Ο περιβόητος «Πολίτης Κέιν» συμπλήρωσε ογδόντα χρόνια ζωής. Η ταινία με την οποία ο Ορσον Γουέλς εισήλθε στον κόσμο του κινηματογράφου (μετά τον σάλο του ραδιοφωνικού “Πολέμου των Κόσμων”) έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη την Πρωτομαγιά του 1941. Την 6η Μαΐου προβλήθηκε στο Σικάγο, έπειτα από δύο ημέρες στο Λος Αντζελες και στη συνέχεια και σε άλλες αμερικανικές μεγαλουπόλεις, έως την 5η Σεπτεμβρίου, όταν διανεμήθηκε σε όλες τις ΗΠΑ.

Ο Γουίλιαμ Ράντολφ Χιρστ, ο πρώτος μεγιστάνας του Τύπου στον κόσμο, θεωρώντας (δικαίως) πως ο πρωταγωνιστής της ταινίας Τσαρλς Φόστερ Κέιν (Ορσον Γουέλς) παρίστανε εκείνον ουσιαστικά, είχε κινήσει θεούς και δαίμονες για να μποϊκοτάρει την προβολή της και κάπως έτσι η RKO, η εταιρεία παραγωγής του «Πολίτη Κέιν», επέλεξε να προϊδεάσει το κοινό και τους κριτικούς με μία σειρά από πρεμιέρες.

Ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό καθώς η ταινία κόστισε περισσότερα από 800.000 δολάρια ενώ οι εισπράξεις μόλις που ξεπέρασαν το ενάμισι εκατομμύριο, ασήμαντο ποσό μπροστά στα 16 εκατομμύρια του «Λοχία Γιορκ», για παράδειγμα, με πρωταγωνιστή τον Γκάρι Κούπερ.

Και παρά τις οκτώ υποψηφιότητες για Οσκαρ, κέρδισε μόλις ένα (Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου) το οποίο ο Ορσον Γουέλς μοιράστηκε με τον Χέρμαν Μάνκιεβιτς, ενώ δεν έλειψαν και οι αντιπαραθέσεις όσον αφορά την πατρότητα του σεναρίου, σύμφωνα με τον ίδιο τον «Μανκ».

Σύντομα, ωστόσο, το έργο κατέληξε να θεωρείται ένα αριστούργημα, το κορυφαίο στην ιστορία του κινηματογράφου σύμφωνα με πολλούς, «όχι τόσο για την ιστορία που αφηγείται αλλά γιατί πέρα από το πορτρέτο του “Homo Americanus” που προσέφερε, αμφισβητούσε τον παραδοσιακό τρόπο κινηματογράφησης, ανοίγοντας το πέρασμα από το “κλασικό” στο “σύγχρονο” σινεμά», υποστηρίζει ο Πάολο Μερεγκέτι. Σύμφωνα με τον κριτικό κινηματογράφου της Corriere della Sera και ειδικό στον Ορσον Γουέλς, «ο “Πολίτης Κέιν” διέλυε τους κανόνες με τους οποίους είχε αναπτυχθεί έως τότε η γραμματική του κινηματογράφου».

Υπενθυμίζοντας την αποτυχία του δημοσιογράφου ο οποίος έπρεπε να ανακαλύψει τη σημασία της τελευταίας λέξης που ψέλλισε ο Κέιν πριν ξεψυχήσει – «Rosebud» – ο Μερεγκέτι αναφέρει πως «η ταινία επιδιώκει να επισημάνει τη δυσκολία να ανακαλυφθεί μία αλήθεια που δεν είναι επίσης αντιφατική. Και το καταφέρνει καταρχάς με τις λήψεις, χάρη στη μη άμεση αποκρυπτογράφησή τους, και χρησιμοποιώντας το σύνολο της κινηματογραφικής διαδικασίας, όχι μόνον με την ιστορία που θα καταλήξει σε αδιέξοδο αλλά και μέσω των εικόνων που την αφηγούνται», εξηγεί ο ιταλός κριτικός.

Το βάθος πεδίου που ο σκηνοθέτης Γουέλς απαίτησε από τον διευθυντή φωτογραφίας Γκρεγκ Τόλαντ, «εστιάζοντας σε ό,τι βρίσκεται μέσα στο καρέ και όχι μόνο σε ό,τι ο κινηματογράφος ήθελε έως τότε να στρέψει την προσοχή», δεν στόχευε σε περισσότερο ρεαλισμό αλλά στη «δημιουργία μίας νέας “συμβολικής φόρμας”, ικανής να διαλύσει το προοπτικό κλουβί του κλασικού κινηματογράφου, ούτως ώστε να ωθήσει τον θεατή να επανεξετάσει τις όποιες βεβαιότητές του», σημειώνει ο Μερεγκέτι.

Δουλεύοντας σε διαφορετικά χωρικά επίπεδα και χρησιμοποιώντας ευρυγώνιους φακούς που μεγεθύνουν την εικόνα όχι μόνον οριζόντια αλλά και κατακόρυφα, ο Ορσον Γουέλς προσέφερε στον θεατή μία πρωτόγνωρη «ελευθερία του βλέμματος», διδάσκοντας, συγχρόνως σε όλους τους ενδιαφερόμενους έναν νέο τρόπο κινηματογράφησης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News