Δεν ισχύει ότι δεν είδε κανένας τα σημάδια της επερχόμενης επίθεσης από τη Χαμάς στο Ισραήλ, που εκδηλώθηκε στις 7 Οκτωβρίου. Κάποιοι, όπως αναφέρει εκτενές ρεπορτάζ των Financial Times, είχαν ενδείξεις. Και είχαν μιλήσει.

Ο Μεναχέμ Γκίντα, ένας ερασιτέχνης των επικοινωνιών, ήταν μέλος μιας ομάδας εθελοντών που παρακολουθούσε ψυχαναγκαστικά τα δίκτυα επικοινωνιών της Λωρίδας της Γάζας και τα αραβικά μέσα ενημέρωσης, μεταφέροντας ψήγματα πληροφοριών στον ισραηλινό στρατό. Είχε μια ημιεπίσημη σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις.

Ωστόσο, όπως τονίζεται στο ρεπορτάζ που υπογράφουν οι Τζον Πολ Ράθμποουν (στο Λονδίνο) και Νέρι Ζίμλπερ (στο Τελ Αβίβ), οι ερασιτέχνες είδαν κάτι. Και προειδοποίησαν επανειλημμένως ότι ένοπλοι της Χαμάς πραγματοποιούσαν περίτεχνα πολεμικά παιχνίδια κοντά στα σύνορα. Αποτέλεσμα; Αγνοήθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν. «Ο Ισραηλινός στρατιωτικός μας είπε: “Δεν είστε σημαντικοί, δεν σας χρειαζόμαστε”» δήλωσε ο Γκίντα στους FT.

Ο Γκίντα δεν ήταν ο μόνος. Ο Μάικλ Μίλσταϊν, πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών, ειδοποίησε τους πρώην συναδέλφους του και έγραψε πολλά άρθρα στον Τύπο λέγοντας ότι η προσέγγιση του Ισραήλ προς τη Χαμάς δεν λειτουργούσε —αλλά κανείς δεν του έδωσε ιδιαίτερη σημασία. «Ολα τα σημάδια ήταν εκεί. Η Χαμάς κήρυττε τον πόλεμο» δηλώνει σήμερα στο βρετανικό Μέσο.

Ακόμη και οι προειδοποιήσεις από το Σώμα Πληροφοριών Μάχης του Ισραήλ, το οποίο παρακολουθεί τα σύνορα της χώρας με τη Γάζα, αγνοήθηκαν. Η Νόα Μέλμαν, που υπηρετεί στον ισραηλινό στρατό, ανέφερε στους ανωτέρους της νωρίτερα μέσα στο 2023 ότι οι τρομοκράτες της Χαμάς έκαναν ασκήσεις για επιθέσεις σε έναν εικονικό φράχτη, ανατινάζοντάς τον ξανά και ξανά. «Ολοι όμως το αντιμετώπιζαν σαν να ήταν φυσιολογικό, σαν να ήταν ρουτίνα» είπε σε τηλεοπτική της συνέντευξη μετά τις επιθέσεις.

Στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς εξαπέλυσε μια επίθεση χειρότερη από κάθε προαίσθημα των Γκίντα, Μίλσταιν και Μέλμαν, υπογραμμίζουν οι Financial Times. Περίπου στις 6.30 το πρωί, υπό την κάλυψη μαζικού πυραυλικού βομβαρδισμού, περισσότεροι από 1.500 άνδρες της Χαμάς κατέστρεψαν τις συνοριακές επικοινωνίες του Ισραήλ χρησιμοποιώντας drones φορτωμένα με εκρηκτικά. Παραβίασαν τους φράκτες ασφαλείας με μπουλντόζες και εισέβαλαν στο ισραηλινό έδαφος με μοτοσικλέτες και αλεξίπτωτα πλαγιάς.

