Οι συγκρούσεις είναι κομμάτι της αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε ανθρώπους  με διαφορετικές ιδέες, απόψεις, αξίες, πιστεύω, στόχους, ενδιαφέροντα, επιθυμίες και ανάγκες. Και θα υπάρχουν όσο υπάρχουν άνθρωποι που συνδέονται μεταξύ τους ακόμα και όταν αγαπιούνται πολύ. Διαφωνούμε συνεχώς για μικρά και μεγάλα ζητήματα. Πολλοί άνθρωποι, ωστόσο, αποφεύγουν να συγκρουστούν, με τη σκέψη ότι η σύγκρουση θα προκαλέσει φόβο, θυμό και άλλα αρνητικά συναισθήματα ή ακόμα χειρότερα θα διαλύσει τη σχέση. Σε αντίθεση, όμως, με αυτή τη διαδεδομένη πεποίθηση, οι συγκρούσεις από μόνες τους δεν είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά με τη σχέση, λένε οι ειδικοί.

Οταν τις διαχειρίζεται κανείς σωστά, οι συγκρούσεις παρέχουν «την ευκαιρία να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας και να εξελιχθούμε μέσα σε αυτές», δήλωσε στη Washington Post η Νίκολα Οβερολ, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Οκλαντ στη Νέα Ζηλανδία με ειδίκευση στην Επιστήμη των Σχέσεων.

«Δεν πρόκειται για επίλυση συγκρούσεων», καθώς πολλά προβλήματα για τα οποία τσακώνονται τα ζευγάρια μπορεί να μην εξαφανιστούν ποτέ πλήρως, αλλά για τη «διαχείριση των συγκρούσεων», τόνισε επίσης η ψυχολόγος Τζούλι Γκότμαν, από το Gottman Institute στην Ουάσινγκτον, το οποίο διευθύνει  μαζί με τον σύζυγό της, καθηγητή Ψυχολογίας Τζον Γκότμαν.

Αλλά όταν δεν γίνεται σωστή διαχείριση ή αποφεύγονται οι συγκρούσεις, οι συνέπειες μπορεί  να είναι αρνητικές τόσο για την υγεία και των δύο συντρόφων όσο και της σχέσης τους. Η έρευνα δείχνει ότι ενώ οι σύντροφοι σε ικανοποιητικές σχέσεις ζουν περισσότερο και έχουν λιγότερα προβλήματα υγείας από ανύπαντρους ή δυσαρεστημένους ομολόγους τους, η ένταση και οι συγκρούσεις είναι κοινές στους μεν και στους δε, αναφέρει στην Washington Post ο Ρίτσαρντ Σίμα. Η σύγκρουση, δε, είναι ιδιαίτερα ισχυρή στις ερωτικές σχέσεις και σχετίζεται με χειρότερα συμπτώματα ψυχικής υγείας, πιο ανθυγιεινά πρότυπα της κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες), και μειωμένης υγείας του ανοσοποιητικού και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Η αποφυγή της σύγκρουσης ή η απόσυρση στερεί από τους συντρόφους την ευκαιρία να βελτιώσουν την κατάσταση και δυνητικά σηματοδοτεί έλλειψη εμπλοκής στη σχέση, οδηγώντας σε μειωμένη ικανοποίηση. «Μπορείτε πραγματικά να χρησιμοποιήσετε τη σύγκρουση για να κατανοήσετε τον σύντροφό σας σε πολύ βαθύτερο επίπεδο από ό,τι τον γνωρίζετε ήδη», είπε η Τζούλι Γκότμαν.

Αλλά και οι δύο σύντροφοι χρειάζονται το κίνητρο για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και την ικανότητα να δουν την οπτική του συντρόφου τους, είπε η Οβερολ. Και ίσως το πιο δύσκολο πράγμα, όπως παρατήρησε η νεοζηλανδή ψυχολόγος είναι ότι «πρέπει να είμαστε αρκετά γενναίοι για να μεταφέρουμε πραγματικά το πώς νιώθουμε και ποια είναι τα υποκείμενα ζητήματα».

