Μαχαίρι κόβουν την όρεξη για νόστιμες πλην όμως αμαρτωλές τροφές δύο νέες μελέτες που δείχνουν ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (Ultra Processed Food -UPF), όταν καταναλώνονται καθημερινά είναι εξίσου (αν όχι περισσότερο) επικίνδυνα με το τσιγάρο. Τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν στην ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στο Αμστερνταμ –όπου συγκεντρώθηκαν χιλιάδες κορυφαίοι γιατροί, επιστήμονες και ερευνητές, από όλον τον κόσμο– προκάλεσαν αίσθηση.

Ηταν όμως και η αιτία, σύμφωνα με τον Guardian, για την αντανακλαστική αντίδραση αρκετών ειδικών, που αιτήθηκαν επείγουσα δράση, επιβεβαιώνοντας ότι η ασθένεια «Χ» (όπως έχει ονομάσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την επόμενη πανδημία) δεν είναι ο μοναδικός εφιάλτης που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.   

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αυξάνουν σημαντικά  τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, καρδιακών παθήσεων, καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών – δηλαδή νοσήματα που κλέβουν χρόνια ζωής των ασθενών και επιβαρύνουν σημαντικά τα συστήματα υγείας. Υπό τα δεδομένα αυτά, δεν είναι υπερβολικές οι προειδοποιήσεις για  ένα «παλιρροϊακό κύμα βλαβών», που προκαλείται απευθείας από τα UPF.

Τα ανησυχητικά δεδομένα

Η πρώτη μελέτη, που εστίασε σε 10.000 γυναίκες για 15 χρόνια, διαπίστωσε ότι εκείνες με το υψηλότερο ποσοστό UPF στη διατροφή τους είχαν 39% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν υψηλή αρτηριακή πίεση εν συγκρίσει με εκείνες που ακολούθησαν μια καλύτερη διατροφή.

Γιατί όμως το δεδομένο αυτό σήμανε αμέσως  συναγερμό; Η υπέρταση αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων της περιφερικής αρτηριακής νόσου, των ανευρυσμάτων της αορτής, της νεφρικής νόσου και της αγγειακής άνοιας.

Η δεύτερη μελέτη (μετα-ανάλυση σε δείγμα 325.000 ανδρών και γυναικών) έδειξε ότι όσοι κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες UPF είχαν κατά 24% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικά επεισόδια και στηθάγχη.

Τα ίδια δεδομένα κατέληξαν πως μια αύξηση της ημερήσιας κατανάλωσης θερμίδων κατά 10% που προέρχεται από UPF ισοδυναμεί με κατά 6% αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων. Αντιστρόφως ανάλογα, εκείνοι που αποφεύγουν τα UPF (αποτελούν λιγότερο από το 15% της διατροφής τους) διαφεύγουν σε μεγάλο βαθμό το ρίσκο να πληγώσουν το καρδιαγγειακό τους σύστημα.

Τρόφιμα που δεν είναι αθώα

Ο Guardian κατέγραψε τα όσα ανησυχητικά είπε μία εκ των ερευνητών, η Anushriya Pant του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, σε δημοσιογράφους στο Αμστερνταμ. Πολλοί άνθρωποι, εξήγησε, θεωρούν ότι κάποια  τρόφιμα είναι αθώα –όπως τα έτοιμα σάντουιτς και wraps (π.χ. τυλιχτά σάντουιτς, συνήθως με αραβική πίτα), σούπες και γιαούρτια χαμηλών λιπαρών–, όμως στην πραγματικότητα ανήκουν στην κατηγορία των UPF. «Τροφές που πιστεύετε ότι είναι υγιεινές συμβάλλουν στην ανάπτυξη υψηλής αρτηριακής πίεσης», τόνισε.

Επιπροσθέτως, και σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο Κρις φαν Τούλεκεν, ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες των UPF παγκοσμίως και συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Ultra Processed People», δήλωσε: «Τα ευρήματα αυτών των νέων εργασιών είναι απολύτως συμβατά με ένα μεγάλο και αυξανόμενο σύνολο εργασιών που δείχνει ότι η αύξηση της κατανάλωσης UPF σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου».

Πρόσθεσε, δε, ότι μεγάλο τμήμα των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων είναι γνωστό ως «πρόχειρο φαγητό». Κυκλοφορούν όμως και άφθονα βιολογικά ή ελευθέρας βοσκής προϊόντα που θεωρούνται υγιεινά, θρεπτικά και φιλικά προς το περιβάλλον, τα οποία ανήκουν στην ίδια κατηγορία. «Σχεδόν κάθε τρόφιμο που συνοδεύεται από κάποιον ισχυρισμό υγείας στη συσκευασία του είναι UPF».

Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που ο ίδιος συνέστησε να προστεθούν μαύρες προειδοποιητικές ετικέτες στις συσκευασίες UPF, όπως συμβαίνει ήδη στη Χιλή και στο Μεξικό. Επίσης, πρότεινε τον περιορισμό στο μάρκετινγκ τέτοιων τροφίμων και ειδικότερα στις διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά.

Πάντως, σύμφωνα με τον Guardian, το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι έχει ήδη θεσπίσει νομοθεσία για τον περιορισμό της τοποθέτησης και της προώθησης ορισμένων προϊόντων στα σουπερμάρκετ, έτσι ώστε να αποθαρρύνει  τους καταναλωτές από ανθυγιεινές επιλογές τροφίμων.

Πιο μετριοπαθής στις τοποθετήσεις της εμφανίστηκε η δρ Σόνια Μπάμπου-Ναραγιάν (Sonya Babu-Narayan), αναπληρώτρια ιατρική διευθύντρια στο British Heart Foundation, σημειώνοντας πως «χρειάζεται περισσότερη έρευνα» για να κατανοηθούν οι σχέσεις μεταξύ των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και των καρδιαγγειακών παθήσεων. «Για παράδειγμα, δεν γνωρίζουμε σε ποιον βαθμό αυτό οφείλεται στα τεχνητά πρόσθετα ή στα υψηλά επίπεδα αλατιού, ζάχαρης και λίπους που τείνουν να περιέχουν αυτά τα τρόφιμα» είπε.

H «ακτινογραφία» των UPF

Τα UPF «εισβάλλουν» στη διατροφή όλων των χωρών και κάνουν την παρουσία τους ολοένα πιο αισθητή σε όλες τις κατηγορίες τροφίμων – όχι μόνο για ενήλικες, αλλά ακόμη και σε όσες απευθύνονται σε βρέφη, παιδιά και εφήβους.

Σύμφωνα με τον κλινικό διαιτολόγο, προϊστάμενο του Διαιτολογικού Τμήματος στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, Χαρίλαο Δημοσθενόπουλο, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν πηγή πολλών επιβαρυντικών διατροφικών συστατικών, όπως αλάτι, επιβαρυντικά λιπαρά (trans και κορεσμένα λιπαρά οξέα), ζάχαρη και λοιπά σάκχαρα, πρόσθετα και ενισχυτικά γεύσης και χρώματος, καθώς και ειδικών ενώσεων που εντοπίζονται κατά την επεξεργασία των προϊόντων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGEs), που είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για την υγεία.

Ταυτόχρονα, σχεδόν στην πλειονότητά τους, είναι τρόφιμα ιδιαίτερα φτωχά σε ευεργετικά και υγιεινά θρεπτικά συστατικά.

«Μετά από τη σχέση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων με τον ΣΔτ2, δύο νέες μελέτες παρουσιάζουν δεδομένα που τα συσχετίζουν με σημαντικό κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, καρδιακών παθήσεων, καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών. Σε μια εποχή που η καθημερινή μας διατροφή κατακλύζεται, σε επίπεδο που ξεπερνάει το 50% της μέσης διατροφής και φτάνει έως και 80%, από υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF), φαίνεται ότι η επίπτωση όλων των συστατικών που αυτά τα τρόφιμα περιέχουν έχει ιδιαίτερα έντονο αποτύπωμα στην υγεία μας», προσθέτει ο ίδιος στο «Protagon».

Η υψηλή παρουσία του αλατιού, της ζάχαρης και του κορεσμένου και υδρογονωμένου λίπους, αλλά και πολλών χημικών πρόσθετων που είναι ενισχυτικά γεύσης, αρώματος και χρώματος, φαίνεται ότι «αθροιστικά επηρεάζει πολλούς μεταβολικούς δείκτες, όπως τα επίπεδα γλυκόζης, αλλά και δείκτες καρδιαγγειακής υγείας, όπως λιπίδια και αρτηριακή πίεση.

»Ετσι, οι δύο αυτές μελέτες έδειξαν ότι η υψηλή κατανάλωση των UPF αυξάνει σε υψηλά ποσοστά τις πιθανότητες για καρδιαγγειακά επεισόδια, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών προσβολών, των εγκεφαλικών επεισοδίων και της στηθάγχης.

»Ταυτόχρονα, όμως, τα τρόφιμα αυτά, λόγω και της χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, επηρεάζουν τη λειτουργία του εντέρου, διαταράσσουν τη ρύθμιση της όρεξης και αλλάζουν τα επίπεδα ορμονών», καταλήγει ο κ. Δημοσθενόπουλος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News