Επρόκειτο για ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα… κατσαδιάσματα στην ιστορία της διαβόητης Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ: Τον Φεβρουάριο του 1953 ο νέος διευθυντής της CIA, Αλεν Ντάλες, ολοκλήρωσε την εναρκτήρια ομιλία του απευθυνόμενος προς το προσωπικό του, προτρέποντας τους υφισταμένους άλλα και τις υφιστάμενές του να του απευθύνουν ερωτήσεις· δέχτηκε, όμως, έναν καταιγισμό παραπόνων από γυναίκες υπαλλήλους της υπηρεσίας, οι οποίες, υποστηρίζοντας ότι κακοπληρώνονταν αλλά και πως δεν προάγονταν, παρότι το άξιζαν, σε ανώτερες θέσεις, του ζητούσαν να κάνει κάτι για να ανακόψει τη μαζική αποχώρηση γυναικών από τη CIA.

Εχοντας βρεθεί απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει την αγανάκτηση των γυναικών υφισταμένων του, ο Ντάλες συμφώνησε να διεξαχθεί σχετική έρευνα και συνέστησε μια ειδική ομάδα που αποτελούνταν από τις ανώτερες στην ιεραρχία γυναίκες της CIA. Τελικά, η επιτροπή κατέληξε να είναι γνωστή, ειδικά μεταξύ των ανδρών πρακτόρων και υπαλλήλων της υπηρεσίας, ως «The Petticoat Panel» (Η Επιτροπή των Μεσοφοριών), ενώ ένας ανώτερος αξιωματούχος της υπηρεσίας είχε επισημάνει πως μερικές «wise gals», μερικές «επιδέξιες τύπισσες», είχαν αναγκάσει τον Αλεν Ντάλες να διατάξει μια ανούσια διαδικασία.

Ωστόσο, παρά τον άκρατο σεξισμό που κυριαρχούσε στους κόλπους της CIA, τα περισσότερα από τα μέλη της «Επιτροπής των Μεσοφοριών» κατάφεραν εξαιρετικά πράγματα, θέτοντας τις βάσεις ούτως ώστε δεκαετίες μετά, το 2018, τη διεύθυνση της CIA να αναλάβει για πρώτη φορά μια γυναίκα, η Τζίνα Χάσπελ η οποία υπηρέτησε από τον Μάιο του 2018 έως τον Ιανουάριο του 2021.

Τις ιστορίες πέντε εξ αυτών των εξαιρετικών γυναικών αφηγείται στο βιβλίο της «Wise Gals: The Spies Who Built the CIA and Changed the Future of Espionage» η αμερικανίδα ιστορικός Νατάλια Χολτ, προηγούμενα βιβλία της οποίας εξιστορούν και υμνούν τις ζωές πρωτοπόρων γυναικών που συμμετείχαν στην κούρσα για την κατάκτηση του Διαστήματος και στις πρώτες παραγωγές της Disney.

Γράφοντας για το βιβλίο, ο Τζέικ Κέριτζ της Telegraph αναφέρει πως «η ιστορία αρχίζει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον “Αγριο Μπιλ” Ντόνοβαν, τον αντισυμβατικό ιδρυτή, το 1942, του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών […], ο οποίος ήταν αποφασισμένος να διευθύνει μια διαφορετική υπηρεσία πληροφοριών και να προωθήσει γυναίκες υπαλλήλους και γραμματείς που έδειχναν να έχουν μια κλίση στην κατασκοπεία». Παρότι το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών διαλύθηκε με το τέλος του πολέμου, ορισμένες από τις γυναίκες που εργάστηκαν σε αυτό εντάχθηκαν στη νέα Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (ή Κεντρική Ομάδα Πληροφοριών, όπως ήταν γνωστή όταν ιδρύθηκε, το 1946).

Ωστόσο, πολύ σύντομα διαπιστώθηκε πως το περιβάλλον στη CIA ήταν πολύ πιο ομοιογενές, υπέρ το δέον «male, pale and Yale», όπως είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ένας σχολιαστής, με πολλές γυναίκες να προτιμούν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους παρά να συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται με απόλυτη περιφρόνηση από τους άνδρες συναδέλφους και συνεργάτες τους.

Αλλά «αυτό που χαρακτηρίζει τις ηρωίδες του βιβλίου της Νατάλια Χολτ είναι η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν ότι η δουλειά τους είναι τόσο σημαντική, που είναι διατεθειμένες να συνεχίσουν να την ασκούν, με ελάχιστη αναγνώριση και με τη μισή αμοιβή των ανδρών που κάνουν την ίδια δουλειά. Στο τέλος καθίστανται αναντικατάστατες», γράφει βρετανός βιβλιοκριτικός.

