Τα πρακτορεία μοντέλων στρατολογούν νέα προσφυγόπουλα που έχουν βρει καταφύγιο σε καταυλισμούς ανά τον κόσμο, προερχόμενα κυρίως από τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο αφρικανικές χώρες, σύμφωνα με δημοσίευμα των βρετανικών Times. Αυτά τα νεαρά παιδιά, κυρίως κορίτσια, ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και καλούνται έτσι να ξεφύγουν από τη μοίρα τους, ταξιδεύοντας μέχρι την Ευρώπη, προκειμένου να λάβουν μέρος σε κάστινγκ μόδας και στη συνέχεια σε επιδείξεις ή να συμμετέχουν σε καμπάνιες και φωτογραφήσεις. Ωστόσο, κάποια από αυτά τα παιδιά επιστρέφουν μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες πίσω στον καταυλισμό, συχνά φορτωμένα με χρέη.

Μία από αυτές τις περιπτώσεις είναι η Ατσόλ Μαλάουαλ Τζάου, ένα ψιλόλιγνο κορίτσι 23 ετών από το νότιο Σουδάν, το οποίο περπάτησε στην πασαρέλα φορώντας ένα χρυσό, πλεκτό φόρεμα, για την Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου. Η Τζάου για μήνες έκανε εξάσκηση στο περπάτημα με τακούνια, στον προσφυγικό καταυλισμό και περιέγραψε αυτή την εμπειρία – ειδικά το σόου της πασαρέλας – ως «καταπληκτική». Λίγες ημέρες αργότερα, ωστόσο, το κορίτσι επέστρεψε στον προσφυγικό καταυλισμό στην Κένυα, με την επίδειξη που πίστευε ότι θα παγίωνε την καριέρα της στο μόντελινγκ, να αποτελεί για εκείνη μόνο μία μακρινή ανάμνηση.

«Εργάστηκα σκληρά αλλά επέστρεψα χωρίς χρήματα. Πολλοί πιστεύουν ότι έχω χρήματα επειδή πήγα στην Ευρώπη. Εγώ λέω ότι δεν έχω τίποτα», δηλώνει η Τζάου από την καλύβα που μοιράζεται με την οικογένειά της στον προσφυγικό καταυλισμό Κακούμα, έναν από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Ο καταυλισμός διοικείται από την Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και φιλοξενεί 280.000 ανθρώπους. Περισσότεροι από τους μισούς έχουν φθάσει εκεί από το Νότιο Σουδάν, τη φτωχότερη χώρα του πλανήτη, όπου οι εμφύλιοι και φυλετικοί πόλεμοι έχουν σκοτώσει και εκτοπίσει εκατομμύρια ψυχές.

Σύμφωνα με την έρευνα των βρετανικών Times, κάποια από τα παιδιά αυτά που δοκιμάζουν την τύχη τους στο μόντελινγκ εργάζονται ήδη για μεγάλους οίκους μόδας στην Ευρώπη. Αλλα, επιστρέφουν μετά από ένα χρονικό διάστημα στην Κένυα, χωρίς να έχουν καταφέρει να κάνουν τίποτα. Ωστόσο, έστω κι αυτή η ευκαιρία – και μόνο να μπορέσουν να δοκιμάσουν την τύχη τους στο μόντελινγκ – θεωρείται για τα προσφυγόπουλα ένα εισιτήριο για μία πιο ευτυχισμένη ζωή, την ώρα που οι casting directors αναζητούν με ζήλο, παιδιά που έχουν τις προδιαγραφές να γίνουν μοντέλα στους προσφυγικούς καταυλισμούς, επιθυμώντας να εντάξουν το diversity, ακόμα περισσότερο στο χώρο της μόδας. (Η λέξη “diversity” μεταφράζεται ως “διαφορετικότητα” και ποικιλία, οπότε αυτός ο όρος χρησιμοποιείται στη μόδα για την ποικιλομορφία ανάμεσα στα μοντέλα.)

Ωστόσο, έχουν εκφραστεί ανησυχίες για την ευημερία και τελικά την τύχη, ορισμένων από τα μοντέλα που στρατολογούνται με αυτόν τον τρόπο. Μία έφηβη περιέγραψε στους Times πώς την «ανακάλυψαν» στον καταυλισμό τον περασμένο Σεπτέμβριο και την μετέφεραν στο Παρίσι, όπου θεωρήθηκε πολύ υποσιτισμένη για να εργαστεί. Ετσι, την έστειλαν πίσω, μετά από μόλις έξι ημέρες. Ενα άλλο κορίτσι δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα ότι υπέγραψε ένα συμβόλαιο, το οποίο δεν είχε καταλάβει ακριβώς τι έγραφε και με το οποίο, τελικά, βρέθηκε να συμμετέχει σε κάστινγκ στο Παρίσι. Δεν τα κατάφερε και υποχρεώθηκε να γυρίσει πίσω μέσα σε 17 ημέρες. Αργότερα, έλαβε ένα έγγραφο, το οποίο την ενημέρωνε ότι είχε χρεώσει το πρακτορείο της, με περισσότερα από 2.000 ευρώ.

