Η ανθρώπινη δουλεία είναι ένα απεχθές αλλά διαχρονικό φαινόμενο, με ρίζες στην αρχαιότητα. Ακόμα και προοδευτικά ιστορικά καθεστώτα, όπως η Αθηναϊκή Δημοκρατία του 5ου π.Χ. αιώνα και η νεοσυσταθείσα Αμερικανική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του 18ου αιώνα, ποτέ δεν κατάργησαν τη σκλαβιά κατακτημένων ή απαγομένων πληθυσμών.

Πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι –10 εκατ. περισσότεροι από το 2018– βρίσκονται παγιδευμένοι ως θύματα της σύγχρονης δουλείας, εν μέσω αύξησης της παγκόσμιας εκμετάλλευσης, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις. Ο αριθμός των ατόμων σε εκμεταλλευτική εργασία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής σωματεμπορίας και της οικιακής δουλείας, αυξήθηκε σε 28 εκατ. το 2021, με άλλα 22 εκατ. να καταδικάζονται σε καταναγκαστικούς γάμους.

Η πανδημία της Covid-19, οι παρατεταμένες συγκρούσεις, τα έντονα καιρικά φαινόμενα και ο εκτοξευόμενος πληθωρισμός έχουν τροφοδοτήσει αυτή την αύξηση, σύμφωνα με τον φετινό Δείκτη Σύγχρονης Σκλαβιάς, που εκπονήθηκε από την Walk Free, μια ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά της εμπορίας ανθρώπων, αναφέρει ρεπορτάζ της Telegraph.

Οι νέες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η δουλεία εξακολουθεί να εμφανίζεται σε μεγάλη κλίμακα σε όλον τον κόσμο. Περισσότερα από τα μισά θύματα καταναγκαστικής εργασίας, και το ένα τέταρτο αυτών που είναι παγιδευμένοι σε καταναγκαστικούς γάμους, βρίσκονται σε χώρες υψηλού ή ανώτερου μεσαίου εισοδήματος.

Σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του ευρετηρίου, οι δέκα χώρες με το υψηλότερο ποσοστό θυμάτων σύγχρονης δουλείας είναι οι εξής: Βόρεια Κορέα, Ερυθραία, Μαυριτανία, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Τατζικιστάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ρωσία, Αφγανιστάν και Κουβέιτ.

Εξι από τις δέκα χώρες με τα περισσότερα θύματα δουλείας ανήκουν στην G20

Το 60% των κρατών με τον μεγαλύτερο εκτιμώμενο αριθμό σκλάβων είναι χώρες της G20: Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Ινδονησία, Τουρκία και ΗΠΑ. Η παγκόσμια ζήτηση για γρήγορη μόδα –μια βιομηχανία σεσημασμένη για εκμετάλλευση και έλλειψη διαφάνειας– έχει διαδραματίσει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην όξυνση της σύγχρονης δουλείας.

Εν τω μεταξύ, οι χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας εξακολουθούν να συμβαίνουν στις αλυσίδες εφοδιασμού σοκολάτας και στον κλάδο της αλιείας, που και οι δύο βρίσκονται υπό πίεση να ρίξουν τα κόστη τους, εν μέσω μειωμένων κερδών.

Η φετινή έκθεση φωτίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την κρίση, αναγκάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους να μεταναστεύσουν, θέτοντάς τους, έτσι, σε υψηλότερο κίνδυνο εκμετάλλευσης. Μεταξύ των συστάσεών της, καλεί τις κυβερνήσεις να βελτιώσουν την εργατική νομοθεσία και τις επιθεωρήσεις να τερματίσουν την καταναγκαστική εργασία που επιβάλλεται από το κράτος, και να αυξήσουν τη νόμιμη ηλικία γάμου στα 18.

Η έκθεση σημειώνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει λάβει τα περισσότερα μέτρα για την καταπολέμηση της σύγχρονης δουλείας, ακολουθούμενο από την Ολλανδία και την Πορτογαλία, ενώ το Τουρκμενιστάν και η Ρωσία έχουν λάβει τα λιγότερα.

