Όταν ο πρίγκιπας Φίλιππος της Βρετανίας έπεσε με το Land Rover του σε ένα άλλο όχημα τον περασμένο Ιανουάριο, πολλοί άνθρωποι έμειναν έκπληκτοι από το γεγονός ότι εξακολουθούσε να οδηγεί στην ηλικία των 97 ετών. Πολλοί πίστευαν ότι σίγουρα κάποιος -η βασίλισσα ίσως;- θα τον είχε πείσει να εγκαταλείψει την οδήγηση, ή θα του είχε πάρει τα κλειδιά.

Οι ηλικιωμένοι (και λόγω αυτού μη ασφαλείς) οδηγοί αυξάνονται, χάρη στη γενιά του baby boom, όσων δηλαδή γεννήθηκαν μεταξύ 1945 και 1960. Στις ΗΠΑ, 42 εκατομμύρια ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω είχαν άδεια οδήγησης το 2016, πράγμα που δείχνει μια αύξηση 15 εκατ. σε σχέση με 20 χρόνια πριν.

Ποιος, όμως, θέλει να σταματήσει να οδηγεί; Η οδήγηση δεν είναι απλά σημάδι ανεξαρτησίας, αλλά μια αναγκαία δραστηριότητα για τους ηλικιωμένους, που μπορούν να πάνε μόνοι τους στον γιατρό και να διατηρήσουν τις κοινωνικές σχέσεις τους.

Η Αλις Πόμιντορ, καθηγήτρια Γηριατρικής στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και θυγατέρα γονέων που έπρεπε να σταματήσουν να οδηγούν, γράφει στην ιστοσελίδα  The Conversation, ότι στη Φλόριντα, όπου ζει, το 29% των οδηγών είναι ηλικιωμένοι, κάτι που θα συμβεί οπουδήποτε αλλού στις ΗΠΑ περίπου 10 χρόνια από τώρα. Η Πόμιντορ είναι επίσης πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Οδηγού των Ιατρών για την Αξιολόγηση και Συμβουλευτική Ηλικιωμένων Οδηγών, ένα πρόγραμμα συνεργασίας της Αμερικανικής Γηριατρικής Εταιρείας και της Εθνικής Υπηρεσίας Οδικής Ασφάλειας (NHTSA).

Όταν μιλούν οι αριθμοί

• Μέχρι το 2030, η NHTSA εκτιμά ότι 1 στους 4 οδηγούς στις ΗΠΑ θα είναι ηλικιωμένος
• Περίπου 7.400 ενήλικες 65 ετών και άνω σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 290.000 νοσηλεύτηκαν για τραυματισμούς μετά από σύγκρουση αυτοκινήτων, μόνο το 2016.
• Οι άνδρες ηλικίας 85 ετών και άνω και οι μεταξύ 20-24 ετών παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά συγκρούσεων.
• Η ηλικία και η έλλειψη εμπειρίας μπορεί να παίζουν ρόλο αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων σε τρακαρίσματα σχετίζεται κυρίως με αυτά που οφείλονται σε κατάχρηση ουσιών,  με 23.611 θανάτους σε σύνολο 37.133 θανάτων το 2017.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) στις ΗΠΑ, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι έχουν καλές οδηγικές συνήθειες. Το CDC αναφέρει ότι πολλοί αυτοπεριορίζονται όταν οδηγούν, ώστε να αισθάνονται ασφαλείς. Για παράδειγμα, αποφεύγουν την οδήγηση σε δρόμους υψηλής ταχύτητας, κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε κακές καιρικές συνθήκες ή ημέρες και ώρες με αυξημένη κίνηση.

Τα σημάδια που σε προειδοποιούν να σταματήσεις να οδηγείς

Ο πρίγκιπας Φίλιππος παρέδωσε τελικά το δίπλωμα οδήγησής του, αλλά μόνο μετά από ένα ατύχημα ευτυχώς χωρίς σοβαρές συνέπειες. Πότε, λοιπόν, είναι καιρός να σταματήσουμε να οδηγούμε, εμείς, οι  γονείς μας, οι φίλοι μας και οι γείτονές μας; Η απάντηση, λέει η Πόμιντορ, κρύβεται στις  δεξιότητες, και όχι στην ηλικία.