Η Τζάου –το μοντέλο που αναφέρθηκε παραπάνω– πέρασε έξι μήνες στην Ευρώπη από τον Σεπτέμβριο του 2022 έως τον περασμένο Μάρτιο. Αντί να κερδίσει, ωστόσο, χρήματα, το πρακτορείο της, την ενημέρωσε ότι την είχε χρεώσει με 3.000 ευρώ. Μιλώντας στα Σουαχίλι, μέσω μεταφραστή, η μητέρα της, Ακουάχ Γιολ, δήλωσε στους Times πως η κόρη της πήγε στο εξωτερικό, προκειμένου να προσπαθήσει να αλλάξει τη ζωή της οικογένειας, αλλά ο τρόπος που επέστρεψε ήταν για εκείνους πολύ οδυνηρός.

«Περνάμε πολύ δύσκολα. Η κόρη μου ποτέ δεν πήρε αυτά που της υποσχέθηκαν όταν πήγε στην Ευρώπη, επομένως είμαστε ακόμα στην ίδια κατάσταση και υποφέρουμε όπως υποφέραμε και πριν», δήλωσε η μητέρα της στην εφημερίδα. Με τη σειρά του, το πρακτορείο απάντησε πως παρόλο που οι ίδιοι πίστευαν πολύ στο συγκεκριμένο μοντέλο, δεν λάμβαναν θετικά σχόλια από τους πελάτες για εκείνη. «Χάσαμε χιλιάδες ευρώ από αυτό το κορίτσι. Δεν ζητήσαμε ποτέ αποζημίωση. Λυπούμαστε πραγματικά που δεν πέτυχε στο χώρο της μόδας», δήλωσε ο Ματέο Πούτζιλι, διευθύνων σύμβουλος του πρακτορείου Select Model Management.

Η Μαρί Μάλεκ είναι ένα επιτυχημένο μοντέλο από το Νότιο Σουδάν. Ζούσε ανάμεσα σε άλλους πρόσφυγες σε μεγάλο καταυλισμό, αλλά τώρα ζει στη Νέα Υόρκη. Μάλιστα, έχει δημιουργήσει το “Runways to Freedom”, μια ομάδα για την οργάνωση και την υποστήριξη των προσφύγων που εργάζονται στο χώρο της μόδας. «Τα μοντέλα -πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν είναι τα it girls και πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ζήτηση για διαφορετικά (diverse) μοντέλα, τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευθεί», λέει η ίδια. «Μοντέλα από την Αφρική, μοντέλα με σκουρόχρωμο δέρμα, μαύρα μοντέλα και ειδικά μοντέλα από το Νότιο Σουδάν – που φημίζονται για την εντυπωσιακή ομορφιά τους και την ισχυρή εμφάνισή τους, κυριαρχούν πλέον στις διεθνείς πασαρέλες.»

Ωστόσο, προσθέτει ότι «το γεγονός ότι αυτά τα μοντέλα προέρχονται από προσφυγικούς καταυλισμούς, επίσης δημιουργεί μία “καλή ιστορία” για τη βιομηχανία της μόδας.» «Ηρθε η ώρα, ο κόσμος της μόδας να ξυπνήσει και να αναρωτηθεί με ποιο κόστος για τις ζωές των νέων προσφύγων από την Αφρική εκπληρώνονται οι πολιτικές ποικιλομορφίας και ένταξής τους στο χώρο της μόδας», δηλώνει στους Times.

Η έρευνα της εφημερίδας εγείρει επίσης ερωτήματα για την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η οποία διοικεί τον προσφυγικό καταυλισμό Κακούμα σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Κένυας.

Aπό το 1992, ο προσφυγικός καταυλισμός Κακούμα φιλοξενεί πρόσφυγες από πολλές, κατεστραμμένες από τον πόλεμο χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Αφρικής. Ο καταυλισμός έχει 55 σχολεία, ενώ είναι διάσπαρτος με καταστήματα που πωλούν ρούχα, είδη οικιακής χρήσης και τρόφιμα. Οι πρόσφυγες ζουν σε σπίτια από τούβλα και λάσπη, με κυματοειδείς μεταλλικές στέγες. Οι τουαλέτες είναι τρύπες στο έδαφος, το ντους γίνεται με κουβάδες και τα γεύματα μαγειρεύονται πάνω από τη φωτιά. Τα βρώμικα σεντόνια και οι μουσαμάδες λειτουργούν ως όρια μεταξύ των σπιτιών. Ηλεκτρικό ρεύμα δεν έχουν, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις, ενώ οι οικογένειες παίρνουν καθαρό νερό με το δελτίο.» Η απειλή της ελονοσίας, της χολέρας και του τύφου είναι κάτι συνηθισμένο, ενώ δεκάδες νεαρές γυναίκες υποχρεώνονται σε γάμους που γίνονται παρά τη θέλησή τους.

