Παρότι διαθέτει χρωματιστές τσουλήθρες, όπως όλοι οι παιδότοποι του κόσμου, ο παιδότοπος της «Hakaniemi Arena» που βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Ελσίνκι, είναι ξεχωριστός. Καταρχάς γιατί βρίσκεται 25 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, σε έναν σπηλαιώδη χώρο, αλλά και επειδή είναι ένας από τους πιο ασφαλείς παιδότοπους στον πλανήτη καθώς μπορεί να αντέξει σε επιθέσεις με πυρηνικά, βιολογικά και χημικά όπλα.

Εκ πρώτης όψεως η «Hakaniemi Arena» είναι ένα τυπικό αθλητικό κέντρου που ενδείκνυται για οικογένειες με μικρά παιδιά ενώ το μοναδικό στοιχείο που μαρτυρά ότι, εάν χρειαστεί, λειτουργεί και ως καταφύγιο, είναι μια τριγωνική μπλε και πορτοκαλί ταμπέλα στην είσοδο του χώρου με την επιγραφή «VÄESTÖNSUOJA SKYDDSRUM», δηλαδή «Αμυντικό Καταφύγιο».

Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης η «Hakaniemi Arena» μπορεί να μετατραπεί σε «υπόγειο χώρο διαβίωσης όπου έως και 6.000 άνθρωποι μπορούν να ζήσουν επί εβδομάδες ή ακόμη και μήνες», μας πληροφορεί ο Εντ Κάμινγκ της βρετανικής Telegraph. Σε ειδικούς χώρους υπάρχουν κουκέτες, συστήματα καθαρισμού του αέρα, φορητές τουαλέτες και άλλα απαραίτητα για την επιβίωση χιλιάδων ανθρώπων. Το εσωτερικό του καταφυγίου χωρίζουν από τον έξω κόσμο δύο θύρες από κοβάλτιο πάχους τριάντα εκατοστών, με την πρώτη να προσφέρει προστασία από εκρήξεις και τη δεύτερη να κλείνει αεροστεγώς.

«Η προετοιμασία ανήκει στη φύση μας. Εχουμε μια έντονη ροπή προς αυτήν», εξήγησε ο Γιάνι Πιτκάνεν, διοικητής της Υπηρεσίας Διασώσεων του Ελσίνκι, στον δημοσιογράφο της Telegraph ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα το πρότυπο αθλητικό κέντρο – καταφύγιο στην πρωτεύουσα της Φινλανδίας.

Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης

Οσον αφορά το ότι οι Φινλανδοί ρέπουν προς την προετοιμασία και είναι υπέρ το δέον προνοητικοί αρκεί να σημειωθεί πως μόνο το Ελσίνκι διαθέτει περισσότερα από 5.500 καταφύγια στα οποία μπορούν να φιλοξενηθούν έως και 900.000 άνθρωποι. Ανά την φινλανδική επικράτεια υπάρχουν καταφύγια συνολικά για 4,4 εκατομμύρια ανθρώπους, σε περισσότερες από 54.000 ξεχωριστές τοποθεσίες.

Τα περισσότερα από αυτά είναι ιδιωτικά, καθώς σύμφωνα με τον νόμο κάθε κτίριο άνω των 1.200 τετραγωνικών μέτρων πρέπει να διαθέτει καταφύγιο ενώ υπάρχουν και 44 μεγάλα δημόσια καταφύγια τα οποία κατασκευάστηκαν και συντηρούνται από το κράτος.

Εν καιρώ ειρήνης εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς, λειτουργώντας ως αποθήκες, ως αθλητικά κέντρα, ακόμη και ως κολυμβητήρια (τα οποία μπορούν να αποστραγγιστούν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα) ενώ για να μετατραπούν όλοι αυτοί χώροι σε καταφύγια απαιτούνται το πολύ 72 ώρες. «Για τους άνδρες και τις γυναίκες που φέρουν την ευθύνη για τα καταφύγια, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτέλεσε μια τραγική δικαίωση των θέσεών τους», γράφει ο Εντ Κάμινγκ στο ρεπορτάζ του.  

Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης οι Φινλανδοί πρόκειται να λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες μέσω της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, του Διαδικτύου αλλά και μίας ειδικής εφαρμογής ενώ συναγερμό θα σημάνουν και οι παραδοσιακές σειρήνες, οι οποίες δοκιμάζονται κάθε μήνα. Οι άνθρωποι θα κληθούν να μεταβούν το ταχύτερο δυνατό στη πλησιέστερο καταφύγιο, αφήνοντας πίσω τους τα κατοικίδιά τους, όσοι έχουν, άλλα παίρνοντας μαζί τους τρόφιμα και ρούχα. Εντός των καταφυγίων απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ ενώ και η λήψη είναι κακή. «Το καταφύγιο δεν προορίζεται για διασκέδαση, προορίζεται για επιβίωση», ανέφερε χαρακτηριστικά στον βρετανό δημοσιογράφο ένας εκπαιδευτής της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας της Φινλανδίας.

