«Οταν η Σουηδία είχε τους Abba, η Ιταλία είχε την Ραφαέλα Καρά, η οποία πουλούσε εκατομμύρια δίσκους σε όλη την Ευρώπη». Το εγκώμιο της ιταλίδας βασίλισσας του θεάματος έπλεξε η Αντζέλικα Φρέι του Guardian τον περασμένο Νοέμβριο με αφορμή την πρεμιέρα του κινηματογραφικού μιούζικαλ «My Heart Goes Boom!» του ουρουγουανού σκηνοθέτη Νάτσο Αλβάρεζ. 

Δεν πρόκειται για μια βιογραφική ταινία για την Ραφαέλα Καρά αλλά για μία ταινία στην οποία τα τραγούδια της Καρά αποτελούν το κύριο μέσο αφήγησης των περιπετειών και της ζωής των πρωταγωνιστών. Ωστόσο η βρετανίδα δημοσιογράφος δεν παρέμεινε μόνο στο μιούζικαλ. Εστίασε την προσοχή της κυρίως στην πολιτισμική σημασία του «φαινόμενου Καρά», ειδικά όσον αφορά τη σεξουαλική χειραφέτηση των γυναικών στην Ιταλία του Βατικανού και στη συνέχεια στην εξίσου (αν όχι περισσότερο) καθολική και συντηρητική Ισπανία.

Η Ραφαέλα Καρά υπήρξε «η ιταλίδα ποπ σταρ που δίδαξε στην Ευρώπη τις χαρές του σεξ» υποστηρίζει η Αντζέλικα Φρέι, «ένα πολιτισμικό είδωλο που έφερε επανάσταση στην ιταλική ψυχαγωγία και προσέφερε στις γυναίκες τη δυνατότητα να πάρουν την πρωτοβουλία στην κρεβατοκάμαρα».

Ερωτηθείσα η ίδια τον περασμένο Δεκέμβριο από την Μαρία Βόλπε της Corriere della Sera εάν αισθάνεται ότι μέσω της καλλιτεχνικής πορείας της βοήθησε τις Ιταλίδες και τους Ιταλούς να αρχίσουν να χαίρονται και να απολαμβάνουν το σεξ, η Καρά αρκέστηκε να απαντήσει πως «εάν είναι έτσι, είμαι ευτυχισμένη. Σίγουρα οι Ιταλίδες με συμπαθούν ιδιαίτερα επειδή δεν είμαι μια καρδιοκλέφτρα. Μπορεί μια γυναίκα να έχει σεξαπίλ μαζί με γλυκύτητα και ειρωνεία, δεν πρέπει αναγκαστικά να είναι η Ρίτα Χέιγουορθ». 

Χάρη στο πολλά υποσχόμενο και άκρως υπαινικτικό μπαλέτο του «Tuca Tuca» αλλά και στο πασίγνωστο τραγούδι «A far l’amore comincia tu» άρχισε να φυσάει στην Ιταλία ένας πανίσχυρος ποπ άνεμος αλλαγής. Η ανάλυση της Αντζέλικα Φρέι είναι εμβριθής. Στο κείμενό της δεν παρέλειψε να επισημάνει πως την περίοδο που οι προβολείς της δημοσιότητας άρχισαν να πέφτουν πάνω στην Καρά, η Ιταλία διέθετε τραγουδίστριες πολύ πιο ολοκληρωμένες, τουλάχιστον φωνητικά. 

Την Μίνα, για παράδειγμα, «μια βιρτουόζα μέτζο σοπράνο», την Μίλβα, που ήταν γνωστή ως «η Κόκκινη, λόγω των πολιτικών της θέσεων και της κόμης της», την Πάτι Μπράβο, «ένα ανδρόγυνο άλτο», και την Τζούνι Ρούσο η οποία «ανέδειξε την οπερατική τεχνική στην ποπ». Ωστόσο η Ραφαέλα Καρά τις ξεπέρασε όλες.

