Μια ομάδα ερασιτεχνών αρχαιολόγων κοσκίνιζε πλακάκια, δόντια ζώων και θραύσματα αγγείων θαμμένα σε αρχαίο ρωμαϊκό λάκκο, όταν τα μέλη της βρήκαν κάτι που τους έκανε να ξύνουν τα κεφάλια τους. Ηταν ένα χυτό χάλκινο αντικείμενο, κοίλο στη μέση, επίπεδο κατά μήκος 12 πλευρών, περίπου στο μέγεθος μιας σφιγμένης γροθιάς.

Μόνο ένας από τους ανασκαφείς –όλοι τους μέλη της αρχαιολογικής εταιρείας του χωριού της βορειοδυτικής Αγγλίας Νόρτον Ντίσνεϊ– αναγνώρισε το αντικείμενο: ήταν ένα ρωμαϊκό δωδεκάεδρο, που πιθανότατα είχε τοποθετηθεί εκεί 1.700 χρόνια νωρίτερα, όπως αναφέρει δημοσίευμα της Washington Post.

Με την πρώτη ματιά, το δωδεκάεδρο μοιάζει περισσότερο με εικονογράφηση επιστημονικής φαντασίας παρά με αρχαίο ρωμαϊκό λείψανο. Σε κάθε μία από τις 12 όψεις του σε σχήμα πενταγώνου διακρίνεται από μια τρύπα που ποικίλει σε μέγεθος, και κάθε μία από τις 20 γωνίες του τονίζεται από ένα ημισφαιρικό πόμολο.

Από το 1739, περίπου 130 τέτοια αντικείμενα έχουν ανακαλυφθεί σε όλη τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Ενώ οι αρχαιολόγοι έχουν χρονολογήσει τα λείψανα στους ρωμαϊκούς χρόνους, τα αντικείμενα προκαλούν αντιφατικές εικασίες εδώ και αιώνες, χωρίς να προκύψει ποτέ συναίνεση σχετικά με τον σκοπό τους. Δεν υπάρχει γνωστή γραπτή περιγραφή τους σε αρχαία κείμενα, ούτε εικονογραφικές αναφορές.

Οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι ακριβώς εξυπηρετούσε η χρήση αυτών των δωδεκάεδρων. Το μυστήριο έχει ιντριγκάρει την περιέργειά τους. Μια προκαταρκτική επιθεώρηση χρονολόγησε το εύρημα μεταξύ 43 και 410 μ.Χ. – δηλαδή στην ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο.

Υπάρχουν, πάντως, κάποιες ενδείξεις, όπως η μορφή του, η κατάστασή του και οι τοποθεσίες των ανακαλύψεων. Μπορεί να μη λύνουν το μυστήριο, αλλά οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι, τουλάχιστον, περιορίζουν το εύρος των θεωριών εργασίας τους. Για παράδειγμα, τα δωδεκάεδρα που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής κυμαίνονται σε μήκος από 5 ως 10 εκατοστά, υποδηλώνοντας ότι δεν είναι τυπικές συσκευές μέτρησης.

Οι γεωγραφικές τοποθεσίες των ανακαλύψεων προσφέρουν μια άλλη ένδειξη. Εχουν βρεθεί στις βόρειες και δυτικές επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας – τη σύγχρονη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Το γεγονός ότι κανένα δεν έχει βρεθεί στη λεκάνη της Μεσογείου υποδηλώνει ότι μάλλον δεν ήταν στρατιωτικής φύσεως αντικείμενα, αλλιώς θα χρησιμοποιούνταν σε όλα τα μήκη και πλάτη της αυτοκρατορίας.

Ερασιτέχνες «ερευνητές» στο διαδίκτυο σπεκουλάρουν ότι τα αντικείμενα ίσως ήταν εργαλεία για πλέξιμο χρυσών αλυσίδων. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι θα μπορούσαν να είναι δοσομετρητές για ζωοτροφές. Αλλες θεωρίες περιλαμβάνουν τη χρήση τους ως κηροπήγια, πολυγωνικά καλούπια, τοπογραφικά όργανα ή εργαλεία πλεξίματος γαντιών.

Ωστόσο οι ακαδημαϊκοί αρχαιολόγοι αποστασιοποιούνται από τις θεωρίες ότι ήταν πρακτικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν ως καθημερινά εργαλεία, καθώς είναι πολύ λεπτεπίλεπτα και θα έσπαγαν πολύ γρήγορα. Απορρίπτουν επίσης τη θεωρία ότι χρησίμευαν ως μήτρες, λόγω των ακανόνιστων σχημάτων και του διαφορετικού, μεταξύ τους, βάρους.

Η πιο δημοφιλής θεωρία στις τάξεις των ακαδημαϊκών, αν και δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, είναι ότι τα δωδεκάεδρα είχαν θρησκευτική ή τελετουργική σημασία και ήταν συνδεδεμένα, κατά κάποιο τρόπο, με τοπικές πρακτικές σε απομακρυσμένες περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας επισημαίνουν την πολυπλοκότητα του ίδιου του αντικειμένου, υποδηλώνοντας ότι πιθανότατα είχε ιδιαίτερη αξία. Το συγκεκριμένο λείψανο κατασκευάστηκε με μια διαδικασία χύτευσης χαλκού με κερί, ένα εξαιρετικά τεχνικό επίτευγμα – και γίνεται ακόμη πιο δύσκολο αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι το τελικό προϊόν προέκυψε κοίλο.

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το λείψανο του Νόρτον Ντίσνεϊ θάφτηκε σκόπιμα στον τόπο όπου βρέθηκε, στο ίδιο μέρος όπου ανακαλύφθηκε, και ένα ειδώλιο θεϊκής φιγούρας που ιππεύει ένα άλογο – ένα αντικείμενο που σχετίζεται με χώρους λατρείας δεκαετίες νωρίτερα.

Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να προκύψουν τον επόμενο μήνα, όταν το αντικείμενο θα εκτεθεί στο κοντινό Μουσείο Λίνκολν. Ισως τότε κάποιος από τους θεατές ανακαλύψει μια νέα θεωρία σχετικά με τη χρήση του. Οι αρχαιολόγοι τονίζουν, άλλωστε, τη σύγχυση των συναδέλφων τους σε 2.000 χρόνια από σήμερα, σχετικά με τη χρησιμότητα κάποιων από τα σημερινά εργαλεία με περίεργα σχήματα που θα ανακαλυφθούν τότε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News