Ενα βίντεο που τράβηξε τουρίστας στην Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, έκανε τον γύρο του Διαδικτύου. Ο τουρίστας βρισκόταν «στην πιο όμορφη τοποθεσία της Ελλάδας» και αυτό που κινηματογράφησε είναι «πώς ένα ειδυλλιακό Σαββατοκύριακο μετατράπηκε μέσα σε 24 ώρες σε αγώνα επιβίωσης».

Θα μπορούσε να είναι μέρος μια καμπάνιας επαγρύπνησης για την κλιματική αλλαγή, όπως επισημάνθηκε στον βρετανικό Guardian: Θυμίζει δύο αντίστοιχα βίντεο της οργάνωσης «Save the Children», το 2014 και το 2016, τα οποία έδειχναν πώς θα ήταν η ζωή αν γινόταν πόλεμος στη Βρετανία και τα παιδιά γίνονταν πρόσφυγες.

Το βίντεο από την Ελλάδα έχει μια ομοιότητα με αυτά: Δείχνει πώς μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ο παράδεισος μετατρέπεται σε κόλαση και εκατοντάδες κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι άνθρωποι αναζητούν καταφύγιο ή οδό διαφυγής. Εχει, όμως, και μια διαφορά: Είναι αληθινό.

Oι ακραίοι καύσωνες και τα καιρικά φαινόμενα που επικρατούν αυτό το καλοκαίρι στη νότια Ευρώπη, μαζί με τις πυρκαγιές, έφεραν εσωτερικές μετακινήσεις ανθρώπων, αναστάτωσαν τη βιομηχανία του τουρισμού στην οποία βασίζονται αυτές οι χώρες και διαλύουν την τοπική οικονομία. Η Ευρώπη έρχεται πιο κοντά σε αυτό που μέχρι τώρα πίστευε ότι είναι πρόβλημα άλλων.

Την περασμένη δεκαετία, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους λόγω γεγονότων σχετιζόμενων με το κλίμα. Μέχρι το 2050 υπολογίζεται ότι ακόμη 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν κλιματικοί πρόσφυγες. Οι περισσότεροι θα προέρχονται από χώρες που δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ολοι αυτοί δεν θα τρέχουν να ξεφύγουν από μια φωτιά ή μια πλημμύρα. Η κλιματική αλλαγή, όπως επισημαίνει ο Guardian, δεν εκδηλώνεται μόνο με θεαματικά γεγονότα. Εκδηλώνεται με φτωχοποίηση, με πολέμους, με την εξαφάνιση του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσαν γενιές ανθρώπων. Η συνέπεια είναι αυτό που συνοπτικά ονομάζουμε «προσφυγική κρίση», σαν να πρόκειται για κάτι προσωρινό που με κάποιον μαγικό τρόπο θα διορθωθεί ή θα περιοριστεί στις άλλες χώρες, αρκεί να υψώσουμε αρκετά υψηλούς φράχτες.

Οι άνθρωποι που τρέχουν να ξεφύγουν από την κλιματική αλλαγή δεν το κάνουν λόγω ενός συγκεκριμένου γεγονότος, όμως. Το κάνουν λόγω των μακροπρόθεσμων και μη ανατρέψιμων συνεπειών της.

♦ Στη ζώνη του Σαχέλ, την Υποσαχάρια Αφρική, η λειψυδρία προκάλεσε ένοπλες συγκρούσεις στο Καμερούν, ανάμεσα σε κτηνοτρόφους και ψαράδες, που μάχονται πλέον ανοιχτά για το ελάχιστο φρέσκο νερό. Χιλιάδες άνθρωποι έφυγαν τελικά προς το Τσαντ, τροφοδοτώντας την ατελείωτη ανθρώπινη αλυσίδα που αναζητά τρόπο να περάσει τη μεσόγειο για να βρεθεί στην Ευρώπη.

♦ Στη Μικρονησία, στον Ειρηνικό Ωκεανό, τα αποθέματα φρέσκου νερού και ψαριών μειώνονται καθώς ανεβαίνει η στάθμη του νερού, οι καταιγίδες γίνονται εντονότερες, το αλάτι διαβρώνει την καλλιεργήσιμη γη και οι παραλίες σταδιακά χάνονται. Η συνέπεια είναι η καταστροφή ολόκληρων κοινοτήτων και η αυξανόμενη μεταναστευτική ροή προς τις ΗΠΑ.