Λαμβάνοντας πολλές μορφές, η σύγχρονη δουλεία είναι τελικά η συστηματική αφαίρεση της ελευθερίας ενός ατόμου, προκειμένου να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης για προσωπικό ή εμπορικό όφελος. Αυτή είναι η παγκόσμια εικόνα σήμερα: Η καταναγκαστική εργασία είναι κάθε μορφή απασχόλησης που εκτελείται ακούσια και υπό την απειλή ποινής.

Ο Δείκτης Σύγχρονης Δουλείας του 2023 υπολογίζει ότι 28 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται παγιδευμένοι σε καταναγκαστικές εργασίες, με γυναίκες, παιδιά και μετανάστες να επηρεάζονται δυσανάλογα. Οι περισσότερες περιπτώσεις (86%) εντοπίζονται στον ιδιωτικό τομέα, σε βιομηχανίες όπως η μεταποίηση, οι κατασκευές, η γεωργία και η οικιακή εργασία.

Οι καταστάσεις καταναγκαστικής εργασίας επιδεινώθηκαν για πολλούς μετανάστες κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19, η οποία διάβρωσε τα δικαιώματα των εργαζομένων και, υπό την πίεση να ανταποκριθούν στην κρίση, οδήγησε αρκετές παγκόσμιες βιομηχανίες σε περικοπές.

Τα αραβικά κράτη έχουν την υψηλότερη επικράτηση καταναγκαστικής εργασίας (5,3 τοις χιλίοις), ακολουθούμενα από την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία (4,4 τοις χιλίοις για την κάθε ήπειρο, που ισοδυναμεί με 4,1 εκατ. άτομα).

Η καταναγκαστική εργασία διαθέτει όλα τα σχήματα και μεγέθη, αλλά η οικιακή δουλεία είναι μία από τις κύριες μορφές της. Τα θύματα αναμένεται συνήθως να εργάζονται εντός κατοικίας και να είναι διαθέσιμα 24 ώρες την ημέρα. Συχνά, τους αφαιρούνται τα διαβατήρια και τα τηλέφωνα, ενώ παρακολουθούνται και οι τοποθεσίες τους.

Παιδική καταναγκαστική εργασία

Η παιδική απασχόληση είναι μια άλλη μορφή καταναγκαστικής εργασίας, που πλήττει 3,3 εκατ. παιδιά παγκοσμίως. Ενα μέλος της οικογένειας μπορεί να πουλήσει το παιδί του για να εργαστεί σε κλάδους όπως το ψάρεμα, έτσι ώστε να μειώσει την οικογενειακή οικονομική επιβάρυνση.

Στη Σενεγάλη η θρησκεία είναι σημαντική κινητήρια δύναμη της σύγχρονης δουλείας. Περίπου 200.000 παιδιά ζουν στα διαβόητα Κορανικά σχολεία της χώρας, γνωστά ως «Daaras», όπου χωρίζονται από την οικογένειά τους, διδάσκονται να ζητιανεύουν για να τραφούν και ξυλοκοπούνται τακτικά.

Η καταναγκαστική εργασία που επιβάλλεται από το κράτος είναι η πιο κραυγαλέα εκδοχή της σύγχρονης δουλείας. Το 2021, εκτιμάται ότι 3,9 εκατ. άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να εργαστούν από τις κρατικές αρχές, με το 56% εξ αυτών να εργάζονται υποχρεωτικά σε φυλακές. Οι ΗΠΑ ήταν μεταξύ των χειρότερων παραβατών αυτής της κατηγορίας δουλείας.

Η Βόρεια Κορέα και η Ερυθραία σημειώνουν ιδιαίτερα υψηλή επικράτηση της καταναγκαστικής εργασίας που επιβάλλεται από το κράτος. Στη Βόρεια Κορέα, η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων αναγκάζεται να εργαστεί στη γεωργία και την κατασκευή δρόμων, συνήθως ως αντίποινα για την έκφραση αντικαθεστωτικών πολιτικών απόψεων.

