Καθώς ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξετάζει την επιβολή από 1ης Φεβρουαρίου δασμών 10% στα εισαγόμενα από την Κίνα προϊόντα, και στη συνέχεια δασμών 25% σε όλα τα αγαθά που προέρχονται από το Μεξικό και από τον Καναδά –τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ–, αναλυτές ζυγίζουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αυτές οι κινήσεις.

Εξετάζοντας σφαιρικά το ζήτημα, ο Economist κάνει μια αναδρομή στην εποχή του Φραγκλίνου Ντελάνο Ρούζβελτ, που υπήρξε ο τριακοστός δεύτερος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η σπουδαία αυτή προσωπικότητα ήταν ο μακροβιότερος πρόεδρος των ΗΠΑ (1933-1945) και ο μόνος που έχει υπηρετήσει περισσότερες από δύο θητείες, καλύπτοντας μια περίοδο που περιλάβανε τη Μεγάλης Υφεση της δεκαετίας του 1930 και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πριν από 90 και πλέον χρόνια, λοιπόν, ο Ρούζβελτ επισήμανε μία από τις αιτίες της Μεγάλης Υφεσης. Ηταν οι δασμοί που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ προκαλώντας αντίποινα και πνίγοντας τις επενδύσεις. «Ηταν ένα επώδυνο μάθημα και χρειάστηκαν δεκαετίες διαρκούς, παγκόσμιας προσπάθειας, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, για να μειωθούν οι δασμοί και να ανθίσει το εμπόριο» σημειώνει η βρετανική επιθεώρηση. Και προσθέτει πως «το 2025, οι κίνδυνοι του προστατευτισμού θα πρέπει να είναι ακόμα πιο ξεκάθαροι. Κατά τραγικό τρόπο, αν ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει ό,τι θέλει, η Αμερική κινδυνεύει να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος».

Βεβαίως, δεν είναι ακόμη σίγουρο πόσο μακριά θα φτάσει πραγματικά ο Τραμπ στη δεύτερη θητεία του σε ό,τι αφορά τους δασμούς. Είναι αλήθεια ότι οι επενδυτές στις διεθνείς αγορές ανακουφίστηκαν όταν απέφυγε να επιβάλει καθολικούς δασμούς σε όλες τις εισαγωγές την πρώτη ημέρα της επιστροφής του στον Λευκό Οίκο.

Ωστόσο, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, ο άνθρωπος που δήλωσε ότι η λέξη «δασμός» είναι η πιο όμορφη που υπάρχει στα λεξικά είναι αποφασισμένος να κινηθεί στην κατεύθυνση του προστατευτισμού. Παράλληλα, ο Τραμπ θεωρεί ότι οι δασμοί είναι ένα εργαλείο για την επίτευξη πολλαπλών στόχων: τη συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ, την ανασυγκρότηση της παραγωγικής τους δύναμης και την εξασφάλιση τεράστιων εσόδων για τα ταμεία του κράτους. «Σε κάθε περίπτωση», τονίζει ο Economist, «κάνει λάθος».

Η ενασχόληση του Τραμπ με τους δασμούς κατά την πρώτη του θητεία δείχνει, σύμφωνα με τη βρετανική επιθεώρηση, ότι δεν πρόσφεραν τίποτα για να μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Ενας από τους λόγους ήταν ότι το δολάριο έχει την τάση να ενισχύεται όταν εφαρμόζονται δασμοί.

Πώς γίνεται αυτό; Πρόκειται ουσιαστικά για την κινητοποίηση μιας αλυσίδας γεγονότων. Αρχικά, το αποτέλεσμα των δασμών είναι η μείωση της ζήτησης εντός της χώρας για εισαγόμενα αγαθά (που γίνονται πιο ακριβά), γεγονός που οδηγεί και σε μικρότερη ζήτηση για ξένα νομίσματα. Παράλληλα, όταν οι ΗΠΑ αγοράζουν λιγότερα εισαγόμενα προϊόντα, δεν χρειάζονται να ανταλλάξουν τόσα δολάρια με ξένα νομίσματα. Η προσφορά δολαρίων στις διεθνείς αγορές μειώνεται, η αξία του δολαρίου αυξάνεται, γεγονός που με τη σειρά του συμπιέζει την παγκόσμια ζήτηση για αμερικανικές εξαγωγές, που γίνονται ακριβότερες. Το αποτέλεσμα, σημειώνει ο Economist, είναι ότι ενώ οι Αμερικανοί αγοράζουν λιγότερα από τον υπόλοιπο κόσμο, πωλούν επίσης και λιγότερα εκτός ΗΠΑ.

