«Είναι σωστή πρόκληση επιβίωσης: κάθε βήμα γίνεται με κόπο, στους 37 βαθμούς Κελσίου υπό σκιάν, ενώ το νερό είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Η κούραση φτάνει μέχρι το μεδούλι, κάμπτει την αποφασιστικότητα και του πιο δυνατού, του πιο θαρραλέου. Ολοι καταλαβαίνουν ότι δεν θα καταφέρουν να βγάλουν ολόκληρη τη διαδρομή».

Η παραπάνω δραματική εισαγωγή της Repubblica θα οδηγούσε σε μαύρες σκέψεις τον αναγνώστη. Ισως το μυαλό του πήγαινε σε κάποιο φυσικό κολαστήριο τύπου Σαχάρας που περιμένει το ανεξοικείωτο με το ερημικό περιβάλλον θύμα, μπορεί και σε καταδίκους αγροτικών φυλακών κάπου στον «αθέατο» κόσμο. Ωστόσο ο τίτλος του ρεπορτάζ, προσδιοριστικός του τόπου του μαρτυρίου, δεν επιτρέπει παρερμηνείες: «Τουρίστες στον ποταμό Κβάι».

Μάλιστα. Τέτοια βάσανα περνούν, λοιπόν, όσοι αποτολμούν να επισκεφθούν την τοποθεσία που έκανε διάσημη το σινεμά με το εμβληματικό φιλμ του 1957 «Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι». Ανάλογα, σαν να λέμε, με όσα μαρτύρια τράβηξαν το 1942 οι αιχμάλωτοι πολέμου των Ιαπώνων, Δυτικοί και Ασιάτες, όταν εξαναγκάστηκαν να κατασκευάσουν τον σιδηρόδρομο για τη σύνδεση της Ταϊλάνδης με τη Βιρμανία.

Ως γνωστόν, για να χτιστεί η συγκεκριμένη γέφυρα πέθαναν χιλιάδες άνθρωποι εκεί – και, αλίμονο, δεν ήταν ηθοποιοί του Χόλιγουντ, να αναστηθούν σαν τον Λάζαρο στο διάλειμμα των γυρισμάτων και να δροσιστούν στο μπαρ. Ευτυχώς, ούτε οι φιλίστορες ή σινεφίλ τουρίστες πεθαίνουν, είτε επισκέπτονται τον Κβάι είτε το Ελ Αλαμέιν είτε το Υψωμα 731 είτε το Μόντε Κασίνο…

Το έργο ήταν τεράστιο, σε δύσβατο έδαφος κιόλας, αλλά τελικά κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ, μεταξύ Σεπτεμβρίου 1942 και Δεκεμβρίου 1943, από τον ιδρώτα και το αίμα ηρωικών ανδρών – όσοι δούλεψαν εκεί σαν εργάτες ίσως ήταν και 250.000 άτομα, πάντως όχι λιγότεροι από 180.000. Οι Δυτικοί αιχμάλωτοι πολέμου ήταν 60.000 αξιωματικοί και οπλίτες.

Επειδή ο αριθμός των πεσόντων στην τρομερή κατασκευή ξεπέρασε τις 100.000, το πρότζεκτ αυτό ονομάστηκε «σιδηρόδρομος του θανάτου». Οι περισσότεροι από όσους δεν κατάφεραν να επιβιώσουν ήταν Ασιάτες, Ταμίλ και Μαλαισιανοί, αγρότες που οι Ιάπωνες τους άρπαξαν από τα χωράφια του καουτσούκ και τους έριξαν στο «καζάνι» του ποταμού Κβάι.

Για να καταλάβουμε γιατί ακριβώς μιλάμε, έγραψαν οι Ιταλοί, ας πούμε ότι οι σημερινοί επισκέπτες της περιοχής ανεβοκατεβαίνουν καμιά διακοσαριά σκαλοπάτια και διασχίζουν ζούγκλα κάτω από τον καυτό ήλιο. Το ίδιο μονοπάτι έπαιρναν και οι κρατούμενοι των Ιαπώνων, οι οποίοι ήταν και ατάιστοι και διψασμένοι, με ευθύνη των βασανιστών τους.

Μόλις το έργο ολοκληρώθηκε, επήλθε Θεία Δίκη: χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα και λίγες μεταφορές ιαπωνικών στρατευμάτων έγιναν με τρένο, αφού αργότερα οι Βρετανοί κατέστρεψαν εν μέρει την κατασκευή. Τα υπόλοιπα τα ανέλαβε ο χρόνος: η βλάστηση αγρίεψε στη ζούγκλα και κάποια τμήματα της όλης έκτασης έγιναν χωράφια. Ετσι, σήμερα, από τα 415 χιλιόμετρα των σιδηροτροχιών του 1943 έχουν απομείνει μόνο τα 130.

Τον περασμένο Ιανουάριο και σε ηλικία 104 ετών πέθανε και ο τελευταίος από τους κρατουμένους που κατάφεραν να φύγουν ζωντανοί από εκείνο το κολασμένο μέρος. Ο Βρετανός Τζακ Τζένινγκς είχε αιχμαλωτιστεί από τους Ιάπωνες στη Σιγκαπούρη και κατόπιν οδηγήθηκε στη ζούγκλα μαζί με χιλιάδες άλλους. Μαζί του έφυγε και η τελευταία άμεση μαρτυρία για ένα από τα πιο σκοτεινά επεισόδια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όμως πρόλαβε να γράψει ένα βιβλίο για τη φοβερή εμπειρία του στο εργοτάξιο των Ιαπώνων. Στο «Prisoner Without a Crime» («Φυλακισμένος χωρίς Εγκλημα») έδωσε λεπτομέρειες για τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί, κατέληξε η Repubblica.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News