Η Ελλάδα, εδώ και περίπου 21 χρόνια, έχει εθνικό αερομεταφορέα που δεν της κοστίζει δεκάρα. Και, αντίθετα με τον προηγούμενο, την Ολυμπιακή, κερδίζει από αυτόν πολλά χρήματα, από πολλές «πηγές».

Τώρα όμως με την πανδημία του κορονοϊού, έφτασε η ώρα που καμία πλευρά δεν πίστευε και δεν ήθελε να έρθει ποτέ. Η μεν Aegean να χρειάζεται οικονομική ενίσχυση από το δημόσιο ταμείο για να παραμείνει ανοικτή ώσπου να ξαναγίνει υγιής. Το δε Κράτος να είναι σχεδόν υποχρεωμένο τώρα να της την δώσει.

Εάν δεν το κάνει, το μέγεθός της – ο στόλος και το δίκτυο προορισμών της- θα συρρικνωθεί δίχως προηγούμενο, όπως είπε σε τηλεδιάσκεψη με αναλυτές την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος του ΔΣ της εταιρείας Ευτύχης Βασιλάκης.

Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει, πρωτίστως στον εαυτό της, ότι η Aegean είναι στρατηγικής σημασίας για τον τουρισμό της Ελλάδας, τη μεγαλύτερη βιομηχανία της, ότι δίνει προστιθέμενη αξία στη χώρα διεθνώς και ότι συνεισφέρει στην εθνική οικονομία όσο λίγες.

Αρα, ενίσχυση θα υπάρξει. Το πόση θα είναι αυτή, και ποια μορφή θα έχει, είναι ένα εν εξελίξει σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Η κυβέρνηση, άλλωστε, είναι φίλα προσκείμενη προς την ιδιωτική πρωτοβουλία και ο ίδιος ο Μητσοτάκης, εκθειαστικός προς την συγκεκριμένη εταιρεία, με πολλές αφορμές.

Περιθώρια χρόνου για περιπτώσεις σαν αυτήν της Aegean δεν υπάρχουν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ισχυρού της άνδρα.

«Μπορεί οι άλλες επιχειρήσεις να μπαίνουν στην φάση “επιστροφή στην κανονικότητα” όμως αυτό δεν ισχύει για εμάς», είπε στις αρχές Μαΐου, μιλώντας σε ψηφιακό επιχειρηματικό πάνελ ο κ. Βασιλάκης. Και εκτίμησε ότι «για να βρεθούμε σαν κλάδος στα επίπεδα που βρισκόμασταν πριν από την υγειονομική κρίση θα περάσουν 2-3 χρόνια, άρα δυστυχώς είναι μονόδρομος η μείωση του κόσμου που απασχολούμε».

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή λοιπόν, θέτοντας ευθέως και το ζήτημα της άμεσης παροχής οικονομικής στήριξης, όπως συνέβη και με πολλές άλλες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, ο κ. Βασιλάκης ουσιαστικά πετούσε στην κυβέρνηση και το μπαλάκι της ευθύνης που και αυτή θα επωμιστεί για όσο προσωπικό χρειαστεί να φύγει.

«Σήμερα η εταιρεία μπορεί να λειτουργεί, αλλά ουσιαστικά είναι σαν να έχει κλείσει καθώς έχουμε το 0,05% των εσόδων μας ανά ημέρα», συμπλήρωσε.

Από την ημέρα της ίδρυσής της, η Aegean δεν έλαβε καμία απολύτως κρατική ενίσχυση. Ήταν και κόντρα στην ίδια την φιλοσοφία της, για αυτό και πολέμησε σκληρά να σταματήσει η συνεχής τροφοδοσία προς την τότε Ολυμπιακή, που σαφώς παραβίαζε τους κανόνες θεμιτού ανταγωνισμού.