Οι μερίδες των τροφίμων έχουν μειωθεί κατά 40%, με πολλούς από τους πρόσφυγες να αναγκάζονται να επιβιώσουν με ένα και μόνο γεύμα την ημέρα. Οι πρόσφυγες πρέπει να παραμείνουν στον καταυλισμό, εκτός εάν έχουν άδεια εργασίας ή άδεια από την κυβέρνηση για να φύγουν. Ως εκ τούτου, το μόντελινγκ θεωρείται μια χρυσή ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή. Στα σχολεία του καταυλισμού, δεν είναι λίγοι οι μαθητές που ενώ αρχικά γράφονται, έπειτα από λίγο καιρό, εξαφανίζονται από τα μαθήματα. Η Ελίζαμπεθ Ντεγκούα, η διευθύντρια του σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλώνει στους Times ότι πέντε από τις μαθήτριές τους επελέγησαν πρόσφατα να πάνε στην Ευρώπη, με σκοπό να κάνουν καριέρα στο χώρο της μόδας. «Τους έχουν κάνει πλύση εγκεφάλου με το μόντελινγκ», λέει. «Κι έτσι, δεν επικεντρώνονται στις σπουδές τους».

Η Κάρολ Γουάιτ, διευθύντρια της Premier Model Management, στο Λονδίνο, η οποία ήταν η πρώην μάνατζερ της Nαόμι Κάμπελ, έχει εργαστεί στον κόσμο της μόδας για περίπου 50 χρόνια. «Είναι πολύ της μόδας αυτή τη στιγμή να έχει ένας σχεδιαστής ένα  μοντέλο από την Αφρική στα σόου του», λέει στους Τimes. «Οι Σουδανοί είναι περιζήτητοι. Είναι πολύ παραγωγικοί κι έτσι, η ζήτηση για μοντέλα από την Αφρική έχει εκτοξευθεί. Αναζητούν γυναίκες, άνδρες, αγόρια και κορίτσια. Οταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου το ‘89, όλοι οι σχεδιαστές ήθελαν μοντέλα από την Ανατολική Ευρώπη. Πλέον, στα πρακτορεία μοντέλων δεν ζητούν σχεδόν ποτέ Ρωσίδες».

Σήμερα, οι οίκοι μόδας αναζητούν ψηλά μοντέλα από την Αφρική με τέλειο, λείο δέρμα. Οσα υποψήφια μοντέλα επιλεγούν από τον καταυλισμό Κακούμα, πηγαίνουν στο Ναϊρόμπι για να κανονίσουν διαβατήριο και βίζα και στη συνέχεια επιβιβάζονται σε πτήση με προορισμό την Ευρώπη. Μόλις φθάσουν εκεί, τους δίνουν ως χαρτζιλίκι περίπου 70 με 100 ευρώ την εβδομάδα για το φαγητό και τα έξοδά τους. Η βιομηχανία της μόδας λειτουργεί σε ένα σύστημα που βασίζεται στο χρέος. Τα ευρωπαϊκά πρακτορεία χρηματοδοτούν εκ των προτέρων βίζες και πτήσεις και σχεδόν πάντα τα μοντέλα πρέπει να επιστρέψουν τα χρήματα αυτά και τα υπόλοιπα που τους έχουν δοθεί για τα έξοδά τους, μόλις αρχίσουν να βγάζουν τα δικά τους χρήματα.

Ωστόσο, οι εμπειρίες πολλών μοντέλων δεν είναι θετικές. Η Νιαουάλ Πιουτ Τσουόλ, ένα υποψήφιο μοντέλο από τον καταυλισμό έμεινε μόλις έξι ημέρες στο Παρίσι, προτού οι υπεύθυνοι του πρακτορείου μοντέλων αποφασίσουν ότι έδειχνε πολύ αδύναμη, για να ακολουθήσει καριέρα στον χώρο της μόδας και τη στείλουν τελικά πίσω στην Κένυα. «Ζύγιζε 40 με 42 κιλά όταν έφθασε στο Παρίσι και είχε ύψος 1.80. Δεν είχε αρκετό φαγητό στον καταυλισμό και έδειχνε τελείως υποσιτισμένη», εξήγησαν οι υπεύθυνοι του πρακτορείου. «Της είπαμε ότι έπρεπε να πάρει βάρος και να αρχίσει εξάσκηση στο περπάτημα για την πασαρέλα, ωστόσο δεν μας έφθανε ο χρόνος μέχρι τις επιδείξεις μόδας που ήταν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.»

