Οι προεδρικές εκλογές του Απριλίου στην Γαλλία αποτελούν πραγματικό case study. Πώς γίνεται στη χώρα του Μάη του ’68, του Μιτεράν, του Ζοσπέν και του Ολάντ να έχει εξαφανιστεί η Κεντροαριστερά και να διεκδικούν την προεδρία δυο ακροδεξιοί, μια δεξιά κι ένας κεντρώος με δεξιά ατζέντα; Κι όμως, γίνεται!
Τι δείχνουν τα τελευταία γκάλοπ; Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Elabe (δείτε και το γράφημα πιο κάτω) που έγινε για λογαριασμό του BFM TV και της L’Express, ο πρόεδρος Μακρόν συγκεντρώνει στον πρώτο γύρο 23% (έχει χάσει τρεις μονάδες σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα) και τον ακολουθούν με το ίδιο ποσοστό, 17%, η ακροδεξιά Λεπέν και η κεντροδεξιά Πεκρές. Τέταρτος είναι ο ακροδεξιός Ζεμούρ με 13% και ακολουθούν, ο αριστερός Μελανσόν με 9,5%, ο οικολόγος Ζαντό με 7% και η σοσιαλίστρια Ινταλγκό με 3%.
Συνωστισμός στην Ακροδεξιά
Ας πάρουμε μια ιδέα για την ταυτότητα των υποψηφίων, εκ δεξιών προς τα αριστερά.
Η Μαρίν Λεπέν δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις. Αξια κόρη του μπαμπά της, ιδρυτή του Εθνικού Μετώπου, κινείται ιδεολογικά στο χώρο της Ακρας Δεξιάς με ατζέντα το Μεταναστευτικό, την ασφάλεια, την εθνική ταυτότητα. «Ελευθερίες, αγαπημένες ελευθερίες” (Libertes, libertes cheries) είναι το σλόγκαν που διάλεξε αυτή τη φορά για την εκστρατεία της. Η προσπάθειά της να γίνει λίγο λιγότερο ακροδεξιά από το μπαμπά της την έχει οδηγήσει και στην αλλαγή του ονόματος του κόμματος. Από «Εθνικό Μέτωπο» το έκανε «Εθνικό Συναγερμό». Ομως εκεί που σχεδίαζε να ανοιχτεί… προς το Κέντρο, κοιτάζει δεξιά της και τι να δει! Εναν άλλο ακροδεξιό, εβραϊκής καταγωγής, που άλλοι τον θεωρούν «επικίνδυνο» κι άλλοι τον αποκαλούν «Τραμπ αλά γαλλικά».
Ο Ερίκ Ζεμούρ, που δεν έχει πίσω του κάποιο κόμμα, είναι το… new kid in town, όπως θα έλεγε ο Λούλης, αν και όχι και τόσο kid πια, μιας και έχει περάσει προ πολλού τα 60. Δημοσιογράφος, δοκιμιογράφος και συγγραφέας, πολύ γνωστός στη Γαλλία για τις μαχητικές αντιπαραθέσεις του – «polemiste» γαλλιστί – μπήκε στην κούρσα πριν από δυο περίπου μήνες με υψηλή δημοφιλία. Το αγαπημένο του θέμα είναι η εθνική ταυτότητα και ο πόλεμος κατά του Ισλάμ. Διατυπώνει καθημερινά ακραίες θέσεις και συχνά μονοπωλεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης με προτάσεις του τύπου «να απαγορευτεί στους γάλλους πολίτες να δίνουν στα παιδιά τους μουσουλμανικά ονόματα». Όχι Καμάλ, ούτε Αχμέντ, μόνο Πιερ και Νικολά. Παράδειγμα ο ίδιος: εβραϊκής καταγωγής, από την Αλγερία, υπερηφανεύεται για τα καθαρά γαλλικά ονόματα που του έδωσαν οι γονείς του: Eric, Justin, Leon. Ο Ζεμούρ θαυμάζει τον Όρμπαν και πρόσφατα τον επισκέφτηκε στην Ουγγαρία για να εξάρει μεταξύ άλλων την πολιτική του υπέρ των γεννήσεων και κατά των μεταναστών. Πιστεύει στη θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης” κατά την οποία η Γαλλία αλλά και η Ευρώπη πολιορκούνται από το Ισλάμ και τους αραβομουσουλμάνους μετανάστες, που είναι οι «νέοι αποικιοκράτες”.