Η Αντελέιντ Χόκινς, για παράδειγμα, η οποία άρχισε να εργάζεται ως υπάλληλος στο Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών, εξοργιζόταν με το ότι δεν μπορούσε να μετέχει σε επιχειρήσεις στο εξωτερικό επειδή η CIA δεν επέτρεπε σε γυναίκες που ήταν μητέρες να εργάζονται εκτός των ΗΠΑ, ακόμη και αν τα παιδιά τους ήταν ενήλικα και ζούσαν μόνα τους. «Αλλά απέδειξε αθόρυβα την αξία της ως κρυπτογράφος, έως ότου προήχθη, τελικά, σε επικεφαλής της “covcom”, της μυστικής μονάδας επικοινωνιών», μας πληροφορεί ο δημοσιογράφος της Telegraph.

Η Ελοΐζ Πέιτζ, η οποία απέφυγε μια ζωή πίσω από ένα γραφείο, επιλέγοντας, όμως, να μην παντρευτεί και αποκτήσει παιδιά, άρχισε ως γραμματέας του «Αγριου Μπιλ» Ντόνοβαν και κατέληξε επικεφαλής του Τμήματος Επιστημονικών Επιχειρήσεων. Αποδεχόμενη την πρόκληση ενός προϊσταμένου της που αμφισβητούσε τις ικανότητές της στη συλλογή πληροφοριών, στοιχημάτισε ότι οι Σοβιετικοί επρόκειτο να εκτοξεύσουν τον Sputnik 1 την ημέρα που τον εκτόξευσαν τελικά (την 4η Οκτωβρίου του 1957), και κέρδισε, έτσι, μια κάσα σαμπάνιες για την ομάδα της.

Η Νατάλια Χολτ αφηγείται επίσης την ιστορία της Μέρι Χάτσισον, η οποία, παρότι επιτελούσε σημαντικότατο έργο στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία, κέρδιζε δύο ή και τρεις φορές λιγότερα χρήματα από τους άνδρες πράκτορες της CIA που κατείχαν παρόμοιες θέσεις, ενδεχομένως λόγω «της έμφυτης (ίσως γυναικείας) τάσης της να αντιστέκεται στις υποδείξεις και στην καθοδήγηση», όπως είχε αποφανθεί ένας επιθεωρητής. Απίστευτα συναρπαστική και περιπετειώδης είναι και η ιστορία της Ελίζαμπεθ Σαντμάιερ, η οποία διηύθυνε τη δράση πρακτόρων της CIA στο Ιράκ επί μια δεκαπενταετία.

Το τελευταίο από τα πέντε κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου, η Τζέιν Γουόλις, δεν πρόλαβε τη σύσταση της «Επιτροπής των Μεσοφοριών». Σκοτώθηκε όταν το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε συνετρίβη, το 1948. Σήμερα είναι γνωστή κυρίως ως το πρώτο στέλεχος της CIA που σκοτώθηκε εν ώρα καθήκοντος (αν και επρόκειτο για ένα ταξίδι ρουτίνας). Περισσότερο όμως θα έπρεπε να μνημονεύεται για τη δουλειά της, καθώς διηύθυνε τη δράση πρακτόρων στη Γερμανία, τα χρόνια αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποστολή των οποίων ήταν ο εντοπισμός κρυμμένων αποθεμάτων χρυσού και πολύτιμων έργων τέχνης που πιθανώς να χρησιμοποιούνταν για την επιστροφή των ναζιστών και την αναβίωση της ιδεολογίας τους.

«Ηταν μια δύσκολη δουλειά, στο πλαίσιο της οποίας υποχρεούνταν να ταξιδεύει πάντα με δύο σετ χαπιών: χάπια Ν –από το “νοκ άουτ”– για να εξουδετερώνει ανθρώπους, και χάπια Θ –από το “θανατηφόρα”– για την ίδια, σε περίπτωση που συλλαμβανόταν και επρόκειτο να υποβληθεί σε βασανιστήρια», αναφέρει ο Τζέικ Κέριτζ, διερωτώμενος αν κάποιες από τις συναδέλφους της –«ειδικά η Λιζ Σαντμάιερ, η οποία έγινε αλκοολική, μην καταφέρνοντας να προσαρμοστεί στη συνταξιοδότησή της»– κατέληξαν να την φθονούν επειδή εγκατέλειψε τα εγκόσμια εν ώρα υπηρεσίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News