Καλώς ή κακώς, η ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος αργεί ακόμα. Εν τω μεταξύ, ωστόσο, διαμορφώνεται ήδη μία νέα ευρωπαϊκή κουλτούρα, χάρη στο Netflix. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο βρετανικός Economist, επισημαίνοντας καταρχάς ένα πρόσφατο γεγονός.

Μια Κυριακή του περασμένου Οκτωβρίου, η γερμανικής παραγωγής σειρά «Barbarians», που εκτυλίσσεται στην αρχαία Γερμανία και εξιστορεί την εξέγερση των ντόπιων φυλών κατά των ρωμαίων κατακτητών, ήταν το πρόγραμμα με την υψηλότερη τηλεθέαση στην πλατφόρμα του Netflix, όχι μόνον στη Γερμανία, αλλά και στη Γαλλία, στην Ιταλία και σε ακόμη δεκατέσσερις χώρες της Ευρώπης.

Εως και πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν ελάχιστα θεάματα τα οποία οι ευρωπαίοι πολίτες κάθονταν και παρακολουθούσαν όλοι μαζί, ο διαγωνισμός τραγουδιού Eurovision, για παράδειγμα, και οι αγώνες του Champions League. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, άρχισε να δημιουργείται ένα ενιαίο ευρωπαϊκό τηλεοπτικό κοινό, χάρη στις πλατφόρμες streaming και ειδικά το Netflix, το οποίο στη Γηραιά Ηπειρο προσφέρει τα περιεχόμενά του σε 58 εκατομμύρια νοικοκυριά.

«Κατά το μεγαλύτερο διάστημα της ύπαρξής της, η τηλεόραση αποτελούσε εθνική υπόθεση. Τα τηλεοπτικά δίκτυα παρέμεναν αυστηρά εντός των εθνικών συνόρων, παράγοντας γαλλικές σειρές για τους Γάλλους και δανέζικες για τους Δανούς. Οι υπηρεσίες streaming, όμως, μεταχειρίζονται την Ευρώπη ως μία μεγάλη ενιαία αγορά, παρά ως 27 ξεχωριστές, διαθέτοντας το ίδιο περιεχόμενο σε όλες», εξηγεί ο Economist.

Πολιτισμική ενοποίηση

Και επικαλείται τον Ζαν Μονέ, έναν εκ των ιδρυτών της ενωμένη Ευρώπης, που φέρεται κάποτε να είπε πως «εάν έπρεπε να τα κάνω όλα από την αρχή, θα άρχιζα με την κουλτούρα», για να υποστηρίξει πως επτά δεκαετίες μετά την εποχή του Μονέ, «η πολιτισμική ενοποίηση έχει αρχίσει». Επικαλείται επίσης μία άλλη κορυφαία προσωπικότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, τον περίφημο Ουμπέρτο Εκο, ο οποίος είχε πει ότι η γλώσσα της Ευρώπης είναι η μετάφραση.

«Το Netflix και άλλες εύρωστες παγκόσμιες φίρμες τη μιλούν καλά. Οπως ακριβώς η ΕΕ απασχολεί ένα μικρό στρατό μεταφραστών και διερμηνέων που μεταγλωττίζουν περίπλοκους νόμους ή παθιασμένους λόγους ρουμάνων ευρωβουλευτών στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, το ίδιο κάνει και το Netflix», μεταγλωττίζοντας τα προγράμματά του σε 24 γλώσσες και υποτιτλίζοντάς τα σε ακόμη περισσότερες.

Οπότε δεν προκαλεί, πλέον, μεγάλη εντύπωση πως το «Capitani», μία αστυνομική σειρά που γράφτηκε στα λουξεμβουργιανά, μία γλώσσα που ούτε η ΕΕ αναγνωρίζει, προσφέρεται μεταγλωττισμένη στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα πορτογαλικά ή με υπότιτλους στα πολωνικά.

Δεδομένου ότι το αμερικανικό τηλεοπτικό κοινό είναι πλέον δεκτικό στις ξένες σειρές (μεταγλωττισμένες, κυρίως, αλλά και με υπότιτλους) το Netflix επενδύει σημαντικά ποσά σε ευρωπαϊκές παραγωγές που θεωρεί ότι μπορεί να σημειώσουν επιτυχία και στο εξωτερικό, είτε πρόκειται για τον ευγενή κλέφτη «Lupin» από τη Γαλλία είτε για τoν ιδιοφυή «Καθηγητή» του «Casa del Papel».

