Πόσο εθιστική μπορεί να είναι η δουλειά; Το ερώτημα μπορεί να ακούγεται στους περισσότερους κάπως υπερβολικό – όχι για όλους όμως. Η εργασία για κάποιους μπορεί να αποτελεί εξάρτηση, επιδρώντας στον οργανισμό όπως η νικοτίνη, το αλκοόλ και όποια άλλη ουσία ή συνήθεια εξελίσσεται σταδιακά σε αβάσταχτη ανάγκη.

Αυτό ακριβώς συνέβη και στον 41χρονο θεατρικό συγγραφέα Τζέιμς Γκρέιαμ. Ο ίδιος πρόσφατα παραδέχτηκε δημοσίως, στη βρετανική τηλεόραση, ότι συνήθιζε να απομονώνεται από τους φίλους του, έλεγε ψέματα στους αγαπημένους του και παραμελούσε τη σωματική υγεία του, μόνο και μόνο για να εργαστεί. Επειτα, στην ίδια τηλεοπτική συνέντευξη, αποκάλεσε τον εαυτό του εργασιομανή.

Δεν χρησιμοποίησε όμως τη λέξη αυτή ως χαρακτηρισμό για να περιγράψει την καθημερινότητά του, αλλά ως όρο ιατρικό που αντιστοιχεί σε πραγματική ασθένεια. «Δεν είναι στην πραγματικότητα καθόλου διαφορετικό από άλλους εθισμούς, όπως π.χ. το ποτό, τα ναρκωτικά, το σεξ ή οτιδήποτε άλλο. Πρόκειται για ένα μοτίβο συμπεριφοράς που σιγά σιγά σε σκοτώνει» εξήγησε.

Πώς ξεπέρασε το πρόβλημά του; Ο Γκρέιαμ έγινε μέλος των Ανώνυμων Εργασιομανών, μια κοινότητα που ακολουθεί το μοντέλο της διαδικασίας ανάκαμψης σε 12 βήματα, όπως ακριβώς εφαρμόζεται και στην περίπτωση των Ανώνυμων Αλκοολικών. Στο πλαίσιο αυτό, τα μέλη συναντιούνται είτε διά ζώσης είτε διαδικτυακά και μοιράζονται τις εμπειρίες τους με ανθρώπους από όλο το Ηνωμένο Βασίλειο που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα.

Φιλότιμος ή εργασιομανής;

Ο όρος εργασιομανία δεν περιλαμβάνεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM). Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σαφής αλληλοεπικάλυψη με ασθένειες όπως η ψυχαναγκαστική διαταραχή που ενδέχεται να «σκεπάζουν» τον καταναγκασμό για συνεχή εργασία ή την εσωτερική ανάγκη για υψηλή παραγωγικότητα. Είναι αξιοσημείωτο, δε, πως πρόσφατη έρευνα κατέληξε ότι περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο αισθάνονται ότι δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από τη δουλειά τους.

«Η υπερκόπωση μπορεί να μετατραπεί σε εθισμό όταν αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά άλλους τομείς της ζωής», λέει στην Telegraph ο δρ Νάιαλ Κάμπελ, ψυχίατρος στην Κλινική και Κέντρο Εθισμών «Priory», στο Λονδίνο. Μάλιστα, όπως εξηγεί, οι ώρες εργασίας δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για τη διάγνωση. Συνεκτιμάται επίσης «ο βαθμός στον οποίο επιτρέπει κανείς η εργασία του να βλάψει τις σχέσεις του, την ικανότητά του να χαλαρώνει ή να βιώνει χαρά σε άλλους τομείς της ζωής».

Ομως πώς μπορεί κανείς να διακρίνει έναν φιλότιμο και εργατικό άνθρωπο από έναν εργασιομανή; «Η σκληρή δουλειά είναι ο μόνος εθισμός που η κοινωνία ενθαρρύνει και επικροτεί» λέει η Mαλίσα Κλαρκ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια και συγγραφέας του βιβλίου «Never Not Working: Why the Always-On Culture Is Bad for Business and How to Fix It».

Και συνεχίζει: «Η διάγνωση ενός εργασιομανούς είναι πολύ δύσκολη, επειδή οι άνθρωποι πολύ σπάνια βλέπουν στον εαυτό τους κάποιο πρόβλημα». Κατά κανόνα, συνεπώς, αναζητούν βοήθεια αφού βιώσουν τη σωματική κατάρρευση.