Στα προειδοποιητικά σημάδια για το πότε πρέπει να παραιτηθεί κανείς από την οδήγηση, είναι αν νιώσει ξαφνικά ότι έχει χαθεί, η αδυναμία να παρακολουθεί και να υπακούει στα σήματα κυκλοφορίας, η αργή αντίδραση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, οι κακές εκτιμήσεις κλπ.

Η όραση, η νόηση και η φυσική ικανότητα διαχείρισης του οχήματος είναι κρίσιμες λειτουργίες.

Η όραση είναι η πιο σημαντική πηγή πληροφοριών που χρησιμοποιούμε κατά την οδήγηση και τη λήψη αποφάσεων. Τα προβλήματα εξαιτίας του ήλιου την ημέρα, ή των προβολέων τη νύχτα, τα οποία μπορεί να μας αναγκάζουν να φρενάρουμε ξαφνικά, είναι για παράδειγμα ένα σημαντικό σημάδι και οι τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για να διασφαλίσουμε ότι διατηρούμε τη βέλτιστη όραση για οδήγηση.

Η νόηση είναι απαραίτητη για την επεξεργασία των πληροφοριών που λαμβάνουμε, για να αγνοούμε τους περισπασμούς, να θυμόμαστε τη διαδρομή μας, να ανταποκρινόμαστε σε σήματα κυκλοφορίας και να παίρνουμε καλές αποφάσεις. Η νόσος του Πάρκινσον και η άνοια μπορούν να εμποδίσουν κάποιον οδηγό από το να πάρει τις σωστές αποφάσεις για την ασφάλεια τη δική του και των άλλων. Η λςεπτομερής αξιολόγηση του θεράποντα ιατρού μπορεί να συμβάλει στην ελαχιστοποίηση αυτών των κινδύνων.

Οι φυσικές ικανότητες, όπως η περιστροφή του τιμονιού, η ευελιξία του αυχένα και ο εντοπισμός του σωστού πεντάλ, είναι σημαντικές για την καλή λειτουργία του οχήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές από τις συνθήκες που σχετίζονται με πεσίματα ηλικιωμένων σχετίζονται επίσης και με τρακαρίσματα.

Πιθανές λύσεις

Οι ηλικιωμένοι οδηγοί μπορούν να αξιολογήσουν οι ίδιοι τις οδηγικές τους ικανότητες ή να ζητήσουν από ένα αξιόπιστο άτομο να τους αξιολογήσει χρησιμοποιώντας ένα αξιόπιστο εργαλείο. Στις ΗΠΑ υπάρχουν και άλλες δυνατότητες για τον εντοπισμό των προβλημάτων και τη βελτίωση των δεξιοτήτων οδήγησης που δεν διατίθενται στη χώρα μας.

Αν πάντως σας φαίνεται δελεαστικό ένα καινούργιο αυτοκίνητο με υπερσύγχρονα χαρακτηριστικά ασφαλείας όπως αισθητήρες αποφυγής σύγκρουσης, λάβετε υπόψη ότι αυτά δεν υποκαθιστούν τις ικανότητες του οδηγού. Μερικές φορές, μάλιστα, η αλλαγή του οχήματος μπορεί να δημιουργήσει ακόμη και ήπια σύγχυση σε έναν οδηγό συνηθισμένο σε ένα συγκεκριμένο τύπο αυτοκινήτου.

«Μαμά, μπορώ να πάρω τα κλειδιά;»

Τα παιδιά ενηλίκων συχνά θέλουν να προστατεύσουν τους γονείς τους αν παρατηρήσουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Είναι σημαντικό, όμως, να υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία και οι συζητήσεις αυτές να γίνονται πολύ πριν παρουσιαστεί κρίση. Μέχρι τότε, πάντως, καλό είναι να ακολουθούν όλοι, ηλικιωμένοι και μη, τις βασικές οδηγίες για την οδική ασφάλεια και να διατηρούνται όσο περισσότερο γίνεται ψυχικά και σωματικά υγιείς, γιατί αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να συνεχίσει κανείς την οδήγηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News