«Η απόφαση για κοινή διαχείριση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα από έξι ευρωπαϊκές χώρες, η οποία θεσπίστηκε με τη Συνθήκη των Παρισίων το 1951, αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση». Η απλή αυτή περιγραφή της αρχικής ιδέας για μια ειρηνική και ενωμένη Ευρώπη στα συντρίμια Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σημειώνεται στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αφορά την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑX) και θυμίζει αυτές τις ημέρες σε πολλούς έναν δρόμο που έχασε η ΕΕ και που αναγκάζεται, υπό συνθήκες ενεργειακού πολέμου να ξαναβρεί. Πριν από 71 χρόνια, οι έξι ιδρυτικές χώρες της ΕΚΑΧ, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες, πίστευαν ότι η κοινή αγορά άνθρακα και χάλυβα μπορούσε σταδιακά να επεκταθεί και σε άλλους οικονομικούς τομείς και να οδηγήσει τελικά σε μια πολιτική Ευρώπη. Και η αρχή ήταν η από κοινού διαχείριση της παραγωγής των δύο αγαθών με σκοπό την ειρήνη και όχι τον πόλεμο. 

Το ειρηνικό αυτό πείραμα πέτυχε και οδήγησε στη σημερινή ΕΕ των 27 κρατών-μελών. Η Ενωση των 27 αναγκάζεται σήμερα, εν μέσω ενεργειακού πολέμου με τη Ρωσία του Πούτιν, να θυμηθεί την ιδρυτική ιδέα του 1951 (όχι τον άνθρακα που επέστρεψε εξ ανάγκης αλλά την ενεργειακή αυτονομία μέσω της αλληλεγγύης) η οποία χάθηκε τα τελευταία 20 χρόνια λόγω της υπερβολικής εξάρτησης από τη φθηνή ενέργεια και τις πρώτες ύλες της Ρωσίας που επέλεξε η Γερμανία. 

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε την Δευτέρα στο Twitter ότι ο Πούτιν «χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο μειώνοντας την προσφορά και χειραγωγώντας τις ενεργειακές μας αγορές», προσθέτοντας ότι «θα αποτύχει» και ότι «η Ευρώπη θα επικρατήσει».  

Μετά την αποχώρηση της Ανγκελα Μέρκελ από τη θέση της καγκελαρίου της Γερμανίας -ύστερα από 16 χρόνια θητείας- τον περασμένο Δεκέμβριο, και με καταλύτη την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τα παρεπόμενά της για την Ευρώπη, όλα τα μεγάλα και έγκυρα μέσα ενημέρωσης της Δύσης αναφέρθηκαν στην ειδική «σχέση» της Γερμανίας με τη Ρωσία. Μια σχέση που ευνόησε την οικονομική κυριαρχία της στην Ενωση προικίζοντας με φθηνή ενέργεια το εξαγωγικό της θαύμα, αλλά που πάντοτε μπορούσε να αφήσει (όπως και άφησε) την Ευρώπη ξεκρέμαστη αν χαλούσαν οι σχέσεις με τη Ρωσία (όπως και χάλασαν). 

Κάνοντας μια ανασκόπηση όσων συνέβησαν, οι Financial Times με ένα αιχμηρό άρθρο γνώμης του Τζανάν Γκανές, μίλησαν τον Ιούνιο για το ανεξίτηλο στίγμα στην κληρονομιά της Μέρκελ θυμιζοντας ότι ποτέ δεν είπε “mea culpa” για την πολιτική της εξάρτησης από το φυσικό αέριο του Πούτιν. Ενώ οι Times του Λονδίνου στάθηκαν τον Ιούλιο στην ταχεία αποκαθήλωση του «συμβόλου Μέρκελ» σημειώνοντας ότι η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία υπήρξε καταλύτης και για την κοινή γνώμη στη Γερμανία. 

Ακόμη πιο σκληρό υπήρξε το Politico που σχολίασε ότι η Γερμανία δεν πούλησε την ψυχή της στη Ρωσία από τη μια μέρα στην άλλη, περιγράφοντας μια διαδικασία που κράτησε 20 χρόνια και σχολιάζοντας ότι ο προκάτοχός της Μέρκελ, Γκέρχαρντ Σρέντερ, έχει το θράσος να μην μετανιώνει για το γεγονός ότι έγινε υπάλληλος του Βλαντίμιρ Πούτιν.  

Ασφαλώς η μοίρα μιας Ενωσης 27 κρατών δεν καθορίστηκε μόνο από μια χώρα, ούτε μια από μία και μόνο ηγετική προσωπικότητα, όσο κυρίαρχη κι αν ήταν η Μέρκελ. Και προφανώς ζούμε σε έναν σύνθετο, πολυπολικό και διασυνδεδεμένο κόσμο που δεν στηρίζεται πια στον άνθρακα και τον χάλυβα. Το φυσικό αέριο ήταν όμως αυτό που προκάλεσε τη μεγάλη στροφή και την επιστροφή σε κάποιες βασικές ιδέες που ξεχάστηκαν στην πορεία.

«Μαζί με τη Γερμανία θα δείξουμε αλληλεγγύη ενισχύοντας τις ανταλλαγές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας» δήλωσε την Δευτέρα ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στην επικοινωνία που είχε με τον γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς μέσω βιντεοκλήσης. «Θα ολοκληρώσουμε τις διασυνδέσεις φυσικού αερίου για να μπορούμε να παραδώσουμε αέριο στη Γερμανία αν υπάρξει ανάγκη αλληλεγγύης», πρόσθεσε.

Κάπως έτσι, η φιλοσοφία της ΕΚΑΧ ότι η συνεργασία για την ενέργεια και τις πρώτες ύλες μπορεί να εμβαθύνει την πολιτική ένωση, έγινε επίκαιρη. Και κάπως έτσι η Ευρώπη θα περιμένει τις εξαγγελίες της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την «Κατάσταση της Ενωσης» την άλλη Τετάρτη, 14 Σεπτεμβρίου.

Και αναγκαστικά, η ομιλία της θα έχει διττό χαρακτήρα. Αυτόν της παρουσίασης του ολοκληρωμένου σχεδίου άμυνας της Ευρώπης έναντι του ενεργειακού πολέμου του Πούτιν (με την ενότητα όπως πάντα να παραμένει ζητούμενο) αλλά και του οράματος για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από εδώ και εμπρός με βάση κάποιες απλές και λογικές σκέψεις που υπήρχαν από την αρχή στο μυαλό του Ρομπέρ Σουμάν, του αρχιτέκτονα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News