Στη συνέχεια, υπάρχουν τα στρατόπεδα εργασίας της Κίνας, όπου τα μέλη της θρησκευτικής μειονότητας των Ουιγούρων αναγκάζονται να μαζεύουν βαμβάκι και να παράγουν ρούχα, παράλληλα με πολιτική κατήχηση, θρησκευτική καταπίεση και αναγκαστική στείρωση.

Σε ζώνες συγκρούσεων, σε καταυλισμούς προσφύγων ή ως συνέπεια της εμπορίας ανθρώπων, οι γυναίκες μπορούν επίσης να γίνουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες υφίστανται ολοένα και μεγαλύτερη εκμετάλλευση σε καταφύγια έκτακτης ανάγκης, σκηνές, ή καταυλισμούς που έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν όσους εγκαταλείπουν σημεία του πλανήτη με κλιματική κρίση, σύμφωνα με τον δείκτη.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν ένα επιπλέον κύμα εκμετάλλευσης, με τα θύματα να παραπλανούνται για σεξουαλικές χάρες, μέσα από περίπλοκες απάτες που υπόσχονται αγάπη, δουλειά ή νέες ευκαιρίες.

Καταναγκαστικοί γάμοι

Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι 22 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται παγιδευμένοι σε καταναγκαστικούς γάμους. Περίπου τα δύο τρίτα από αυτούς αφορούν την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, με την υψηλότερη επικράτηση να καταγράφεται στα αραβικά κράτη. Οι περισσότεροι αναγκαστικοί γάμοι κανονίζονται από ένα μέλος της οικογένειας – το 73% εξ αυτών οδηγούνται σε γάμο από τους γονείς τους.

Τα παιδιά που ζουν σε ακραία φτώχεια και οικονομική αστάθεια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στον καταναγκαστικό γάμο, με τις οικογένειες να τον χρησιμοποιούν ως μέσο για να μειώσουν το κόστος, να αποκτήσουν πλούτο μέσω προίκας ή τιμής νύφης, ή να παρέχουν βεβαιότητα για το μέλλον του παιδιού τους σε περιόδους κρίσης.

Η πρακτική είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στο μουσουλμανικό Κιργιστάν, με περίπου 12.000 αντίστοιχες περιπτώσεις να λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο. Ο καταναγκαστικός γάμος είναι επίσης χαρακτηριστικό των πολεμικών συγκρούσεων, με γυναίκες και κορίτσια να απάγονται και να εξαναγκάζονται να παντρευτούν μαχητές εμφυλίων πολέμων.

Εμπόριο λευκής σαρκός

Η εμπορία ανθρώπων είναι η πύλη για πολλές από τις καταχρήσεις και πρακτικές της σύγχρονης δουλείας. Περιλαμβάνει τρία βήματα. Το πρώτο είναι η στρατολόγηση, η φιλοξενία και η μεταφορά ανθρώπων. Το δεύτερο είναι η χρήση απειλής, βίας ή εξαπάτησης για τη διευκόλυνση αυτού του ταξιδιού. Το τρίτο είναι οι προθέσεις αυτής της εμπορίας, οι οποίες μπορεί να είναι η σεξουαλική εκμετάλλευση, η καταναγκαστική εργασία, η υποτέλεια, ακόμη και η αφαίρεση οργάνων.

Ενας αυξανόμενος όγκος αποδεικτικών στοιχείων τονίζει το μέγεθος της εκμετάλλευσης των μεταναστών που διασχίζουν τη Μεσόγειο, οι οποίοι υποφέρουν από τους λαθρεμπόρους. Το «Ευρωπαϊκό Φρούριο» δεν εμπόδισε τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες να καταφθάνουν, αντιθέτως, ανάγκασε τους ανθρώπους να ακολουθήσουν πιο επικίνδυνες διαδρομές.

Ωστόσο, παγκοσμίως, έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στην αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων τα τελευταία χρόνια. Συνολικά 137 έθνη έχουν ποινικοποιήσει την εμπορία λευκής σαρκός, σύμφωνα με τους νόμους που θέσπισε ο ΟΗΕ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News