Μήπως ο στόχος είναι τα λεφτά;

«Η ψυχαναγκαστική επιθυμία για εργασία προέρχεται συχνά από την κακώς νοούμενη ανάγκη για αναγνώριση» υπογραμμίζει στην Telegraph ο Tόμας Κούραν, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο LSE και συγγραφέας του βιβλίου «The Perfection Trap: The Power Of Good Enough In A World That Always Wants More».

Ο ειδικός εξηγεί ότι στο μυαλό ενός εργασιομανούς η εργασία τα Σαββατοκύριακα και τα βράδια δεν ισοδυναμεί με αγγαρεία, αλλά με αναγνώριση. Και αυτό προσφέρει μια αίσθηση ικανοποίησης και γαλήνης. Το θετικό αυτό συναίσθημα είναι, εντούτοις, προσωρινό. «Οι τελειομανείς είναι δύσκολο να βρουν τη χαρά, επειδή πάντα προσβλέπουν στον επόμενο στόχο ή φιλοδοξία. Δεν σταματούν ποτέ για να απολαύσουν αυτό που κατέκτησαν».

Οπως όμως συμβαίνει και με τους υπόλοιπους εθισμούς, έτσι και η εργασιομανία δεν είναι μια κατάσταση που στηρίζεται στη λογική. Υπό την έννοια αυτή, μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί, αν και όλοι γνωρίζουμε ότι η ασταμάτητη δουλειά δεν παράγει ανάλογα αποτελέσματα, ορισμένοι επιμένουν να δοκιμάζουν τα ψυχικά και τα σωματικά τους όρια για να αισθανθούν μια στιγμιαία ικανοποίηση και επικύρωση.

Γι’ αυτό και η δρ Κλαρκ θυμίζει ότι το κλειδί είναι σταματήσει κανείς να καθορίζει την προσωπική ταυτότητά του μέσω της δουλειάς του. «Πρέπει να φροντίζει κανείς να καταβάλλει την ίδια προσπάθεια στην κοινωνική του ζωή, στην οικογένειά του και στα χόμπι του. Και οφείλει να αποσυνδέει το επάγγελμά του από την αξία του ως άτομο».

Φυσικά, πολλοί αισθάνονται ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πέσουν με τα μούτρα στη δουλειά προκειμένου να επιβιώσουν οικονομικά. «Αλλά το να κερδίζεις αρκετά για να επιβιώνεις δεν πρέπει να σημαίνει ότι πρέπει να θυσιάσεις κάθε άλλη πτυχή της ζωής σου, ιδίως την υγεία σου» συμπληρώνει η ίδια.

Είναι η Ελλάδα η χώρα των διακοπών για τους Ελληνες;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «όχι», καθώς συχνά οι εργαζόμενοι στη χώρα μας δουλεύουν – όχι εντατικά, αλλά όταν προκύπτει ανάγκη– ακόμη και στις διακοπές τους! Τα δεδομένα που συνηγορούν στη διαπίστωση αυτή είναι πολλά.

Πρόσφατη έρευνα του γαλλικού Ινστιτούτου Rexecode έδειξε πως ο μέσος έλληνας εργαζόμενος απασχολείται σχεδόν 2.000 ώρες τον χρόνο, έναντι 1.679 ωρών που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Μάλιστα, οι έλληνες μισθωτοί δουλεύουν πάνω από 1.900 ώρες τον χρόνο, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος δεν ξεπερνά τις 1.792 ώρες, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες στη χώρα μας εργάζονται σχεδόν 2.400 ώρες τον χρόνο, με τον αντίστοιχο μέσο ευρωπαϊκό όρο να μην υπερβαίνει τις 2.200 ώρες.

Εν τω μεταξύ, μία ακόμη έρευνα –διαδικτυακή αυτή τη φορά–, που διενεργήθηκε πέρυσι, κατέληξε ότι το 53% των συμμετεχόντων (σε δείγμα 2.300 ατόμων στη χώρα μας) έχει κληθεί να διεκπεραιώσει κάποια εργασία κατά τη διάρκεια των καλοκαιριών διακοπών. Οπως προκύπτει από τα ίδια στοιχεία, ακόμη και τις ημέρες της άδειας, οι Ελληνες δεν μπορούν εύκολα να αποσυνδεθούν από την εργασιακή ρουτίνα τους. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι οι περίπου επτά στους δέκα (67%) παραδέχτηκαν πως ήλεγχαν συνεχώς τα email ή το εταιρικό κινητό τους.

Με τα δεδομένα αυτά, δεν προκαλεί εντύπωση ότι σχεδόν οι μισοί (46%) έβαλαν στη βαλίτσα των διακοπών και το laptop, σε περίπτωση που προκύψει κάτι…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News