Οταν στην Ιταλία η νεανική κουλτούρα άρχισε να πολιτικοποιείται ιδιαίτερα, η Καρά αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι «η ψυχαγωγία είχε ανάγκη από ένα ηλεκτροσόκ» και εκείνη της το προσέφερε, καταφέρνοντας να καταστεί το κατεξοχήν ποπ είδωλο της χώρας, το οποίο λάτρευαν οι γκέι αλλά και οι νοικοκυρές. «Δεν εμπνέομαι από κανέναν: μιλάω στα παιδιά, στους πατεράδες που βλέπουν αθλητικά, στις συζύγους, οπότε στις οικογένειες των Ιταλών που βλέπουν τηλεόραση», είχε εξηγήσει η ίδια το 1974. 

Το απόγευμα της Δευτέρας 5 Ιουλίου η κορυφαία ιταλίδα τραγουδίστρια, χορεύτρια και ηθοποιός εγκατέλειψε τα εγκόσμια σε ηλικία 78 ετών έπειτα από σύντομη ασθένεια, την οποία απέκρυψε για να μην στενοχωρήσει τους φανατικούς θαυμαστές της. Ελάχιστοι γνώριζαν ότι η υγεία της ήταν ιδιαίτερα κλονισμένη. «Ακόμη μία χειρονομία αγάπης προς το κοινό της, ούτως ώστε η προσωπική της δοκιμασία να μην θολώσει την λαμπρή ανάμνησή της. Πήγε σε έναν καλύτερο κόσμο», επισήμανε ο πρώην σύντροφός της Σέρτζο Ιαπίνο, αποχαιρετώντας την.

«Εγώ είμαι ήρεμη και τεμπέλα. Αλλά μόλις ανεβαίνω στη σκηνή με διακατέχει μία ενέργεια και μεταμορφώνομαι σε πουλί έτοιμο να πετάξει», δήλωνε η ίδια για τον εαυτό της, και αποτελεί γεγονός πως ήταν προικισμένη με εξαιρετική ενέργεια, με ένα απίστευτα μεταδοτικό χαμόγελο, με ευφυΐα και ειρωνεία. 

Το Βατικανό και ο ομφαλός της Ραφαέλα

Σύμφωνα με τον Βάλτερ Βελτρόνι που συνέθεσε την νεκρολογία της στην Corriere della Sera η Ραφαέλα Καρά υπήρξε κυρίως «μία σειρήνα της ελευθερίας του να ζει ο καθένας τη ζωή του όπως επιθυμεί». Στο κείμενό του ο ιταλός δημοσιογράφος και πολιτικός (πρώην δήμαρχος της Ρώμης και υπουργός στην κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι) εστιάζει σε εκείνον τον ομφαλό η εμφάνιση του οποίου στη δημόσια τηλεόραση της Ιταλίας αποτέλεσε ένα ισχυρό πλήγμα κατά των προκαταλήψεων, των απαγορεύσεων και των όποιων παρωχημένων ή παράλογων ηθικών φραγμών. 

Ο ομφαλός ανήκε, φυσικά, στη Ραφαέλα Καρά η οποία δεν δίστασε να τον επιδείξει με τον πλέον απλό και αυθόρμητο τρόπο σε ολόκληρη την Ιταλία. Η αρχή έγινε το 1970, όταν ήταν συμπαρουσιάστρια του τηλεοπτικού μουσικού και χορευτικού βαριετέ «Canzonissima». Στο εναρκτήριο βίντεο της εκπομπής η Καρά εμφανιζόταν να τραγουδά και να χορεύει, φορώντας ένα κορσάζ που άφηνε ακάλυπτο τον ομφαλό της. Ποτέ ξανά δεν είχε τολμήσει κάποιος να επιδείξει τον ομφαλό του στην κρατική τηλεόραση και το γεγονός σκανδάλισε το Βατικανό αλλά και τη συντηρητική διοίκηση της RAI. Στον απόηχο της εμφάνισής της ο διάσημος στην Ιταλία τηλεοπτικός παρουσιαστής και δημοσιογράφος  Μαουρίτσιο Κοστάντσο χαρακτήρισε την Ραφαέλα Καρά «Regina del così così» – «Βασίλισσα του έτσι κι έτσι». 

