Πώς άρχισε ο δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος; Με την άνοδο του Σι Τζινπίνγκ στην εξουσία το 2012, την κατάργηση του ανώτατου ορίου προεδρικών θητειών από τον Πούτιν την ίδια χρονιά και την κατάληψη του 7% της επικράτειας της Ουκρανίας από τη Ρωσία το 2014, απαντά σε ανάλυσή της στον Economist η Σάρα Πέιν, καθηγήτρια Ιστορίας και Υψηλής Στρατηγικής στη Ναυτική Σχολή Πολέμου των ΗΠΑ.

Εκτοτε, τόσο ο ρώσος πρόεδρος όσο και ο κινέζος ομόλογός του έδειξαν επανειλημμένως ότι οι όποιοι διεθνείς κανόνες δεν μετρούν πλέον, ενώ ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, συνάπτοντας τελικά μια άτυπη συμμαχία που κατέληξε να είναι γνωστή ως «άξονας της ανατροπής» ή «κουαρτέτο του χάους». Πώς, όμως, θα πρέπει να αντιδράσουν οι ΗΠΑ (και κατ’ επέκταση τα σύμμαχά της  κράτη) ενόψει της απειλής που αντιπροσωπεύει αυτή η συμμαχία;

Το πρώτο που σημειώνει η αμερικανίδα ειδικός είναι πως καθένα από τα τέσσερα μέλη της συμμαχίας «επιδιώκει επιτυχίες στη διεθνή σκηνή για να δικαιώσει διαφορετικά μοντέλα εξουσίας». Οπως εξηγεί, ο Πούτιν θέλει να κατακτήσει την Ουκρανία για να καταδείξει το μεγαλείο της Ρωσίας, ενώ ο Σι στοχεύει να διατηρήσει το μονοπώλιο της εξουσίας για λογαριασμό του Κομμουνιστικού Κόμματος μέσω της έξαρσης του εθνικισμού (δια της απειλής περί κατάληψης της Ταϊβάν). Στη Βόρεια Κορέα, ο Κιμ Γιονγκ Ουν ενισχύσει το πυρηνικό του οπλοστάσιο για να συνεχίσει να έχει την ανώτατη εξουσία και στο Ιράν ο Αλί Χαμενεΐ θέλει να δικαιώσει την προσωπική του εκδοχή του Ισλάμ, επεκτείνοντας την περιφερειακή κυριαρχία της Τεχεράνης.

Επιπλέον, το κάθε μέλος εστιάζει σε διαφορετικά θέατρα: στην ανατολική Ευρώπη και στον Καύκασο η Μόσχα, στη βορειοανατολική Ασία η Πιονγκγιάνγκ, στη Μέση Ανατολή η Τεχεράνη και στη Νότια Σινική Θάλασσα το Πεκίνο. Διαφορετικοί είναι και οι κύριοι εχθροί τους: η Ουκρανία για τη Ρωσία, η Νότια Κορέα για τους Βορειοκορεάτες, το Ισραήλ για το Ιράν και η Ταϊβάν ή η Ινδία ή και κάποια άλλη χώρα για το Πεκίνο, ανάλογα με του πού είναι διατεθειμένο να φτάσει.

«Επειδή η βασισμένη σε κανόνες διεθνής τάξη αποκλείει τις στρατιωτικές επιλογές τους, μοιράζονται τον απώτερο στόχο της ανατροπής αυτών των κανόνων και των θεσμών που τους επιβάλλουν, έτσι ώστε να υποβαθμίσουν τις ΗΠΑ σε έναν κοινό δευτερεύοντα αντίπαλο» συνοψίζει η Σάρα Πέιν.

Ωστόσο το «κουαρτέτο του χάους» έχει ορισμένες σοβαρές εγγενείς αδυναμίες: «Δεδομένου ότι οι κύριοι αντίπαλοι, οι ενδιάμεσοι στόχοι και τα κύρια θέατρα του κουαρτέτου δεν ταυτίζονται, το κάθε μέλος θα ασκεί βέτο στα σχέδια άλλων μελών που έρχονται σε αντίθεση με τα δικά του. Η Βόρεια Κορέα βασίζεται στη σινορωσική ένταση για να αποφύγει την υποταγή της σε μία από τις δύο δυνάμεις. Το Ιράν φοβάται την εξάρτηση από τη Ρωσία. Ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία θέλουν μία μόνο δύναμη, πόσω μάλλον το Ιράν, να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή. Καμία από τις δύο χώρες δεν θέλει η άλλη να κυριαρχήσει στην Κεντρική Ασία, αλλά η καθεμία επιδιώκει να το κάνει μόνη της. Η Σιβηρία έχει πόρους που επιθυμεί η Κίνα σε εδάφη που έκλεψαν οι τσάροι, οπότε να αναμένετε προβλήματα» σημειώνει η αμερικανίδα πανεπιστημιακός.