Μείγμα Θάτσερ και Μέρκελ
Μετακινούμαστε λίγο από την Ακροδεξιά και πάμε στη Δεξιά. Εδώ συναντάμε το new girl in town, την Βαλερί Πεκρές. Η νέα αρχηγός του κεντροδεξιού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (LR – Les Republicains) μπήκε τελευταία στην κούρσα αλλά είναι στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη απειλή για τον Μακρόν. Την περιγράφουν ως ένα μείγμα Θάτσερ και Μέρκελ, μη σας περάσει όμως η ιδέα ότι η ομοιότητα της με την Μέρκελ έχει να κάνει με τον τρόπο που χειριζόταν η καγκελάριος το Μεταναστευτικό. Οχι, η Βαλερί Πεκρές είναι αυστηρή στο ζήτημα αυτό και παρά το γεγονός ότι θεωρείται «μετριοπαθής» για τα δεδομένα του LR, με τον γαλλικό Τύπο να επισημαίνει ότι απευθύνεται στους «κεντροδεξιούς» ψηφοφόρους στους οποίους στηρίζεται ο Μακρόν, η ατζέντα της —αν τη φέρναμε στα ελληνικά δεδομένα— θα βρισκόταν καθαρά στα δεξιά της ΝΔ. Για να κυριολεκτούμε, αυτά που λέει η Πεκρές, (που μάλιστα ήλθε την Παρασκευή στην Αθήνα και συναντήθηκε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη) για τη ΝΔ φαντάζουν ακραία.
Στην προεκλογική εκστρατεία της για τις εσωκομματικές εκλογές, υποσχέθηκε να μειώσει στο μισό τον αριθμό αδειών διαμονής για τους μετανάστες που δεν προέρχονται από την ΕΕ, να αυστηροποιήσει τις δικαστικές ποινές στις συνοικίες που πλήττονται από εγκληματικότητα και να απαγορεύσει στις γυναίκες που συνοδεύουν τα παιδιά τους σε σχολικές εκδρομές να φοράνε μαντίλα. Επίσης, θέλει να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 65, να περικόψει 200.000 θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα και να καταργήσει και τυπικά το 35ωρο.
Η δεξιά προεδρική ατζέντα
Τι αντιτάσσει σε όλους αυτούς τους εκ δεξιών συνυποψηφίους του ο Μακρόν; Μήπως κάποια σοσιαλιστική ατζέντα, επειδή ο ίδιος προέρχεται από το Σοσιαλιστικό Κόμμα; Κάθε άλλο. Επί της προεδρίας του η Γαλλία πήγε όσο δεξιά μπορούσε να φανταστεί κανείς. Από τον νόμο για την προστασία των αστυνομικών που έδωσε ακόμη περισσότερες εξουσίες και οικονομικά μέσα στην Αστυνομία και το δικαίωμα χρήσης drones κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, μέχρι τις θέσεις του για αυστηροποίηση των διαδικασιών ασύλου και υπέρ των απελάσεων, ο Μακρόν έχει δείξει πού κινείται πολιτικά – ιδεολογικά. «Ούτε δεξιός ούτε αριστερός», όπως λέει ο ίδιος. Στα θέματα όμως που κυριαρχούν στην προεκλογική ατζέντα και είχαν αφεθεί επί αρκετά χρόνια στην Ακροδεξιά να τα εκμεταλλεύεται εκλογικά, ο Μακρόν έχει μπει στο χορό και διεκδικεί ψήφους. Κλασικό παράδειγμα το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας, που απασχολεί όπως φαίνεται πολύ τους Γάλλους. Τι κάνει γι αυτό ο πρόεδρος; Θεωρεί ότι η πρότασή του να παρέχει σε κάθε νέο ενήλικα ένα επίδομα ύψους 500 ευρώ μπορεί να ενθαρρύνει τους νέους να ανακαλύψουν τον πολιτισμό της Γαλλίας και να αποτρέψουν την τρομοκρατία.
Το άλλο κυρίαρχο θέμα είναι το Ισλάμ. Τι ζητάει ο πρόεδρος από τους γάλλους μουσουλμάνους; «Σεβαστείτε απόλυτα τους κανόνες όταν είστε σε δημόσιο χώρο. Οι θρησκευτικές σχέσεις είναι για την υπέρβαση και δεν ζητώ από τους ανθρώπους να είναι μετριοπαθείς – δεν το υποστηρίζω αυτό. Απλά πιστεύω ότι όταν κάποιος εισέρχεται σε δημόσιο χώρο, οι νόμοι της δημοκρατίας πρέπει να υπερισχύουν του θρησκευτικού νόμου».