Το μαξιλάρι μίκρυνε ήδη

Εγινε γνωστό στην τηλεδιάσκεψη προς αναλυτές την περασμένη εβδομάδα, ότι στο τέλος Μαρτίου, η Aegean είχε ταμειακά αποθέματα, περίπου €500 εκατ. Η διοίκηση, που παραδέχτηκε ότι υποεκτίμησε το μέγεθος και τις επιπτώσεις της κρίσης, πίστευε ότι αυτό το μαξιλάρι θα αρκούσε. Πάντως ήδη η εταιρεία έχει εξασφαλίσει από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες νέες πιστωτικές γραμμές σε κεφάλαιο κίνησης, συνολικού ύψους 120 εκατ. ευρώ.

Τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν σχεδόν παντού, έκλεισαν όλο τον κόσμο σε σπίτια και σύνορα, και προσεδάφισαν όλα τα αεροπλάνα εκτός από τα «έκτακτης ανάγκης».

Σε όλη την περίοδο της κρίσης, μέχρι την προηγούμενη Δευτέρα που ήρθησαν κάποιοι περιορισμοί στην κίνηση, η Aegean είχε διατηρήσει μονάχα το πρόγραμμα εσωτερικού σε όλους τους προορισμούς, αλλά σε πολύ χαμηλές συχνότητες. Ετσι, η πτητική της δραστηριότητα βούλιαξε κοντά στο 5%. Με την χαλάρωση των μέτρων, σιγά-σιγά αυτό διορθώνεται.

Πτήσεις στο εξωτερικό δεν εκτελούσε, παρά μόνο προς και από τις Βρυξέλλες, 3-4 φορές την εβδομάδα, αλλά και έκτακτες πτήσεις επαναπατρισμού σε Ελλάδα και Κύπρο, κατόπιν αιτήματος των αντίστοιχων κυβερνήσεων. Οι περισσότερες έγιναν με κοινή χορηγία από την Aegean, που έβαλε αεροπλάνα και πληρώματα, και τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) που έβαλαν τα καύσιμα. Το ίδιο ίσχυσε και για πτήσεις μεταφοράς υγειονομικού υλικού.

Αυτή τη στιγμή, πτητικά, η Aegean πρόσθεσε από τις 19 Μαΐου που μπήκαμε σε νέα φάση χαλάρωσης των μέτρων, περισσότερες πτήσεις σε Κρήτη και Θεσσαλονίκη και ανακοινώθηκε ότι θα αυξηθούν από τη Δευτέρα 25 Μαΐου και προς άλλες περιοχές. Από τις αρχές του επόμενου μήνα θα ξεκινήσουν σταδιακά και πτήσεις προς και από προορισμούς στο εξωτερικό.

Η δύσκολη επανεκκίνηση

Αυτό, πόσο θα βοηθήσει την εταιρεία να βγει από τις σοβαρές αναταράξεις και να πετάξει πάνω από την καταιγίδα;

Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, εάν ισχύσουν και στα αεροπλάνα όλα τα υγειονομικά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και προστασίας, ενδέχεται να μειωθεί κατά 33-35% η χωρητικότητα, που σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να μείνει κενή η μεσαία από τις τρείς θέσεις σε αεροσκάφη σαν και αυτά που λειτουργεί η Aegean. Κατά την διεθνή ένωση αεροπορικών μεταφορών, οι πτήσεις πρέπει να έχουν πληρότητα γύρω στο 70% για να είναι οικονομικά σε break-even, δηλαδή να μη χάνουν μα ούτε και να κερδίζουν. Αυτό σημαίνει ότι εάν μείνουν κενές, για παράδειγμα, οι μεσαίες θέσεις σε ένα Airbus A320, η τιμή των εισιτηρίων θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 50%, ώστε να εξισορροπηθεί του κόστος των άδειων καθισμάτων. Παρόλα αυτά, η IATA κρίνει ότι η αύξηση των ναύλων μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η ζήτηση αναμένεται να είναι ασθενής και με αργή «ανάρρωση», μάλλον δεν πρόκειται να συμβεί, τουλάχιστον επί του παρόντος (Πηγή: ΙΑΤΑ). Γνωρίζουμε πάντως ότι η Aegean δεν ασχολείται τώρα με αυτή τη διάσταση – θεωρεί το θέμα άκαιρο, όπως μας ειπώθηκε.