Επιπλέον, η απέχθεια των μελών του κουαρτέτου για μια βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη πραγμάτων απειλεί την ευημερία των κρατών που επωφελούνται από τη νομική προστασία που παρέχουν αυτοί οι κανόνες. Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι μικρές, οπότε η ασφάλειά τους εξαρτάται από τους κανόνες, γεγονός που εξηγεί την εναντίωσή τους στις προθέσεις του «άξονα της ανατροπής».

Οσο για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί αυτός ο νέος, δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος, η Σάρα Πέιν σημειώνει ότι ορισμένες ενδείξεις προσφέρει η Ιστορία. «Καταρχάς, δεν θα τελειώσει σύντομα» προβλέπει. «Μόνο μετά από αρκετές γενιές οι ηγέτες της Κίνας και της Ρωσίας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η έξοδος από τη φτώχεια απαιτούσε συνεργασία με τη Δύση. Ως εκ τούτου, τερμάτισαν τον πρώτο Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά αυτοί οι ηγέτες έχουν πεθάνει».

Το δεύτερο που επισημαίνει είναι πως η Αμερική και οι σύμμαχοί της κέρδισαν τον πρώτο Ψυχρό Πόλεμο μέσω αυτού που αποκαλεί «στρατηγική της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας»: αντιτάχθηκαν στον κομμουνισμό βάλλοντας κατά της βαρβαρότητάς του, της οικονομικής αναποτελεσματικότητας και της ροπής του προς τη στρατιωτική υπερέκταση.

Δεδομένης της τάσης και της Ρωσίας και της Κίνας να υποτροπιάζουν, η Αμερική και οι σύμμαχοί της θα πρέπει και πάλι «να ενισχύσουν αυτές τις οικονομικές και στρατιωτικές αδυναμίες, ώστε να επιταχύνουν τη φτωχοποίησή τους και περιορίσουν την ικανότητά τους να χρηματοδοτούν στρατιωτικές περιπέτειες».

Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της επιβολής κυρώσεων με στόχο, όμως, όχι την αλλαγή της στάσης του Πεκίνου και της Μόσχας, «αλλά, όπως γίνεται με τη χημειοθεραπεία, τη σμίκρυνση του όγκου. Η σύγκριση της Βόρειας και της Νότιας Κορέας δείχνει τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες του περιορισμού της οικονομικής ανάπτυξης κατά μία ή δύο ποσοστιαίες μονάδες».

Υπενθυμίζοντας ότι όσοι πολέμησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κλήθηκαν όχι μόνο να σταθούν στα πόδια τους αλλά και να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους εν μέσω της Μεγάλης Υφεσης, ενώ στη συνέχεια αναγκάστηκαν να στείλουν τα παιδιά τους να διεξάγουν έναν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Σάρα Πέιν προτρέπει όσους διαμορφώνουν τις εξελίξεις να ακολουθήσουν το παράδειγμα εκείνης της γενιάς.

«Η λύση τους ήταν η οικοδόμηση θεσμών σε παγκόσμια κλίμακα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, του ΔΝΤ, του ΝΑΤΟ και των προκατόχων του ΠΟΕ και της ΕΕ. Δημιούργησαν φόρουμ για την επίλυση των διαφορών, όχι με στρατιώτες, αλλά με δικηγόρους και διπλωμάτες, διατηρώντας την ειρήνη στον βιομηχανοποιημένο κόσμο, μέχρι που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία. Εμβαθύνετε λοιπόν τη συνεργασία στη Δύση, οικοδομήστε μια αντίστοιχη θεσμική δομή στην Ανατολή (ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σιγκέρου Ισίμπα απηύθυνε έκκληση για ένα “ασιατικό ΝΑΤΟ”) και επεκτείνετέ την παγκοσμίως».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News