Σημείωσε επίσης ότι από τις πρώτες, κιόλας, ημέρες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αφότου ο Βλαντίμιρ Πούτιν επικαλέστηκε πρώτη φορά το πυρηνικό του οπλοστάσιο, καταγράφηκε μια αύξηση του ενδιαφέροντος των πολιτών για τη δημόσια ασφάλεια, με αρκετούς από αυτούς να παρακολουθούν «σεμινάρια ετοιμότητας». Δίχως να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, υπονόησε πως οι αρχές της Φινλανδίας είναι σε θέση να παράσχουν τροφή και νερό, πέρα από προστασία από πυρηνικά, χημικά και βιολογικά όπλα, σε όλους τους Φινλανδούς επί εβδομάδες, εάν όχι μήνες.

Η πληγή της εισβολής του 1939

Πού, οφείλονται, όμως αυτή η υπερπροστασία και η ροπή προς την προετοιμασία για την αντιμετώπιση κάθε απειλής, ακόμη και για έναν πυρηνικό, βιολογικό ή χημικό πόλεμο; Τι φοβούνται τόσο πολύ οι Φινλανδοί; «Παρότι δεν αναφέρεται ποτέ ρητά σε επίσημες δηλώσεις, φοβούνται μην εισβάλουν οι Ρώσοι», εξηγεί ο Εντ Κάμινγκ, υπενθυμίζοντας ότι η Φινλανδία και η Ρωσία μοιράζονται σύνορα μήκους 1.340 χιλιομέτρων ενώ το ιστορικό τραύμα της εισβολής των σοβιετικών δυνάμεων στη χώρα, τον χειμώνα του 1939, δεν έχει ακόμα επουλωθεί.

Οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στη φινλανδική επικράτεια τον Νοέμβριο του 1939, αναμένοντας (όπως και οι Ρώσοι πριν από μερικές εβδομάδες στην Ουκρανία) πως οι Φινλανδοί δεν θα αντιστέκονταν. Βρέθηκαν, ωστόσο, αντιμέτωποι με στρατιώτες που ήταν καλά εκπαιδευμένοι και κατάλληλα εξοπλισμένοι και, κυρίως, απόλυτα αποφασισμένοι να υπερασπιστούν μέχρις εσχάτων την πατρίδα τους. Τελικά η Μόσχα ανάγκασε το Ελσίνκι να συνθηκολογήσει, καταβάλλοντας, όμως, βαρύ τίμημα με περισσότερους από 300.000 νεκρούς.

Εκτοτε οι Φινλανδοί βάλθηκαν και κατάφεραν (και περηφανεύονται για αυτό) «να καταστήσουν το κόστος μιας άλλης εισβολής απίστευτα υψηλό». Σε μερικές ημέρες η Φινλανδία αναμένεται να υποβάλει αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ, ωστόσο, είναι εδώ και πολύ καιρό προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την όποια απειλή με τις δικές της δυνάμεις.

«Το δίκτυο καταφυγίων που διαθέτει αποτελεί μόνο μια πτυχή μίας ευρύτερης πολιτικής “ολικής άμυνας”, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούσε να κινητοποιηθεί ολόκληρη η χώρα σε περίπτωση ανάγκης», εξηγεί ο Κάμινγκ. Κάθε γέφυρα, κάθε σήραγγα, κάθε ανισόπεδος κόμβος στη Φινλανδία διαθέτει ειδικούς χώρους για την εγκατάσταση εκρηκτικών μηχανισμών (ούτως ώστε να είναι εύκολη η καταστροφή τους σε περίπτωση ανάγκης με στόχο την αναχαίτιση του όποιου εχθρού) ενώ δρόμοι μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε διαδρόμους απογείωσης/προσγείωσης.

Η στρατιωτική θητεία στη χώρα είναι υποχρεωτική για τους άνδρες και εθελοντική για τις γυναίκες ενώ 700.000 Φινλανδοί, σχεδόν το 1/7 του πληθυσμού της χώρας, είναι έφεδροι, την ώρα που το προσωπικό του στρατού της Φινλανδίας σε πλήρη κινητοποίηση ανέρχεται στις 280.000.

Και σε αντίθεση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη που μείωσαν δραστικά τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς μετά την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος, η Φινλανδία συνέχισε να δαπανά μεγάλα ποσά για σύγχρονα άρματα μάχης, πολεμικά αεροσκάφη και λοιπά οπλικά συστήματα. Τον περασμένο Μάρτιο οριστικοποιήθηκε και η παραγγελία 64 μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35 έναντι 8,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τα τραγικά γεγονότα στην Ουκρανία δικαιώνουν πλήρως την εν λόγω εθνική αμυντική στρατηγική της Φινλανδίας. «Παρακολουθούμε [την εισβολή] πολύ προσεκτικά και προσπαθούμε να διδαχτούμε από ό,τι συμβαίνει, διερωτόμαστε εάν μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα και ποια είναι τα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε», ανέφερε ο Κίμο Κοχβάκα, διευθυντής του Τμήματος Υπηρεσιών Διάσωσης της Φινλανδίας, στο οποίο υπάγεται και η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της χώρας.

Επισήμανε επίσης ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κατέστησε ξεκάθαρο με τον πλέον τραγικό τρόπο ότι ο πόλεμος εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι συνώνυμο και της καταστροφής κτιρίων και υποδομών που χρησιμοποιούνται κυρίως από αμάχους. «Δεν υπάρχουν χτυπήματα ακριβείας. Πρέπει να υπάρχουν τέτοιες υποδομές για την προστασία των πολιτών», είπε, αναφερόμενος στα χιλιάδες καταφύγια της πατρίδας του.