Η συγχρονισμένη επίθεση κατέρριψε την καλά θεμελιωμένη εμπιστοσύνη των πολιτών του Ισραήλ στις στρατιωτικές και μυστικές υπηρεσίες του κράτους. Αυτή τη φορά όχι μόνο δεν είχαν καταφέρει να εντοπίσουν τι σχεδίαζε ένας από τους κύριους εχθρούς τους, αλλά είχαν αγνοήσει πολλαπλές προειδοποιήσεις ότι η Χαμάς προετοίμαζε μια μεγάλη επίθεση, κάνοντας ασκήσεις ακόμη και σε κοινή θέα.

Υπερβολική αυτοπεποίθηση

Το Ισραήλ υπέφερε από «υπερβολική αυτοπεποίθηση, η οποία οδήγησε σε αλαζονεία, η οποία οδήγησε σε εφησυχασμό» δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Ολμέρτ. «Η Χαμάς έκανε ό,τι κάνουμε συνήθως εμείς: έκπληξη, εξυπνάδα, σκέψη έξω από το κουτί», πρόσθεσε.

Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στην αποτυχία, σημειώνουν οι Ράθμποουν και Ζίμλπερ στο εκτενές ρεπορτάζ τους. «Τα συμπεράσματα μιας πλήρους έρευνας για το φιάσκο των μυστικών υπηρεσιών θα χρειαστούν χρόνια για να τα μάθουμε. Αλλά τα διδάγματα από όσα συνέβησαν διαμορφώνουν ήδη την αδυσώπητη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ για την “καταστροφή” της Χαμάς, ενός εχθρού που το Ισραήλ έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί πλέον να περιορίσει» τονίζουν. Από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε την εκστρατεία αντιποίνων, περισσότεροι από 10.500 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, σύμφωνα με αξιωματούχους στην ελεγχόμενη από τη Χαμάς περιοχή.

«Ακόμη και τη νύχτα της επίθεσης είχαμε την αίσθηση ότι κάτι συνέβαινε, αλλά η ερμηνεία ήταν ότι επρόκειτο απλώς για μια κανονική στρατιωτική άσκηση της Χαμάς», δήλωσε ανώτερος ισραηλινός αξιωματούχος στους FT. «Οι πληροφορίες μας είχαν ένα θεμελιώδες ελάττωμα», πρόσθεσε ο ίδιος.

Αυτό ήταν ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας του Ισραήλ υποτίμησαν την ικανότητα της Χαμάς να οργανώσει μια τόσο ευρείας κλίμακας επιχείρηση, με τη μυστικότητα, τον πειθαρχημένο σχεδιασμό και τη λεπτομερή γνώση του ισραηλινού εδάφους που αυτή απαιτούσε.

«Η εκ των υστέρων γνώση είναι θαυμάσιο πράγμα, αλλά φαίνεται ότι η μεγάλη αποτυχία στο Ισραήλ ήταν μια αποτυχία της φαντασίας, όπως συνέβη και με την 11η Σεπτεμβρίου» τονίζει ο σερ Αλεξ Γιάνγκερ, πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών MI6. «Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να συγχέεις αυτό που θέλεις με αυτό που πραγματικά υπάρχει (…) και το Ισραήλ αισθάνθηκε ότι η Χαμάς είχε πάψει να αναλαμβάνει ρίσκα» επισημαίνει.

Οπως θυμίζουν οι Financial Times, το Ισραήλ έκανε ένα παρόμοιο λάθος ακριβώς πριν από 50 χρόνια, πριν από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ εναντίον της Αιγύπτου και της Συρίας: πίστεψε λανθασμένα ότι τα αραβικά έθνη δεν θα επιχειρούσαν ποτέ επίθεση, λόγω της στρατιωτικής του δύναμης.

Αλλά υπάρχει ένα επιπλέον στοιχείο στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, που οδηγεί πολλούς, και μέσα στο Ισραήλ, να τη συγκρίνουν με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στην Αμερική.