Πριν από το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, περίπου 7-10 ξένους επισκέπτες έφταναν στην Ελλάδα αεροπορικώς. Η Aegean είχε σημαντικό μερίδιο σε αυτό. Υπερβαίνοντας τα όρια της δικής της επιχειρηματικής καθιέρωσης, ένα σημαντικό μέρος του στόλου της συνεργάζεται εδώ και χρόνια με μεγάλους tour operators και πραγματοποιεί ναυλωμένες τσάρτερ πτήσεις με βάσεις σε Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Ρόδο, Καλαμάτα και αλλού, φέρνοντας τουρισμό απευθείας από προορισμούς του εξωτερικού.

Σύμφωνα με το Στατιστικό Δελτίο 2020 του INSETE, το 2019 καταγράφηκαν 21,5 εκατ. αεροπορικές αφίξεις στην Ελλάδα από το εξωτερικό. Η Aegean έφερε γύρω στο 1/5 αυτών, δηλαδή κάτι παραπάνω από 4 εκατομμύρια. Για τη φετινή χρονιά περιμέναμε νούμερα ρεκόρ, αλλά πλέον οι προβλέψεις είναι αποκαρδιωτικές. Κατά την IATA, στην Ελλάδα οι απώλειες εσόδων θα ανέλθουν σε 3,8 δισ. δολάρια για τους αερομεταφορείς, διακινδυνεύοντας 233.200 θέσεις εργασίας, ενώ η συνεισφορά στην εθνική οικονομία θα μειωθεί κατά 10,1 δισ. δολάρια.

Ολα όμως θα κριθούν τελικά από το πτητικό έργο, και αυτό είναι άμεσα συνυφασμένο με την εξέλιξη της πανδημίας. Σε τούτη τη βάση θα κριθεί μάλλον και το πώς θα κινηθεί η εταιρεία όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό της – αυτό που, κατά επαναλαμβανόμενη παραδοχή της διοίκησης, όλα αυτά τα χρόνια, αποτελεί το μεγαλύτερό της κεφάλαιο.

Μέχρι και το τέλος του προηγούμενου μήνα, μεγάλο ποσοστό του προσωπικού βρισκόταν σε αναστολή εργασίας. Κάποιοι επέστρεψαν τώρα, μετά τις 15 Μαΐου και, όπως μάθαμε, όσο θα αυξάνεται το πτητικό έργο τόσο θα αυξάνεται και ο αριθμός εκείνων που θα επιστρέφουν για εργασία. Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν υπάλληλοι σε μερική απασχόληση.

Ομως, προ ημερών, ο κ. Βασιλάκης ήταν σαφής: «Δυστυχώς είναι μονόδρομος η μείωση του κόσμου που απασχολούμε». Και ο διευθύνων σύμβουλος Δημήτρης Γερογιάννης είπε ότι η εταιρεία θα είναι αναγκασμένη να πάρει ορισμένες δύσκολες αποφάσεις για την ίδια και το προσωπικό της, «ανάλογα του πτητικού της έργου».

Ολα από αυτό εξαρτώνται, όπως είπαμε: πόσες πτήσεις θα μπορέσει να εκτελέσει, αναλόγως της ζήτησης, και πάντα στο πλαίσιο των προϋποθέσεων που θα θέτουν ανάλογα με την εξέλιξη της νόσου οι επιστήμονες της υγειονομικής επιτροπής που ορίζει τα πρωτόκολλα.

Η πανηγυρική εκδήλωση

Το πρώτο τρίμηνο του 2020 η Aegean μετέφερε 2,1 εκατ. επιβάτες, δηλαδή μείωση 15% σε σχέση με το 2019. Αυτή προήλθε εξολοκλήρου από το μήνα Μάρτιο, όπου η μείωση της κίνησης, επηρεαζόμενη σταδιακά από την εξέλιξη της πανδημίας, ανήλθε σε 56%, αντιστρέφοντας την πολύ καλή πορεία που σημειώθηκε τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο με αύξηση 11% και 7%, αντίστοιχα.

