Η δεύτερη (Silicon Valley Bank – SVB) και η τρίτη (Signature Bank) μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία όλων των εποχών στις ΗΠΑ προκάλεσε αναταραχή στις διεθνείς αγορές και την παρέμβαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) για να σωθούν οι καταθέσεις. Οι δύο περιφερειακές τράπεζες εξυπηρετούσαν πολύ συγκεκριμένους κλάδους: Τεχνολογικές startups η SVB και αγορά κρυπτονομισμάτων η Signature Bank.

Οπως αναφέρει η ιστοσελίδα του περιοδικού The Atlantic, η περίπτωση της SVB μοιάζει να αποκάλυψε μια νέα πραγματικότητα για τη Σίλικον Βάλεϊ, την περίφημη Κοιλάδα του Πυριτίου στις ΗΠΑ, η οποία έχει ταυτιστεί με τις εταιρίες υψηλής τεχνολογίας.

Η τράπεζα SVB αποτελούσε έναν πολύ σημαντικό πιστωτή του κλάδου της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και έναν κρίσιμο χρηματοδότη για τις μισές περίπου αμερικανικές startups οι οποίες υποστηρίζονται από venture capital funds (κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών). Αυτά τα κεφάλαια γίνονται συνήθως οι πρώτοι χρηματοδότες των νεοφυών επιχειρήσεων.

Οι startups που είχαν τα χρήματά τους στην SVB ξαφνικά δεν μπορούσαν να πληρώσουν ακόμη και βασικά τους έξοδα. Και το σοκ που προκλήθηκε έθεσε σε αμφισβήτηση το μέλλον ης ευρύτερης οικονομίας των νεοφυών επιχειρήσεων —της θεωρούμενης μηχανής ιδεών στην Αμερική που συγκεντρώνει την υπόσχεση ενός καλύτερου μέλλοντος.

Η κατάρρευση της SVB αποκάλυψε λοιπόν ορισμένα από τη θεμελιώδη ρίσκα και τις επισφάλειες του κλάδου των startups. Εως και πρόσφατα μια δουλειά σε μια μεγάλη εταιρεία υψηλής τεχνολογίας (Big Tech) θεωρείτο από τις πιο ασφαλείς, κερδοφόρες και γεμάτες προνόμια επιλογές για τους φιλόδοξους νέους που άρχιζαν την καριέρα τους. Το περασμένο έτος ωστόσο εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια αστάθειας καθώς οι τεχνολογικοί γίγαντες περιέκοψαν περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας.

Η κατάρρευση των τραπεζών προσθέτει τώρα νέα πίεση στον κλάδο ανατρέποντας τις βεβαιότητες που υπήρχαν πριν από μερικά χρόνια. «Η Σίλικον Βάλεϊ μπορεί να εξακολουθεί να θεωρεί τον εαυτό της την απόλυτη έκφραση της αμερικανικής επιχειρηματικότητας, ένα εργοστάσιο καινοτομίας που αλλάζει τον κόσμο, αλλά το 2023, μοιάζει απλώς με ένα πύργο από τραπουλόχαρτα» σχολίασε το αμερικανικό περιοδικό.

Η υπόσχεση της Σίλικον Βάλεϊ ήταν πάντοτε ότι κάθε startup θα μπορούσε να γίνει το επόμενο μεγαθήριο αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αντίστοιχες μεγαλοστομίες ακούγονταν ακόμη και στην Ελλάδα, με βάση τις ιστορίες επιτυχίας κάποιων επιχειρήσεων στη χώρα μας οι οποίες εξαγοράστηκαν από ομίλους του εξωτερικού έναντι υψηλότατου τιμήματος.

Για τους ιδρυτές των νεοφυών επιχειρήσεων, η αφθονία των κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital funds) έδινε την αίσθηση σε πολλούς ότι αρκούσε μια καλή ιδέα για να υλοποιηθεί ένα επιχειρηματικό σχέδιο. Οσο το χρήμα ήταν φτηνό και πολύ, οι ιδέες χρηματοδοτούνταν αφειδώς και από τις τράπεζες.