Εκείνη, ωστόσο, κάθε άλλο παρά πτοήθηκε και την επόμενη χρονιά, έχοντας επαναπροσληφθεί από τη RΑΙ, εμφανίστηκε και πάλι με τον ομφαλό ακάλυπτο να χορεύει μαζί με τον χορευτή Εντσο Πάολο Τούρτσι το περίφημo «Tuca Tuca», ένα αθώο και συνάμα υπαινικτικό χορευτικό το οποίο λίγο έλειψε να λογοκριθεί λόγω της έντονης αντίδρασης της Καθολικής Εκκλησίας αλλά σώθηκε τελικά χάρη στην παρέμβαση του Αλμπέρτο Σόρντι, ενός από τους πιο σημαντικούς ιταλούς ηθοποιούς του περασμένου αιώνα.

Το ζήτημα δεν ήταν μόνον ο ομφαλός της Ραφαέλα Καρά αλλά και το γεγονός πως κατά τη διάρκεια του τραγουδιού οι χορευτές άγγιζαν ο ένας τον άλλον σε διάφορα σημεία του σώματός τους με την Καρά να λέει στο ταίρι της κάποια στιγμή «Ti voglio», «Σε θέλω». Τελικά το χορευτικό λογοκρίθηκε, προσωρινά όμως, καθώς ο Σόρντι που ήταν ιδιαίτερα αγαπητός μεταξύ των Ιταλών, έθεσε ως προϋπόθεση για να εμφανιστεί στην εκπομπή την επαναφορά του, χορεύοντάς, μάλιστα, ο ίδιος μαζί με την Καρά. 

«Εάν μπορούσε να προβληθεί αυτός ο χορός στην τηλεόραση το βράδυ του Σαββάτου, στο πρώτο κανάλι, εάν μπορούσαν να το κάνουν δύο δημοφιλή ινδάλματα όπως ο Σόρντι και η Καρά, τότε αυτό σήμαινε πως ο κόσμος άλλαζε. Αυτό ήταν το μήνυμα που αντιλήφθηκαν οι Ιταλοί. Σήμαινε ότι το Βατικανό, η έντονη διαμαρτυρία του οποίου είχε αποκλείσει τον ομφαλό, δεν συμβάδιζε πλέον με τη χώρα, αλλά και με τον ίδιο τον καθολικό κόσμο τον οποίο, η τηλεόραση, ακόμη και συντηρητική τηλεόραση εκείνης της περιόδου, βοηθούσε να εκκοσμικευτεί, να απελευθερωθεί από προκαταλήψεις και απαγορεύσεις», συνοψίζει ο Βελτρόνι. 

Ενας ακαταμάχητος συνδυασμός σεξαπίλ και δεκτικότητας

Στο εκτενές κείμενό της, η Αντζέλικα Φρέι του Guardian σημειώνει πως η Ραφαέλα Καρά ξεχώρισε όχι τόσο για τις ευφάνταστες και προκλητικές εμφανίσεις της, με τις ολόσωμες φόρμες και τους μανδύες της, με τα στρας και τα φτερά της και με εκείνο το ξανθό καρέ μαλλί της σε σύγκριση με το οποίο «το look της Ανα Γουίντουρ φαντάζει μπανάλ», γράφει η βρετανίδα δημοσιογράφος.

Η Ραφαέλα Καρά ξεχώρισε χάρη κυρίως σε έναν απίθανο συνδυασμό «σεξαπίλ και δεκτικότητας» ενώ η μεγαλύτερη προσφορά της ήταν το ότι συνέβαλε σημαντικά στη σεξουαλική απελευθέρωση των γυναικών. «Εμαθε στις γυναίκες ότι η πρωτοβουλία στην κρεβατοκάμαρα δεν ήταν σκανδαλώδης, ότι μπορούν να ερωτευτούν ένα ομοφυλόφιλο άνδρα και ότι δεν είναι όλες οι σχέσεις ακριβώς υγιείς». 

«Νομίζω ότι  για την απελευθέρωση των γυναικών η Ραφαέλα Καρά έκανε περισσότερα από πολλές φεμινίστριες», σημείωσε, μιλώντας στον Guardian, o Φραντσέσκο Βετσόλι, επιμελητής της TV70, μιας έκθεσης που διοργάνωσε το Ιδρυμα Prada το 2017 για τους πρωταγωνιστές και τις πρωταγωνίστριες της ιταλικής τηλεόρασης κατά τη δεκαετία του 1970. 