«Βρεθήκαμε ξαφνικά σε έναν μήνα από το ρετιρέ στο υπόγειο», είπε ο κ. Βασιλάκης, στην διαδικτυακή επιχειρηματική συζήτηση που διοργάνωσε το Endeavour.

Πράγματι, η εταιρεία έκλεισε το 2019 εντυπωσιακά. Παρουσίασε αύξηση 10% στον κύκλο εργασιών στα €1,30 δισ., μετέφερε μαζί με την θυγατρική Olympic 15 εκατ. επιβάτες (αύξηση 7%), και είχε €78,5 εκατ. κέρδη μετά από φόρους, μεταφραζόμενο σε αύξηση 16%.

Στις 12 Φεβρουαρίου έγινε πανηγυρική εκδήλωση στην Τεχνική Βάση του Αεροδρομίου Αθηνών για την παραλαβή του καινούργιου αεροσκάφους A320 Neo. Το πρώτο από τα 46 τέτοια που παράγγειλε η Aegean το 2018.

Κάπως έτσι, με εκείνον τον πολύ δυνατό συμβολισμό, μπήκε η εταιρεία στην τρίτη δεκαετία της.

Στις ομιλίες τους, ο πρόεδρος Ευτύχης Βασιλάκης και ο διευθύνων σύμβουλος Δημήτρης Γερογιάννης, είχαν τα πιο επαινετικά λόγια για τους υπαλλήλους, περίπου 3.000. «Σε αυτούς το χειροκρότημα για όσα πετύχαμε ως εδώ», είπαν.

«Κάθε νέο αεροσκάφος που προστίθεται στον στόλο μας, ισοδυναμεί με 700 νέες θέσεις εργασίας στην εταιρεία», είπε τότε ο κ. Γερογιάννης. Πού να ήξερε; Ή, μήπως μπορούσε να ξέρει και κανείς;

Το λάθος…

Και όμως, από τον Δεκέμβριο του 2019 είχε εμφανιστεί στην Γουχάν της Κίνας το πρώτο κρούσμα. Περίπου δύο μήνες, δηλαδή, πριν από την πανηγυρική τελετή της Aegean στο Ελ. Βενιζέλος. Στις 30 Ιανουαρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτήρισε το ξέσπασμα της επιδημίας ως «επείγον ζήτημα δημόσιας υγείας, παγκόσμιας ανησυχίας». Και στις 11 Μαρτίου πια, παγκόσμια επιδημία.

Από τις 25 Φεβρουαρίου, το μάνατζμεντ είχε τεθεί σε κατάσταση συναγερμού, ελέγχοντας τα αεροσκάφη για τυχόν κρούσματα, κατεβάζοντας πληρώματα σε καραντίνα, αλλάζοντας διαδικασίες καθαρισμού, σέρβις κλπ.

Εντύπωση δε έκανε η παραδοχή του κ. Βασιλάκη: «Δεν θα ντραπώ να πω ότι έκανα λάθος. Τόσο εγώ όσο και διευθύνων σύμβουλος μας, καταλάβαμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σοβαρό πρόβλημα αλλά δεν καταλάβαμε το βάθος και την διάρκεια του». Λάθος που αφορούσε, όπως διευκρίνισε, τις εκτιμήσεις της ταχύτητας επανάκαμψης. «Νομίζαμε αρχικά για ένα μήνα, μετά για δύο μήνες και τώρα δυστυχώς μιλάμε για τουλάχιστον έξι.»

Και η Aegean για πρώτη φορά από ιδρύσεώς της, και κόντρα στην επιχειρηματική φιλοσοφία των ανθρώπων που την διοικούν και την τρέχουν, αναγκάζεται να απλώσει το χέρι και να πει στη κυβέρνηση «δώσε και σώστε».

Μεγάλες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, όπως Air France/KLM, Lufthansa, British Airways κ.ά., ήδη συμφωνήθηκε να λάβουν εντυπωσιακά πακέτα ενισχύσεων από τις κυβερνήσεις τους ή/και την ΕΕ. Η Aegean, είπε ο κ. Βασιλάκης, ανήκει στους λιγοστούς αερομεταφορείς στην Ευρώπη που δεν έχουν στηριχθεί με τέτοια ένεση ρευτότητας, γεγονός που θα επηρεάσει προφανώς την ανταγωνιστικότητά της.