Ωστόσο όταν ξαφνικά λιγόστεψε μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, με την Fed να αυξάνει δραματικά τα επιτόκια σε μια προσπάθεια να περιορίσει τον πληθωρισμό, η αστάθεια και τα προβλήματα των εταιρειών του κλάδου ήρθαν στην επιφάνεια. «Τώρα ο κόσμος των startups μοιάζει πιο ζοφερός από ποτέ» σχολίασε το The Atlantic.

Bank run και τέλος…

Δεν χρειάστηκε να συμβούν και πολλά για να γονατίσει η Silicon Valley Bank. Η ταχύτητα της κατάρρευσής της ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την έκταση των τεχνολογικών της επενδύσεων. Η τράπεζα συμμάχησε με τον κλάδο των startups κατά τη διάρκεια μιας εποχής των χαμηλών επιτοκίων. Εμοιαζε μια εξαιρετική επιλογή την περασμένη δεκαετία, όχι όμως το 2023. Οταν οι πελάτες άρχισαν να διαπιστώνουν προβλήματα σχετικά με τις βασικές υπηρεσίες της τράπεζας, το αποτέλεσμα ήταν ένα κλασικό bank run (μαζική απόσυρση καταθέσεων). Kαι αποδείχθηκε ότι η SVB δεν διέθετε τα κεφάλαια για να καλύψει τους πελάτες που ζητούσαν πανικόβλητοι τα χρήματά τους πίσω.

Ο πανικός από την κατάρρευση της SVB επεκτάθηκε αμέσως και στους επενδυτές επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capitalists). Ο Σαμ Αλτμαν, διευθύνων σύμβουλος του OpenAI, πρότεινε στους επενδυτές να αρχίσουν να στέλνουν χρήματα, χωρίς ερωτήσεις στις πληττόμενες startups. «Σήμερα είναι μια καλή μέρα για να προσφέρετε μετρητά έκτακτης ανάγκης στις νεοφυείς επιχειρήσεις σας που τα χρειάζονται για μισθοδοσία ή οτιδήποτε άλλο. Xωρίς έγγραφα, χωρίς όρους, απλώς στείλτε χρήματα» έγραψε στο Twitter το μεσημέρι της Παρασκευής, 10 Μαρτίου. Επρόκειτο για τον επικεφαλής της πιο γνωστής εταιρείας του κλάδου η οποία φημολογείται ότι είχε αποτίμηση 29 δισ. δολαρίων.

Οι ισχυροί της Σίλικον Βάλεϊ ήταν κάποτε τόσο βέβαιοι για την ανωτερότητα και την ανεξαρτησία τους ώστε ορισμένοι έφταναν στο σημείο να συζητούν και μια πρωτοβουλία απόσχισης (!) από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόσφατα ονειρεύονταν ότι ήταν τόσο ισχυροί που θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη και ανεξάρτητο κράτος. Τώρα απλά τους έσωσε το κράτος.

Το σχέδιο διάσωσης του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ θα διατηρήσει ανέπαφες τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Ωστόσο αναλυτές σημειώνουν ήδη ότι αυτή η παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει τον αναγκαίο προβληματισμό σχετικά με το πώς ακριβώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Η τεχνολογία θα συνεχίσει να κινείται προς τα εμπρός αλλά κάτι στην όλη ενέργεια του κλάδου μοιάζει να έχει αλλάξει. Είναι μάλλον οι ψευδαισθήσεις που τελείωσαν. Η εξιδανίκευση της Σίλικον Βάλεϊ ως παγκοσμίου πρωτοπόρου στο χώρο των ιδεών και της οικονομίας -και με τεράστια επιρροή ακόμη και στη σφαίρα πολιτικής- μοιάζει αυτή τη στιγμή εκτός πραγματικότητας.

Προφανώς και η τεχνολογία των startups δεν πρέπει να δαιμονοποιηθεί. Ωστόσο έγινε απότομα συνείδηση ότι δεν αποτελεί κάτι τόσο διαφορετικό από άλλους κλάδους. Η Σίλικον Βάλεϊ είναι ικανή και για την επιτυχία αλλά και για την καταστροφή —όπως και υπόλοιποι. Και η πραγματικότητα αυτή δεν ήταν ξεκάθαρη στους εργαζόμενους του τομέα μέχρι το τέλος του περασμένου έτους. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις έγινε για όλους μια πικρή διαπίστωση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News