Ότι ο Μακρόν ψαρεύει στα νερά της Δεξιάς ουδείς το αμφισβητεί.
Αριστερά της… μοναξιάς
Τι συμβαίνει όμως στα αριστερά του; Στο παλιό του κόμμα, το Σοσιαλιστικό, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Η δήμαρχος Παρισίων και υποψήφια του Σοσιαλιστικού Κόμματος για την προεδρία Αν Ινταλγκό παίρνει μόλις 3% στο τελευταίο γκάλοπ. «No passaran», φωνάζει. «Δεν θα περάσουν οι υποψήφιοι της μισαλλοδοξίας». Η πιο σύντομη απάντηση θα ήταν «μην ορκίζεσαι!»
Ο οικολόγος Γιανίκ Ζαντό τα πάει λίγο καλύτερα, είναι στο 7%. Ακόμη καλύτερα τα πάει ο Ζαν Λικ Μελανσόν, ο ομοϊδεάτης της Ζωής Κωνσταντοπούλου, που αγωνίζεται να ξεπεράσει το δημοσκοπικό όριο του 10% – το είχε περάσει, αλλά στο τελευταίο γκάλοπ έχει πέσει στο 9,5%. Κορυφαία μορφή της γαλλικής Αριστεράς, ο Μελανσόν ανακοίνωσε πρώτος από όλους την υποψηφιότητα του με 200.000 υπογραφές. Η τηλεοπτική του αντιπαράθεση με τον Ζεμούρ προκάλεσε αίσθηση. Ο Μελανσόν υποστηρίζει τα ακριβώς αντίθετα από τον «polemiste» δημοσιογράφο. Θεωρεί ότι η συνένωση και μίξη πολλών διαφορετικών πολιτισμών σε ένα μέρος του κόσμου έχει συχνά σαν αποτέλεσμα νέα απρόβλεπτα θετικά δεδομένα για τη συμβίωση. Η μεγάλη πλειοψηφία των Γάλλων όμως μάλλον δεν το βλέπουν έτσι.
Εσχάτως, μπήκε στο παιχνίδι, διεκδικώντας ένα κομμάτι των ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς και η πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του Ολάντ, η Κριστιάν Τομπιρά, που η πρώτη μέτρηση της έδωσε 4,5%. Κατάγεται από τη γαλλική Γουιάνα, στη Νότιο Αμερική και έχει αφήσει το πολιτικό της στίγμα με το νόμο που επιτρέπει το γάμο των ομοφυλοφίλων και με αυτόν που αναγνωρίζει το δουλεμπόριο ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας
Η τελική αναμέτρηση
Αυτό που αποτυπώνεται στις έρευνες, εν όψει προεδρικών εκλογών, είναι μια πρωτοφανής στροφή του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά. Αν αθροίσουμε τα ποσοστά των υποψηφίων που βρίσκονται από το Κέντρο και δεξιότερα – μέχρι την Ακροδεξιά, βλέπουμε ότι φτάνουν το 70%! Η ατζέντα μονοπωλείται από τα θέματα που προβάλλει η Δεξιά σε όλες της τις εκφάνσεις, θέματα που ο Μακρόν όχι απλώς δεν φοβάται να αγγίξει, αλλά επιχειρεί να τα οικειοποιηθεί προτείνοντας ρεαλιστικές λύσεις. Ο πρόεδρος έχει ένα πρόσθετο πλεονέκτημα που θα προσπαθήσει να κεφαλαιοποιήσει στην κάλπη: τη διαχείριση της πανδημίας. Η πλειοψηφία τον κρίνει θετικά και η απόφασή του να «τσαντίσει» τους αντιεμβολιαστές συσπειρώνει γύρω του το μέτωπο της λογικής. Όπως δείχνουν οι έρευνες, αν στο δεύτερο γύρο βρεθεί με την Λεπέν (πιθανό) ή τον Ζεμούρ (απίθανο) θα κερδίσει εύκολα. Αν περάσει η Πεκρές, ίσως δούμε και ντέρμπι. Ούτως ή άλλως, πάντως, θα μοιάζει με ενδοπαραταξιακή σύγκρουση της Κεντροδεξιάς.