Αμεση επικοινωνία, το κλειδί για τη διαχείριση των συγκρούσεων

Οι ερευνητές σχέσεων και οι κλινικοί γιατροί μελετούν το πώς οι συγκρούσεις επηρεάζουν τις σχέσεις φέρνοντας τα ζευγάρια σε ένα εργαστήριο ανθρώπινων σχέσεων, βιντεοσκοπώντας τις αλληλεπιδράσεις τους ενώ συζητούν ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα και αναλύοντας αυτές τις αλληλεπιδράσεις. Και διαπιστώνουν σταθερά ότι τα δυστυχισμένα ζευγάρια είναι πιο πιθανό να εκφράσουν μεγαλύτερη διαφωνία, εχθρότητα και κριτική, ενώ τα ευτυχισμένα ζευγάρια είναι πιο πιθανό να εκφράσουν μεγαλύτερη αποδοχή, στοργή και χιούμορ.

Παραδόξως, όμως, η έρευνα σχέσεων έδειξε επίσης ότι η έκφραση θυμού και εχθρότητας, κατά τη διάρκεια των καβγάδων των ζευγαριών, θα μπορούσε μερικές φορές να είναι πρόγνωση για θετική εξέλιξη της σχέσης με την πάροδο του χρόνου.

Αντίθετα, πιο θετικές αλληλεπιδράσεις κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων -όπως η συμφωνία και η χρήση του χιούμορ – θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη σχέση βραχυπρόθεσμα, αλλά αποτυγχάνουν να επιφέρουν αλλαγές για το υποκείμενο πρόβλημα μακροπρόθεσμα.

Αυτά τα, αντίθετα από τα αναμενόμενα, ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι αλληλεπιδράσεις, είτε πιο θετικές είτε αρνητικές, είναι μόνο ένας παράγοντας στο πώς εξελίσσονται οι συγκρούσεις. Το πόσο άμεσοι είμαστε στην επικοινωνία μας για τα προβλήματα που προκύπτουν έχει επίσης σημασία.

Σε μια μελέτη, στην οποία καταγράφηκαν οι αλληλεπιδράσεις  61 ερωτικών ζευγαριών, η Νίκολα Οβερολ και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι οι πιο άμεσες στρατηγικές επικοινωνίας,  τόσο οι αρνητικές όσο και οι θετικές, συσχετίστηκαν με μεγαλύτερη επιτυχία στην αντιμετώπιση του προβλήματος 12 μήνες αργότερα και ήταν πρόβλεψη για αυξημένο αίσθημα ικανοποίησης από τη σχέση, ακόμη κι αν αυτή αρχικά θεωρήθηκε σχετικά αποτυχημένη. Αντίθετα, έμμεσες στρατηγικές, θετικές ή αρνητικές, δεν οδήγησαν αργότερα σε αλλαγές στο υπάρχον ζήτημα.

Αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός και η εχθρότητα, μπορεί να είναι χρήσιμα σε μια σύγκρουση και στη σχέση, τόνισε η Οβερολ. Μπορούν να βοηθήσουν να αποκαλυφθεί «ότι ένα πρόβλημα είναι σοβαρό και ότι το πρόβλημα πρέπει να αλλάξει και ότι ο σύντροφος πρέπει να κάνει κάτι για να βοηθήσει στην επίλυση αυτού του προβλήματος», είπε η νεοζηλανδή καθηγήτρια Ψυχολογίας. Υποδηλώνουν επίσης μια επένδυση στη σχέση. Αυτά τα συναισθήματα, όμως, πρέπει να ταιριάζουν με το πλαίσιο της κατάστασης.

Σε μια μελέτη του 2020 με τη συμμετοχή 268 ζευγαριών, η Οβερολ διαπίστωσε ότι ενώ η αύξηση στα μέσα επίπεδα εχθρότητας και κριτικής συσχετίζεται με επιδείνωση των προβλημάτων και μείωση της ικανοποίησης, συνδέθηκε με καλύτερα αποτελέσματα όταν αυτή η έκφραση εχθρότητας ήταν πιο μεταβλητή.

Αλλά αν κάποιος εκνευρίζεται με τα πάντα, «τότε το σήμα πληροφοριών χάνεται και αντ’ αυτού απλώς ενημερώνετε τον σύντροφό σας ότι είστε αρνητικοί συνεχώς», είπε η Οβερολ. Τότε, «τα πιθανά οφέλη της έκφρασης αρνητικότητας, θυμού και εχθρότητας χάνουν τη δύναμή τους επειδή αυτή η έκφραση καθίσταται μη διαγνωστικό του προβλήματος», είπε.