Η επιτυχία και η αναγνώριση στην Ισπανία

Αφότου έφερε επανάσταση στην ιταλική τηλεοπτική διασκέδαση η Ραφαέλα Καρά κατάφερε να επαναλάβει την επιτυχία της στην Ισπανία, όπου μετέβη το 1976, όταν οι Ισπανοί και Ισπανίδες, έχοντας μόλις απαλλαγεί από το καθεστώς του Φράνκο, είχαν αρχίσει να βαδίζουν σιγά σιγά προς τη δημοκρατία. 

Φέρνοντας μαζί της, γράφει η Corriere, «τον ακάλυπτο ομφαλό της, το Tuca Tuca της και τον άνεμο απελευθερωτικής και σίγουρα επαναστατικής φρεσκάδας όσον αφορά τα ήθη και τις διαπροσωπικές σχέσεις» η Καρά επέδρασε σημαντικά στη διαμόρφωση της ποπ κουλτούρας και στην Ισπανία. Είχε τη δική της εκπομπή, «La Hora di Raffaella», «Η Ωρα της Ραφαέλα».

«Ημουν τυχερή, η εκπομπή μου προβαλλόταν μετά από σημαντικούς αγώνες ποδοσφαίρου, τύπου Ρεάλ Μαδρίτης – Μπαρτσελόνα, εξ ου και η επιτυχία μου», είχε δηλώσει η ίδια, υπέρ το δέον συνεσταλμένα, το 2018. Ωστόσο την ίδια χρονιά ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος την παρασημοφόρησε, επειδή υπήρξε ένα «πρότυπο ελευθερίας». 

Το πώς νοούσε η Ραφαέλα Καρά τη σεξουαλική απελευθέρωση το εξέφρασε φυσικά με πολλά από τα τραγούδια της, όπως το «Tanti Auguri», στο οποίο τραγουδούσε πως «ταξιδεύοντας σε αυτήν τη Γη πείστηκα πως δεν υπάρχει μίσος δεν υπάρχει πόλεμος, όταν στο κρεβάτι υπάρχει έρωτας». Σε έναν άλλο στίχο της υποστήριζε πως ήταν υπέροχο να κάνει σεξ κανείς οπουδήποτε νότια της Τεργέστης.   

«Μπορείτε να φανταστείτε μια ξανθιά γυναίκα να ερμηνεύει αυτό το τραγούδι στις οκτώμισι το βράδυ στη ιταλική τηλεόραση με τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους να την παρακολουθούν; Ηταν μία τόσο καινοτόμα και απελευθερωτική πράξη. Φανταστείτε όλες εκείνες τις γυναίκες στην περιφέρεια της Ρώμης ή στην επαρχία της Μπρέσα που θεωρούσαν πως το σεξ ήταν κάτι που μπορούσαν να κάνουν μόνο με τους συζύγους τους και με τρόπο ιδιαίτερα δυσάρεστο», ανέφερε ο Φραντσέσκο Βετσόλι.   

Στο «Luca», ένα άλλο της τραγούδι, η Ραφαέλα Καρά αφηγείται πως ερωτεύτηκε ένα «αγόρι με χρυσαφένια μαλλιά» το οποίο, ωστόσο, την απάτησε με ένα άλλο αγόρι. Ελάχιστοι τολμούσαν τότε στην καθολική και καταπιεσμένη και σκανδαλισμένη Ιταλία να μιλούν τόσο πρακτικά και ανάλαφρα και ανθρώπινα για την ομοφυλοφιλία, οπότε δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση πως η Καρά κατέστη ίνδαλμα της παγκόσμιας γκέι κοινότητας. «Εβγαινα μόνο με ομοφυλόφιλους γιατί δεν προσπαθούσαν να σε θωπεύσουν στο σινεμά», είχε αποκαλύψει η ίδια το 2017, μιλώντας για τη νεότητά της.