Ξέρουμε ότι το πακέτο στήριξης είναι δεδομένο, αλλά υπάρχουν αρκετές λεπτομέρειες που είναι υπό ενδοκυβερνητική διαβούλευση. Το μάνατζμεντ της εταιρείας αποκλείει κάθε σενάριο κρατικοποίησης, αλλά πιστεύει πως τα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη δυνατότητα παροχής κρατικών εγγυήσεων σε δάνεια, στήριξης του προσωπικού, φοροελαφρύνσεις, άτοκο δανεισμό, και άλλα.

Από το Υπουργείο Ανάπτυξης έχουμε ήδη μια εικόνα ότι τα μέτρα θα κινηθούν μάλλον προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι όπως είπαμε η εταιρεία εμπίπτει σαφώς σε εκείνες που ονομάζονται και είναι αυταπόδεικτα «στρατηγικής σημασίας». Υπάρχουν άλλωστε και χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω ΕΕ που ανοίγουν την κλειδαριά της χορήγησης κρατικών εγγυήσεων σε δάνεια.

Flashback

Τον Ιούνιο του 2018, στον ίδιο χώρο της Τεχνικής Βάσης του «Ελ. Βενιζέλος», πάλι σε μια πανηγυρική εκδήλωση της Aegean, μόλις λίγους μήνες αφότου απεβίωσε ο εμβληματικός ιδρυτής και πρόεδρός της Θεόδωρος Βασιλάκης, έπεσαν οι υπογραφές για την αγορά των 42 αρχικά, 46 αργότερα αεροσκαφών της Airbus, συνολικής αξίας 5 δισ. δολαρίων. Ήταν η μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση που έγινε ποτέ στην Ελλάδα, και μάλιστα σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης.

«Αυτό είναι το τεράστιο success story της Ελλάδας σήμερα», είπε ο Τομ Έντερς, Νο.1 της Airbus, λίγο πριν βάλει την υπογραφή του στο deal πλάι σε εκείνες του Ευτύχιου Βασιλάκη, Προέδρου της Aegean και του Δημήτρη Γερογιάννη, Διευθύνοντος Συμβούλου.

Εκεί ήταν, ως αρχηγός της Αξιωματικός Αντιπολίτευσης τότε, και ο Κυριάκος Μητσοτάκης (σ.σ.: ο  Αλέξης Τσίπρας έστειλε τον αντιπρόεδρο Γιάννη Δραγασάκη, επειδή ο ίδιος ετοιμαζόταν για τη γιορτινή σύναξη των κοινοβουλευτικών ομάδων ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ το ίδιο απόγευμα στο Ζάππειο για την τυπική έξοδο από τα Μνημόνια). Οι πολιτικοί άκουσαν  τον κ. Βασιλάκη να λέει ότι η εταιρεία έφτασε πλέον να συνεισφέρει στο (ευρύτερο) κράτος 350 εκατ. ευρώ ετησίως σε τέλη, φόρους και εισφορές, ότι για κάθε 1 ευρώ που λαμβάνουν αθροιστικά οι εργαζόμενοι και οι μέτοχοί της, το κράτος εισπράττει 3 ευρώ, και τέλος ότι κάθε 1 επιπλέον αεροσκάφος της Aegean παράγει ετησίως €6,5 εκατ. ευρώ έσοδα για το ελληνικό κράτος και δημιουργεί 90 επιπλέον άμεσες θέσεις εργασίας (στην εταιρεία & επίγεια) – συνολικά σήμερα, απασχολεί περίπου 3.100 ανθρώπους.

Είναι και αυτά, σίγουρα, μερικά από τα πολλά στοιχεία που έχει μπροστά του για να ζυγίσει και να αποφασίσει τι μέλλει γενέσθαι με την Aegean ο Πρωθυπουργός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News