Η επίσημη έκθεση της αμερικανικής κυβέρνησης για τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου ανέφερε ότι κανένας αξιωματούχος ασφαλείας δεν προέβλεψε ότι οι τρομοκράτες θα μπορούσαν να πετάξουν αεροπλάνα και να τα ρίξουν πάνω σε μεγάλα κτίρια, παρ’ όλο που πολλοί από αυτούς δήλωσαν ότι είχαν διαβάσει ένα μυθιστόρημα του Τομ Κλάνσι του 1994 (Debt of Honor), το οποίο κορυφώνεται με μια τέτοια τη σκηνή.

Ούτε για το σίριαλ Fauda 

Σε ένα παρόμοιο πνεύμα, πριν η Χαμάς εξαπολύσει την επίθεσή της στις 7 Οκτωβρίου, ο Αβι Ισαχαρόφ, συνδημιουργός του επιτυχημένου τηλεοπτικού θρίλερ «Fauda», απέρριψε μια πιθανή πλοκή για ένα επεισόδιο στο οποίο τρομοκράτες της Χαμάς εισέβαλαν από τον συνοριακό φράχτη και έκαναν επίθεση στο Ισραήλ. Ο Ισαχαρόφ θεώρησε «πολύ απίθανη» μια τέτοια εκδοχή. «Οι υπηρεσίες ασφαλείας του Ισραήλ προφανώς σκέφτηκαν το ίδιο» σχολιάζουν οι Financial Times.

«Ποιες είναι οι πιθανότητες ότι δεκάδες, πόσο μάλλον χιλιάδες, θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό χωρίς την υπηρεσία στρατιωτικών πληροφοριών ή τη Σιν Μπετ (την υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας) να το γνωρίζουν;» θυμάται ότι είπε ο Ισαχαρόφ στους σεναριογράφους του εκείνη την εποχή. «Ας προχωρήσουμε και ας βρούμε κάτι πιο ρεαλιστικό»…

Ενας δεύτερος λόγος για την αποτυχία του Ισραήλ ήταν αυτό που ένας Δυτικός αξιωματούχος αποκάλεσε «τεχνολογική αλαζονεία». Η πίστη, δηλαδή, στα όρια της ύβρεως, ότι οι προηγμένες τεχνολογίες, όπως τα εναέρια μη επανδρωμένα αεροσκάφη που παρακολουθούν τη Γάζα και ο εξοπλισμένος με αισθητήρες φράχτης που περιβάλλει τη Λωρίδα, θα ξεπερνούσαν τις πιο περιορισμένες τεχνολογικές δυνατότητες της Χαμάς.

Επί πολλά χρόνια ο τεχνολογικός εξοπλισμός είχε βοηθήσει τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) να αποτρέψουν τις περισσότερες παραβιάσεις των συνόρων. «Αυτό δημιουργούσε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας» δήλωσε έτερος Δυτικός αξιωματούχος ασφαλείας στους FT, συγκρίνοντας την κατάσταση με ένα iPhone: «Υπέροχο όταν λειτουργεί, αλλά αν δεν λειτουργεί, ξαφνικά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα».

Ο εθισμός στην τεχνολογία 

Η ειδική μονάδα πληροφοριών σημάτων «8200» του ισραηλινού στρατού είχε πρόσφατα σταματήσει να ακούει τους φορητούς ασυρμάτους που χρησιμοποιούσαν οι ένοπλοι της Χαμάς, αφού έκρινε πως ήταν χάσιμο χρόνου, σύμφωνα με τους New York Times.

«Είχαμε εθιστεί στην τεχνολογία, στον κυβερνοχώρο και στα υπόλοιπα» δήλωσε ο Μίλσταϊν, ο πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ. «Ωστόσο, οι φθηνότερες και απλούστερες μέθοδοι συλλογής πληροφοριών, όπως οι ανοιχτές πηγές, η παρακολούθηση των επικοινωνιών της Χαμάς με τα γουόκι-τόκι, ακόμη και το να ακούμε τι βλέπουν οι γυναίκες στρατιώτες μας που παρακολουθούν στα σύνορα, υποτιμήθηκαν εντελώς».