Η 24χρονη Νουαμπαλάγκ Γκατγουέκ Πουρ Γιεν έφυγε από το Νότιο Σουδάν με την οικογένειά της σε ηλικία δύο ετών. Υπέγραψε με ένα πρακτορείο μοντέλων και ταξίδεψε στο Παρίσι, τον περασμένο Φεβρουάριο. «Το συμβόλαιο ήταν στα αγγλικά. Υπήρχαν πολλές σελίδες που δεν καταλάβαινα», δηλώνει στους Times. Οπως λέει, σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τα χρήματα από το μόντελινγκ, προκειμένου να ολοκληρώσει το σχολείο και να συνεχίσει τις σπουδές της, η ίδια και τα αδέρφια της. «Ημουν πολύ ενθουσιασμένη και είπα: «Ηρθε η ώρα που το όνειρό μου θα γίνει πραγματικότητα».

Αλλά τα πράγματα δεν ήρθαν καθόλου έτσι όπως τα περίμενε. Λίγο μετά την άφιξή της στο Παρίσι, οδηγήθηκε σε ένα διαμέρισμα σε κεντρική, εμπορική λεωφόρο, όπου μοιραζόταν το δωμάτιο με άλλο μοντέλο. Της έδωσαν χαρτζιλίκι 70 ευρώ την πρώτη της εβδομάδα καθώς και κάρτες Sim για το κινητό, αλλά και κάρτα για τις μετακινήσεις της με το μετρό. Βρισκόταν στη Γαλλία και της είχαν κλείσει κάστινγκ για πολυτελείς οίκους όπως ο Saint Laurent και  ο Valentino. Ωστόσο, δεν τα πήγε καθόλου καλά και κατέληξε να επιστρέψει στον καταυλισμό μετά από 17 ημέρες.

Η έρευνα των βρετανικών Times εγείρει επίσης ερωτήματα για την Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τη λειτουργία του καταυλισμού. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Κένυας, οι πρόσφυγες που απομακρύνονται από τον καταυλισμό, απαιτείται να λάβουν δελτίο μετακίνησης μέσω του Υπουργείου Υπηρεσιών Προσφύγων, το οποίο διαχειρίζεται τον καταυλισμό, σε συνεργασία με την υπηρεσία προσφύγων του ΟΗΕ.

Από την πλευρά της, η Υπατη Αρμοστεία διαμηνύει ότι όταν ενημερωθεί για τη στρατολόγηση προσφύγων από τα πρακτορεία μοντέλων διενεργεί ελέγχους, σχετικά με την «αξιοπιστία των πρακτορείων που κάνουν τη στρατολόγηση και ρωτά τους υπευθύνους εάν θα καλύψουν τα έξοδα.» Ωστόσο, τονίζουν ότι δεν εμπλέκεται στον εντοπισμό ταλέντων που πραγματοποιούνται από ιδιωτικούς οργανισμούς, προσθέτοντας ότι ο ρόλος τους είναι να εργάζονται, προκειμένου να μειώσουν τυχόν κινδύνους και να διασφαλίσουν ότι οι πρόσφυγες γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και μπορούν να επικοινωνήσουν με την αρμόδια υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών, ανά πάσα στιγμή.

Αλλοι είναι ευγνώμονες για τις ευκαιρίες που τους έδωσε η ενασχόληση με το μόντελινγκ. Οπως η 18χρονη Ριτσόις Τσουόλ, η οποία μπορεί να μεγάλωσε και να πήγε σχολείο στον προσφυγικό καταυλισμό Κακούμα, ωστόσο, τώρα ζει στο Λονδίνο. Εφέτος περπάτησε για τους Dolce & Gabbana στην Εβδομάδα Μόδας του Μιλάνου και εμφανίστηκε σε μια διαφήμιση περιοδικού, για το H&M. «Είμαι πολύ απασχολημένη. Εφέτος έκανα είτε επιδείξεις, είτε καμπάνιες για τους οίκους Fendi, Alberta Ferretti, Valentino και Etro», δηλώνει η ίδια, προσθέτοντας ότι στην οικογένειά της είναι ευγνώμονες και ευτυχισμένοι για την πορεία της.

«Στο δεύτερο ταξίδι μου στο Λονδίνο, πριν εγκατασταθώ μόνιμα, έκανα ένα look-book (έναν κατάλογο μόδας), αλλά έπρεπε να πληρώσω χρέη που όφειλα στο πρακτορείο μου, οπότε δεν πληρώθηκα», παραδέχεται στους βρετανικούς Times. «Συνειδητοποίησα ότι ήταν φυσιολογικό, για την πρώτη σεζόν, να πάω πίσω στο σπίτι χωρίς χρήματα, οπότε αυτό επέλεξα να κάνω.»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News