Πόσο ανθρώπινο εγκέφαλο μπορεί να χωράει ένα κυβικό χιλιοστό; Περίπου 57.000 κύτταρα, 23 εκατοστά αιμοφόρων αγγείων, 150 εκατομμύρια νευρικές συνάψεις και 1,4 petabytes δεδομένων!

Και αν μόλις ένα κυβικό χιλιοστό χωράει αυτά, φαντάσου πόσα χωράνε στα 1.100 κυβικά εκατοστά (1.100.000 mm³) του μέσου ανθρώπινου εγκεφάλου…

Επιστήμονες του Χάρβαρντ και μηχανικοί της Google χαρτογράφησαν ένα μικροσκοπικό κομμάτι του εγκεφάλου σε ένα project που όμοιό του δεν έχει υπάρξει και το οποίο αποκαλύπτει το μεγαλείο αυτής της μηχανής που θεωρείται η πιο εξελιγμένη σε όλο το γνωστό σύμπαν. Αλλά κυρίως, αποκαλύπτει πόσο λίγα ξέρουμε ακόμη για αυτήν.

Το κομμάτι που χαρτογραφήθηκε προήλθε από τον κροταφικό λοβό μιας 45χρονης η οποία υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση επιληψίας. Ο κροταφικός λοβός βρίσκεται δεξιά και αριστερά στον εγκέφαλο, κοντά στους κροτάφους και τα αυτιά, και παίζει ρόλο στη διαχείριση των συναισθημάτων, στην επεξεργασία πληροφοριών, στην αποθήκευση και ανάκτηση αναμνήσεων και στην κατανόηση της γλώσσας.

Αυτό το μικροσκοπικό δείγμα ζωντανού εγκεφαλικού ιστού σαρώθηκε με ειδικό ηλεκτρονικό μικροσκόπιο το οποίο «έκοψε» το δείγμα σε 5.000 «φέτες» 1.000 φορές πιο λεπτές από μια τρίχα (κατ’ αναλογία με τις τομές του αξονικού τομογράφου) και μελετήθηκε σε λεπτομέρεια που δεν έχει υπάρξει ποτέ στο παρελθόν.

Σύμφωνα με την εργασία που δημοσιεύθηκε στο παγκοσμίου φήμης περιοδικό Science, το μικροσκόπιο αποκάλυψε 57.000 μεμονωμένα κύτταρα, 150 εκατομμύρια συνάψεις (σύνδεσμοι που επιτρέπουν τη μετάδοση σημάτων μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου), 23 εκατοστά αιμοφόρων αγγείων και 1,4 petabytes (ή αλλιώς 1,4 εκατ. gigabytes) δεδομένων!

«Ηταν ένα δύσκολο εγχείρημα –γι’ αυτό και δεν έχει ξαναγίνει στο παρελθόν. Βρήκαμε στοιχεία που δεν υπάρχουν στα επιστημονικά εγχειρίδια. Δεν τα καταλαβαίνουμε όλα, αλλά αυτό που καταλαβαίνουμε σίγουρα είναι πως ακόμη ξέρουμε ελάχιστα για αυτό το μυστηριώδες κομμάτι της βιολογίας μας που είναι στερεωμένο στον λαιμό μας», λέει στον Guardian o Τζεφ Λίχτμαν, καθηγητής Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας στο Χάρβαρντ, που συμμετείχε στο project.

Κατά την ανάλυση των εικόνων που αποτυπώθηκαν στο μικροσκόπιο, γράφει ο Guardian, οι επιστήμονες παρατήρησαν τις εντυπωσιακές συνδέσεις που μεταφέρουν τα σήματα από το ένα κύτταρο στο άλλο και που μοιάζουν με οχήματα που κινούνται σε δαιδαλώδεις λεωφόρους και κυκλικούς κόμβους. Διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, ότι 96% των νευρώνων είχαν μια σύναψη (άρα μια σύνδεση με κάποιο κύτταρο), 3% είχαν δύο και 1% είχαν πολλές –ακόμη και πάνω από 50.

Ο Λίχτμαν εξηγεί στον Guardian ότι οι ισχυρές συνδέσεις θα μπορούσαν να εξηγήσουν πώς ο άνθρωπος μαθαίνει κάποιες συμπεριφορές και αφομοιώνει πληροφορίες. «Πιστεύω ότι αυτές οι ισχυρές συνδέσεις μπορεί να είναι μέρος του πώς φαίνεται η μάθηση στον εγκέφαλο», λέει χαρακτηριστικά.

Η ταπεινότητα μπροστά σε ένα μεγάλο επίτευγμα

«Εχουμε ένα όργανο φτιαγμένο κυρίως από λίπος αναμεμειγμένο με νερό, άλατα, πρωτεΐνες και υδατάνθρακες. Με αίμα και λίγο ηλεκτρισμό, αυτό το… παρασκεύασμα συνέλαβε τα έργα του Σαίξπηρ, συνέθεσε τις συμφωνίες του Μπετόβεν και τοποθέτησε ένα τηλεσκόπιο ένα εκατομμύριο μίλια μακριά στο Διάστημα για να μελετήσει το Σύμπαν και τις καταβολές του. Οι επιστήμονες μας φέρνουν πιο κοντά στην κατανόηση του οργάνου αυτού και των κυκλωμάτων του. Η έρευνά τους προκαλεί δέος και όμως οι ίδιοι την παρουσιάζουν με τόση ταπεινότητα!», σχολιάζει ο αρθρογράφος της Washington Post και συγγραφέας, Ντέιβιντ φον Ντρέλε.

Οπως το θέτει ο Φον Ντρέλε, «οι άνθρωποι έχουμε την τάση να νομίζουμε ότι ξέρουμε πολύ περισσότερα από όσα στην πραγματικότητα γνωρίζουμε για τον εαυτό μας, για το Σύμπαν μας και τη θέση μας μέσα σε αυτό. Ομως, όσο περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο αποκαλύπτεται η άγνοιά μας! Και το πόσο απελπιστικά απέχουμε από τη στοιχειώδη κατανόηση των εσωτερικών λειτουργιών μας. Το θαυμαστό ταξίδι της ανακάλυψης του ανθρώπου μόλις τώρα αρχίζει και το μόνο όριο είναι πόσα θέλουμε να μάθουμε». 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News