Ενα ακόμη πρόβλημα, σύμφωνα με τους Financial Times, είναι πως, ενώ οι υψηλής τεχνολογίας μέθοδοι παρακολούθησης του Ισραήλ μπορούν να παράγουν μαζικά υψηλής ποιότητας πληροφορίες —όπως εντοπισμό της ακριβούς θέσης ενός εκτοξευτή πυραύλων–, είναι λιγότερο ικανές στο να αποκαλύπτουν τη στρατηγική ή τις προθέσεις μιας ηγεσίας, που είναι όμως η πιο ουσιαστική πληροφορία.

Ενας τρίτος λόγος για την αποτυχία του Ισραήλ να προβλέψει την επίθεση της Χαμάς ήταν ότι η πολιτική αναταραχή που προκλήθηκε από τις αμφιλεγόμενες πρωτοβουλίες του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, με κορυφαία τη δικαστική μεταρρύθμιση, είχε αποδυναμώσει την εθνική ασφάλεια και αποσπάσει την προσοχή των υπηρεσιών πληροφοριών.

«Η Σιν Μπετ δικαιολογημένα επικεντρώθηκε στην αύξηση της βίας στη Δυτική Οχθη, όπου η κατάστσση γινόταν όλο και πιο δύσκολη» σημειώνει ο Ντέιβιντ Πετρέους, πρώην διευθυντής της CIA. Υπήρξε ο αμερικανός στρατηγός που ηγήθηκε των συμμαχικών δυνάμεων στον πόλεμο του Ιράκ και των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.

Ο Νετανιάχου ήθελε κυριαρχία της Χαμάς 

Η Χαμάς, που κυβερνά τη Γάζα από το 2007, εκμεταλλεύθηκε αυτούς τους περισπασμούς. Την ευνόησε επίσης η πολιτική του Νετανιάχου, ο οποίος επεδίωκε να καλλιεργήσει την κυριαρχία της στη Γάζα, γιατί θεωρούσε ότι ήταν ένας τρόπος για να μειώσει την εξουσία της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Οχθη.

Οι Ράθμποουν και Ζίμλπερ που συνυπογράφουν το κείμενο των FT, επισημαίνουν ότι ακόμη και καθώς η Χαμάς προετοίμαζε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, παρέμενε σε καθημερινή επαφή με την ισραηλινή κυβέρνηση για ζητήματα όπως οι ποσοστώσεις των εξαγωγών και οι άδειες εργασίας. Αρκετοί ισραηλινοί και διεθνείς αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οι εργαζόμενοι που ήταν σε επαφή με τις ισραηλινές αρχές βοήθησαν στη συλλογή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων χαρτών ακριβείας των κιμπούτς στα οποία η Χαμάς σχεδίαζε να επιτεθεί.

Επιπλέον, η Χαμάς έπαιζε ένα παιχνίδι παραπληροφόρησης μέσω καναλιών που γνώριζε ότι παρακολουθούσαν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, ενώ τα πραγματικά σχέδια για την επίθεση τα γνώριζε μόνο μια μικρή ομάδα ηγετών της τρομοκρατικής οργάνωσης.

Οπως τονίζουν οι Financial Times, τα συμπεράσματα που άντλησαν οι ισραηλινοί αξιωματούχοι ασφαλείας από την αποτυχία τους να προβλέψουν την επίθεση της Χαμάς είναι ότι το Ισραήλ δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις πληροφορίες για έγκαιρη προειδοποίηση των επιθέσεων από τη Γάζα ή στη στρατιωτική ισχύ της χώρας για την αποτροπή τους.

«Η μόνη λύση είναι να μη βασιζόμαστε πλέον στις πληροφορίες» δήλωσε ο ανώτερος ισραηλινός αξιωματούχος στην εφημερίδα. «Η αποτροπή δεν είναι πλέον αρκετή. Πρόκειται για ένα νέο παράδειγμα» πρόσθεσε. Το οποίο εφαρμόζεται ήδη μετά την απόφαση του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς ισοπεδώνοντας τη Γάζα, με τη χερσαία επίθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News