουν αυθόρμητα πολλές συζητήσεις, πολλές συνδέσεις».

Με τις πιο πρόσφατες αναφορές για την κατάρρευση της κουλτούρας των κλαμπ της πόλης, η Ανκα αναρωτιέται τι θα ακολουθήσει για το Βερολίνο. Αλλά ακόμη και ως πιστή οπαδός της κλαμπ σκηνής του, δεν εκπλήσσεται από τις αλλαγές που έρχονται.

«Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι για την παρακμή της βερολινέζικης κουλτούρας [των κλαμπ]» λέει. «Πρώτα απ’ όλα η  αλλαγή γενεών. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι που έρχονται μετά τους millennials και τη γενιά Z έχουν έναν πολύ πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Πολλοί από αυτούς δεν πίνουν ούτε κάνουν χρήση ουσιών, οι οποίες –δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε– αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της βερολινέζικης κουλτούρας των κλαμπ».

Πράγματι, μια ξεχωριστή έκθεση της Επιτροπής των Κλαμπ διαπίστωσε ότι η μέση εκτιμώμενη ηλικία των clubbers, σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες, ήταν τα 30 έτη. Μόνο το 9% εκτιμήθηκε ότι ήταν μεταξύ 18-21 ετών. Το 52% των ιδιοκτητών κλαμπ, δε, ανέφεραν συνολική μείωση της προσέλευσης.

Στο μεταξύ, οι Τομ Μπέρμαν και Ελενα Κούντζε άνοιξαν το «Electric Social» στοχεύοντας σε αυτούς που δεν θέλουν να ξεκινούν τη βραδινή έξοδό τους στις 2 τα χαράματα ή να κάνουν χρήση παράνομων ουσιών. Είναι το πρώτο arcade bar και εστιατόριο της πόλης (με μηχανές παιχνιδιών) ακριβώς δίπλα στην πάντα πολυσύχναστη Αλεξάντερπλατς.  Φιλοξενεί ομαδικές εκδηλώσεις και νεότερο κοινό, που προτιμά μια χαλαρή βραδιά με παιχνίδια παρά να περιμένει με τις ώρες στις περιβόητες μεγάλες ουρές των κλαμπ, με έναν πορτιέρη που μπορεί να απορρίψει κάποιον με βάση κάτι τόσο υποκειμενικό όσο η διάθεσή του.

Ο Μπέρμαν συμπάσχει με τους ιδιοκτήτες των κλαμπ, αλλά πιστεύει ότι οι φόβοι πως η κουλτούρα των κλαμπ θα πεθάνει στο Βερολίνο είναι υπερβολικοί. «Υπάρχουν πολλοί μεταβαλλόμενοι παράγοντες που λειτουργούν ενάντια στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας αυτή τη στιγμή, και αυτές οι αλλαγές φέρνουν αβεβαιότητα» εξηγεί στο BBC. «Είναι φυσικό να προκαλείται άγχος και απαισιοδοξία, αλλά το Βερολίνο είναι πόλη των κλαμπ και πάντα θα υπάρχουν κλαμπ. Αυτές οι προκλήσεις δεν αφορούν μόνο τα κλαμπ. Επηρεάζουν τα μπαρ, τα εστιατόρια και κάθε άλλη μορφή διασκέδασης. Και αν δεν θέλουμε μόνο κλαμπ στο Βερολίνο, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να στηρίξουμε την ψυχαγωγία στο σύνολό της» τονίζει.

Τόσο ο Μπέρμαν όσο και η Κούντζε υποστηρίζουν ότι τα αυξανόμενα ενοίκια και οι αλλαγές στο σκηνικό των πάρτι της πόλης από την εποχή της πανδημίας έχουν απλώς προστεθεί στα προβλήματα των κλαμπ. Για παράδειγμα, η εκτίναξη των τιμών της μπίρας στα ύψη αναγκάζει τους ανθρώπους να μένουν με ένα μόνο ποτό όλη τη νύχτα, εξηγεί η Κούντζε. «Τα κλαμπ δεν μπορούν να επιβιώσουν έτσι», λέει, «ειδικά εκείνα που συνήθιζαν να πουλούν μπουκάλια με αλκοόλ στα τραπέζια κάθε μία ώρα».

Και τελικά τα κλαμπ δεν μπορούν πλέον να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν πρώην εγκαταλειμμένους χώρους πληρώνοντας χαμηλά ενοίκια, κάτι που αποτελούσε επί μακρόν κλειδί για την επιβίωσή τους, σημειώνει ο Μπέρμαν στο BBC. «Ποια άλλη επιχείρηση μπορεί να εγκατασταθεί σε ένα εξαθλιωμένο ή παρατημένο ακίνητο στα περίχωρα της πόλης και να έχει ουρές έξω από την πόρτα επί 12 ώρες συνέχεια;» αναρωτιέται.

Τούτου λεχθέντος, δεν πιστεύει ότι τα κλαμπ του Βερολίνου θα σβήσουν σύντομα. «Δεν θα είναι εύκολο», τονίζει, «αλλά είμαι σίγουρος ότι τα κλαμπ θα προσαρμοστούν και θα βρουν έναν τρόπο να προχωρήσουν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News