«Για να συρρικνώσει το εμπορικό της έλλειμμα η Αμερική, θα πρέπει να συμβούν θεμελιώδεις οικονομικές αλλαγές, με την αύξηση του ποσοστού αποταμίευσης ή τη μείωση των επενδύσεών της. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οποιαδήποτε από τις δύο αλλαγές είναι επιθυμητή: οι υψηλές επενδύσεις, ειδικότερα, είναι ζωτικής σημασίας για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να διατηρήσουν τη θέση τους σε ό,τι αφορά τις νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η μονομανής εστίαση στο εμπορικό ισοζύγιο δεν έχει καμία σχέση με τα πραγματικά πλεονεκτήματα της οικονομίας. Κοιτάξτε μόνο τη Γερμανία και την Κίνα σήμερα, που και οι δύο έχουν γιγαντιαία εμπορικά πλεονάσματα, και αμφότερες είναι βυθισμένες σε ασθενική ανάπτυξη» τονίζει ο Economist.

Επίσης, οι δασμοί, συνεχίζει το βρετανικό περιοδικό, δεν δημιουργούν ως δια μαγείας θέσεις εργασίας στα αμερικανικά εργοστάσια. Η μεταποίηση ως ποσοστό της απασχόλησης στη χώρα έχει μειωθεί από τότε που τέθηκαν σε ισχύ οι πρώτοι δασμοί του Τραμπ. Οι εταιρείες σε κλάδους που προστατεύονταν άμεσα από τους δασμούς κατά την πρώτη διακυβέρνηση Τραμπ –κυρίως ο χάλυβας και το αλουμίνιο– αύξησαν πράγματι τα έσοδά τους. Αλλά αυτό το κέρδος ήρθε εις βάρος των χιλιάδων εταιρειών του μεταγενέστερου σταδίου της παραγωγής πολλών προϊόντων και οι οποίες υπέφεραν από το υψηλότερο κόστος.

Ο Economist σχολιάζει επίσης το όραμα του Τραμπ για την πλήρη αντικατάσταση του φόρου εισοδήματος από δασμούς:

♦ «Πρόκειται για ένα σαγηνευτικό όραμα: να καταργήσετε τους φόρους για τους σκληρά εργαζόμενους Αμερικανούς και να αναγκάσετε τους ξένους να πληρώσουν τις δαπάνες του κράτους και της κυβέρνησης. Η Υπηρεσία Εξωτερικών Εσόδων –ένα λαμπρό κομμάτι του μάρκετινγκ του Τραμπ– θα αντικαθιστούσε την Υπηρεσία Εσωτερικών Εσόδων. Ωστόσο, τα στοιχεία από την πρώτη θητεία του Τραμπ καταδεικνύουν ότι το πραγματικό κόστος των δασμών επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τους αμερικανούς καταναλωτές μέσω των υψηλότερων τιμών των εισαγωγών».

Επίσης, πολύ απλά, τα λεφτά δεν αρκούν, καθώς ακόμη κι αν τα επίπεδα των εισαγωγών παρέμεναν σταθερά και δεν έπεφταν λόγω των δασμών, ένα καθεστώς καθολικής επιβολής δασμών 10% θα χρηματοδοτούσε λίγο περισσότερο από το ένα εικοστό του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού των ΗΠΑ.

Πολλοί αναλυτές ελπίζουν τώρα ότι ο Τραμπ θέλει να χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως διαπραγματευτικό μοχλό πίεσης. Αν δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό και ο αμερικανός πρόεδρος όντως θέλει να προχωρήσει σε σκληρή εφαρμογή καθεστώτος δασμών, ο Economist εκτιμά ότι με αυτόν τον τρόπο «θα οδηγήσει τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο σε αδιέξοδο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News