Το 2015 περισσότερες από επτά στις δέκα πρωτότυπες παραγωγές του Netflix ήταν αμερικανικές, ενώ σήμερα είναι σχεδόν οι μισές, με τον αμερικανικό κολοσσό να έχει στα σκαριά αυτήν την περίοδο στην Ευρώπη περισσότερες από εκατό παραγωγές, περισσότερες, δηλαδή, από τις παραγωγές της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στη Γαλλία ή στη Γερμανία. Την ίδια ώρα, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιδιώκουν, «διά ροπάλου» κατά τον Economist, να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις.

Για να λειτουργήσουν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών streaming στην ΕΕ, πρέπει το 30% των προγραμμάτων που προσφέρουν να προέρχεται από την Ευρώπη. «Η αγορά ενός καταλόγου με βελγικές σαπουνόπερες από τη δεκαετία του 1990 και το κρύψιμό του σε ένα ψηφιακό ντουλάπι δεν μετράει. Η Γαλλία υποχρεώνει τις μεγάλες εταιρείες να επενδύουν τα έσοδά τους σε εγχώριες παραγωγές. Εάν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σκοπεύουν να ξετινάξουν τις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, τότε είναι καλύτερο για όλους τα χρήματα να επενδύονται σε προγράμματα που αξίζει να δει κανείς», επισημαίνει ο Economist.

«Ρυθμιστής» μια… πλατφόρμα

Ωστόσο, το ενδεχόμενο να καταστεί το Netflix ρυθμιστής του κινηματογραφικού και τηλεοπτικού τοπίου στην Ευρώπη ανησυχεί ιδιαίτερα τις Βρυξέλλες και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μην τυχόν και πληγεί ανεπανόρθωτα η «πολιτισμική κυριαρχία» της Γηραιάς Ηπείρου.

Πάντως, ο αμερικανικός κολοσσός δείχνει πρόθυμος και έτοιμος να λάβει σοβαρά υπόψη τις πολλές πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της Ευρώπης. Κατά το παρελθόν, υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρείας σκέφτονταν από τα γραφεία τους Λος Αντζελες τι θα μπορούσε να αρέσει στο γαλλικό κοινό, ενώ σήμερα το Netflix έχει παραρτήματα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.

Ομως, το γεγονός ότι τις τελικές αποφάσεις εξακολουθούν να τις λαμβάνουν κατά κύριο λόγο Αμερικανοί, προβληματίζει αρκετούς. Σύμφωνα με το βρετανικό έντυπο, αυτό είναι λάθος. Με ελαφρώς επικριτική χροιά, ο συντάκτης του άρθρου αναφέρει πως μία από τις ειρωνείες της τύχης, όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, είναι το γεγονός ότι «συχνά είναι οι αμερικανικές εταιρείες αυτές που τη διευκολύνουν».

Χάρη στην υπηρεσία μετάφρασης της Google, οι μη πολύγλωσσοι ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να διαβάσουν, παρά τις όποιες αντικειμενικές δυσκολίες, όποια ευρωπαϊκή εφημερίδα επιθυμούν, ενώ τα αμερικανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης τούς παρέχουν τη δυνατότητα να συνομιλούν μεταξύ τους για την πολιτική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Τώρα το Netflix και οι υπόλοιπες αμερικανικές πλατφόρμες προσφέρουν και προωθούν τις ίδιες παραγωγές σε νοικοκυριά διάσπαρτα σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια, «μετατρέποντας και τον πολιτισμό σε διασυνοριακό εγχείρημα. Εάν οι Ευρωπαίοι καλούνται να έχουν το ίδιο νόμισμα, να αλληλοβοηθούνται σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών και να μοιράζονται εμβόλια κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, τότε πρέπει να έχουν και κάτι κοινό, ακόμη και εάν αυτό είναι να «καταβροχθίζουν» την ίδια σειρά. Το να βλέπουμε φανταστικούς Βόρειους και Νότιους Ευρωπαίους να αλληλοσφάζονται πριν από 2.000 χρόνια, είναι καλύτερο από το να συμβαίνει στην πραγματικότητα», καταλήγει κάπως δηκτικά ο Economist, αναφερόμενος στους «Barbarians» του Netflix.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News