Συνεργατική, εποικοδομητική επίλυση προβλημάτων

Η εποικοδομητική επίλυση προβλημάτων -μέσω συλλογισμών, διαπραγματεύσεων και συζητήσεων με γνώμονα τη λύση- μπορεί να μεταφέρει τις βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για τη διαχείριση μιας συνεχιζόμενης σύγκρουσης: ότι το ζήτημα είναι σημαντικό, ότι οι σύντροφοι είναι αφοσιωμένοι στην επίλυσή του και ότι ενδιαφέρονται για τη σχέση.

Η άμεση επικοινωνία είναι «καλή για μικρά προβλήματα. Είναι καλή και για σοβαρά προβλήματα», είπε ο η Οβερολ. Και δεν φέρει τις αρνητικές παρενέργειες των αρνητικών συναισθημάτων.

Στο πρόσφατο βιβλίο τους, «Fight Right: How Successful Couples Turn Conflict Into Connection», οι Γκότμαν προτείνουν μια παρέμβαση που ονομάζουν «Dreams Within Conflict», η οποία αναβάλλει την επίλυση του προβλήματος και αντ’ αυτού βάζει κάθε σύντροφο να κάνει  στον άλλο ερωτήσεις σχετικές με τις αξίες τους και γιατί είναι σημαντικό το ζήτημα, σχετικές με τα συναισθήματά τους για το ζητημα και ποιο είναι το ιδανικό τους όνειρο για αυτό.

«Ο στόχος είναι η αμοιβαία κατανόηση», δήλωσε στην Washington Post ο Τζον Γκότμαν. Πράγματι, στα εργαστήριά τους για ζευγάρια, οι Γκότμαν ανακάλυψαν ότι αυτή η στρατηγική βοήθησε το 87% των ζευγαριών «να περάσουν από το αδιέξοδο για ένα πρόβλημα στον διάλογο», είπε.

Το πώς ξεκινάμε αυτές τις δύσκολες συζητήσεις έχει επίσης σημασία γιατί μπορεί να προβλέψει όχι μόνο το πώς θα εξελιχθεί η συζήτηση, αλλά και να δείξει πώς θα πάει η σχέση, πρόσθεσε η Τζούλι Γκότμαν.

Οι Γκότμαν προτείνουν μια «μαλακή εκκίνηση», όπως την  αποκαλούν: Πρώτα, περιγράψτε τον εαυτό σας και την κατάσταση, όχι τον σύντροφό σας, και μετά μια θετική ανάγκη «που δίνει στον σύντροφό σας την ευκαιρία να λάμψει για εσάς», εξήγησε η Τζούλι Γκότμαν. Για παράδειγμα: «Ανησυχώ πραγματικά. Εχω την αίσθηση ότι οι λογαριασμοί δεν έχουν πληρωθεί στην ώρα τους. Θα μπορούσες, σε παρακαλώ, να πληρώσεις τους λογαριασμούς απόψε;»

Το να παραμένουμε ευέλικτοι στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στις συγκεκριμένες ανάγκες του συντρόφου μας είναι σημαντικό, ενώ το να είμαστε υπερβολικά στρατηγικοί στην επίλυση προβλημάτων μπορεί να έχει κάποιο κόστος, είπε η Οβερολ. Και πρόσθεσε: «Οταν αφαιρούνται εντελώς τα συναισθήματα και προσπαθείς να βασίζεσαι μόνο στη λογική και την καθαρή σκέψη, στην πραγματικότητα αφαιρείς τη συναισθηματική σύνδεση και αυτό που μας κάνει ανθρώπους». Το συναίσθημα -είτε είναι θυμός είτε στοργή ή λύπη- μεταφέρει επίσης σημαντικές πληροφορίες για το πόσο νοιαζόμαστε για τον σύντροφό μας και τη σχέση, τόνισε.

Η έκφραση ευγνωμοσύνης, εξάλλου, ή το να γελάς με τον εαυτό σου ή μαζί με τον άλλο μπορεί επίσης να είναι κάτι πολύ ισχυρό σε μια σχέση και σε μια σύγκρουση, πρόσθεσε ο Τζον Γκότμαν.

Τέλος, αυτές οι στρατηγικές για πιο αποτελεσματική διαχείριση των συγκρούσεων μπορεί να βοηθήσουν στη σαφή επικοινωνία όλων αυτών που έχουν πραγματική σημασία:  ο σύντροφός μας, η σχέση μας και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε μαζί. Οπως τόνισε η Νίκολα Οβερολ: «Εχουν να κάνουν με το πώς μπορώ να εκφραστώ, πώς μπορώ να είμαι αρκετά γενναία/ος ώστε να εμπλακώ με εποικοδομητικούς τρόπους, όταν έχει σημασία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News