♦  Στο Ιράκ και στη Συρία, πολλοί γεωργοί αντάλλαξαν την τσάπα με ένα Καλάσνικοφ, καθώς οι ξηρασίες και οι ακραίες θερμοκρασίες τούς έκαναν εύκολο στόχο για τους στρατολογητές του Ισλαμικού Κράτους και άλλων εξτρεμιστικών ομάδων.

Ολα αυτά μας φαίνονται πολύ μακρινά εδώ στον αναπτυγμένο κόσμο. Ακόμη και όταν αντιμετωπίζουμε ακραία φαινόμενα, ή βλέπουμε τη Νέα Υόρκη σκεπασμένη με πορτοκαλί καπνό για αρκετές μέρες, δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα ή τουλάχιστον δεν ανησυχούμε όσο θα έπρεπε.

Για μας, όλα αυτά τα φαινόμενα είναι προσωρινά και αντιμετωπίσιμα, επειδή συμβαίνουν σε περιβάλλοντα με σχετικώς επαρκείς υποδομές και στο πλαίσιο της αστικής μας ασφάλειας. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να αντεπεξέλθουμε ακόμη και σε περιπτώσεις μαζικής μετατόπισης του πληθυσμού.

Αυτά τα γεγονότα, όμως, όσο προσωρινά και αν είναι, όσο γρήγορα και αν ξεπερνιούνται, θα έπρεπε στην πραγματικότητα να λειτουργήσουν ως αφύπνιση για το μέλλον. Για το πιθανότερο σενάριο που λέει ότι οι αργές, μικρότερες αλλαγές συσσωρεύονται, έως ότου ένα μεγαλύτερο, καταστροφικό γεγονός σε πετάει οριστικά από το σπίτι σου και ξαφνικά πρέπει να ξαναφτιάξεις τη ζωή σου, με λιγότερα ή και καθόλου μέσα.

Κι όμως, στην Ευρώπη συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι τα προβλήματα των άλλων δεν είναι δικά μας και δεν θα μπορούσαν να είναι…

Ακόμη και οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που μετακινούνται από τα σπίτια τους, λόγω φυσικών καταστροφών, στις ΗΠΑ, δεν βλέπουν τους εαυτούς τους ως κλιματικούς πρόσφυγες ή μετανάστες.  Αισθάνονται ασφαλής στον παγκόσμιο βορρά, καθώς αισθάνονται ότι εκεί αν όχι κοινωνική πρόνοια πάντως έχουν πρόσβαση σε μετρητά και πίστωση, αισθάνονται ότι η αναστάτωση είναι μόνο προσωρινή. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι οι ζωές τους μπορεί να βγουν εκτός ελέγχου, ακόμη κι αν οι ίδιοι έχουν αρκετά χρήματα.

Στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες σταμάτησαν να ασφαλίζουν τα σπίτια. Οι δασικές πυρκαγιές είναι τα τελευταία χρόνια τόσο καταστροφικές, που η ασφάλιση των σπιτιών έγινε μια μη επικερδής επιχείρηση. Συνεπεία αυτού, τα ίδια τα σπίτια άρχισαν να χάνουν την αξία τους. Οι άνθρωποι του βορρά αρχίζουν να νιώθουν στο πετσί τους τι σημαίνει να μην έχεις πουθενά καμία ασφάλεια. Ιδιαίτερα καθώς οι φυσικές καταστροφές γίνονται πλέον κάτι «με το οποίο πρέπει να μάθεις να ζεις».

Το Ινστιτούτο για την Οικονομία και την Ειρήνη προειδοποίησε πριν από λίγο καιρό σε έκθεσή του ότι «η Ευρώπη και η βόρεια Αμερική θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν κάπως καλύτερα στις οικολογικές απειλές, όμως, η πλειονότητα των κατοίκων τους δεν θα είναι απρόσβλητη από τις ευρύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής».

Οταν οι κυβερνήσεις στις χώρες του Βορρά καταλάβουν ότι όλα αυτά δεν «συμβαίνουν μόνο στους άλλους», ίσως να είναι ήδη αργά. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τη φρενάρουμε κάπως, αλλά και να προσπαθήσουμε να προσαρμοστούμε στις συνέπειές της. Που αργά ή γρήγορα θα μας χτυπήσουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News