Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, πάνω από 110.000 ρώσοι στρατιώτες έχουν χάσει τη ζωή τους, σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «κρεατομηχανή» του Κρεμλίνου. Ενώ αρχικά η Δύση και η Ουκρανία πίστευαν ότι οι οι τεράστιες απώλειες θα εξαγρίωναν την κοινή γνώμη στη Ρωσία, αυτό όχι μόνο δεν συνέβη, αλλά ο Βλαντίμιρ Πούτιν φαίνεται να κατάφερε πολύ αποτελεσματικά να καλλιεργήσει στη χώρα του την κουλτούρα των «μαρτύρων», παρόμοια με εκείνη του σκληροπυρηνικού Ισλάμ: «Οποιος πεθαίνει για την πατρίδα, πάει στον παράδεισο»…

Ο Guardian επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει την «προθυμία» πολλών Ρώσων να πεθάνουν στον πόλεμο, αλλά και τη (φαινομενική;) αδιαφορία των υπολοίπων για τις κολοσσιαίες απώλειες που υφίσταται η χώρα.

Πριν από λίγες ημέρες έκανε την εμφάνισή του στα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο από την πρώτη γραμμή. Σε αυτό, ο Βιάτσεσλαβ Τρούτνεφ και ο Ντμίτρι Οστρόφσκι, από την 132η Ταξιαρχία, εξηγούσαν πώς εγκατέλειψαν τη θέση τους στην ανατολική Ουκρανία αφού ο διοικητής της μονάδας τούς διέταξε να προχωρήσουν τη νύχτα μέσα από ναρκοπέδια σε μια νέα τοποθεσία, μια κίνηση που ονόμασαν «αποστολή αυτοκτονίας».

«Τρεις ομάδες έχουν ήδη προχωρήσει και δεν απαντούν. Και ήμασταν η τέταρτη», είπε ο ένας από τους δύο, στο βίντεο. «Αυτή η αποστολή ήταν ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή. Αφήσαμε τα όπλα και φύγαμε».

Οι στρατιώτες επέκριναν τον διοικητή τους επειδή έστειλε «τους πεινασμένους και παγωμένους κατά ορδές στο θάνατο. Οι παράφρονες διαταγές σας τους σκοτώνουν».

Το βίντεο προσφέρει μια σπάνια, αλλά ενδεικτική ματιά στη φύση του πολέμου της Μόσχας, τον οποίο οι ρώσοι στρατιώτες παρομοιάζουν με κρεατομηχανή.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία πιστεύεται ότι υπέστη καταστροφικές απώλειες, χάνοντας σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται ο Guardian, έως και το 90% του προσωπικού που διέθετε κατά την έναρξη της σύγκρουσης.

Ο Σεπτέμβριος ήταν ένας ιδιαίτερα κακός μήνας για τον ρωσικό στρατό, σύμφωνα με αμερικανούς, βρετανούς και άλλους ευρωπαίους αξιωματούχους, με κατά μέσο όρο περισσότερους από 1.000 στρατιώτες να τραυματίζονται ή να σκοτώνονται κάθε μέρα.

Ωστόσο, οι τεράστιες απώλειες ούτε προκάλεσαν σημαντική δημόσια δυσαρέσκεια στη ρωσική κοινωνία ούτε αποθάρρυναν τους νεοσύλλεκτους.

Σύμφωνα με δυτικές εκτιμήσεις, οι ρωσικές απώλειες στον πόλεμο ανέρχονται μέχρι στιγμής σε 115.000 νεκρούς και 500.000 τραυματίες.

Ο συγκλονιστικός αριθμός των νεκρών, που εκτιμάται ότι είναι δέκα φορές υψηλότερος από τις σοβιετικές απώλειες κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν, είναι δύσκολο να επαληθευτεί, αλλά είναι συνεπής με ανεξάρτητες αναφορές, γράφει ο Guardian.

Χρησιμοποιώντας επίσημες αναφορές, διαδικτυακές νεκρολογίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εικόνες από επιτύμβιες στήλες, η ρωσική υπηρεσία του BBC με τον ανεξάρτητο ιστότοπο Mediazona εντόπισαν τα ονόματα 74.014 νεκρών Ρώσων. Υπολογίζουν ότι ο πραγματικός απολογισμός κυμαίνεται μεταξύ 113.000 και 160.000 θανάτων.

Η προσέγγιση της Ρωσίας στον πόλεμο στοχεύει να φθείρει τις ουκρανικές δυνάμεις και να αποκαλύψει τις θέσεις τους, οδηγώντας τες σε ανοικτή μάχη, σημειώνει ο Guardian. Πλάνα από ουκρανικά drones που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο συχνά καταγράφουν απροστάτευτα ρωσικά στρατεύματα να προχωρούν προς τις θέσεις των Ουκρανών με ελάχιστη υποστήριξη από την Αεροπορία ή το Πυροβολικό.

Αν και τρομερά δαπανηρή σε ζωές, αυτή η στρατηγική έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, οδηγώντας τον ρωσικό στρατό σε μια σειρά από νίκες στην Αβντιίβκα, στο Μπαχμούτ και πιο πρόσφατα στο Βούχλενταρ στην ανατολική Ουκρανία.

Τα κίνητρα και η προπαγάνδα

«Για τη Ρωσία, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», είπε ένας πρώην αξιωματούχος του ρωσικού στρατού, μιλώντας στον Guardian υπό τον όρο της ανωνυμίας.

«Πριν από τον πόλεμο, τέτοιες απώλειες θα φάνταζαν αδιανόητες. Τώρα, φαίνεται ότι οι στρατηγοί δεν νοιάζονται καθόλου, αρκεί να ικανοποιούν τις απαιτήσεις του Πούτιν». Παρά τις απώλειες, η Ρωσία είναι σε θέση να αναπληρώνει τα στρατεύματά της, στρατολογώντας έως και 30.000 νέους στρατιώτες τον μήνα – άλλοι τόσοι περίπου εγκαταλείπουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο το πεδίο της μάχης.

Βασικό ρόλο παίζουν τα οικονομικά κίνητρα, καθώς οι μισθοί των ρώσων ενόπλων έχουν αυξηθεί σε πρωτοφανή επίπεδα, είπε στον Guardian ο Ντενίς Βολκόφ, διευθυντής του Κέντρου Levada, μια εταιρεία δημοσκοπήσεων και κοινωνιολογικών ερευνών στη Μόσχα.

Σε ορισμένες περιοχές, οι Ρώσοι που κατατάσσονται λαμβάνουν προκαταβολή έως και 3 εκατομμύρια ρούβλια (28.000 ευρώ), επιπλέον του μηνιαίου κατώτατου μισθού των 2.100 ευρώ, ποσό κατά τέσσερις φορές υψηλότερο από τον μέσο μισθό στη Ρωσία.

Καθώς η Ρωσία υπέστη περισσότερες απώλειες αυτό το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, οι προσπάθειες να καταταγούν περισσότεροι άντρες έχουν ενταθεί.

Σύμφωνα με στοιχεία από το ουκρανικό ερευνητικό κέντρο OpenMinds, σημειώθηκε αύξηση κατά 224% στις διαφημίσεις στρατολόγησης μετά την ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ. Τα στοιχεία που επικαλείται ο Guardian δείχνουν επίσης ότι μόνο τον Αύγουστο του 2024, οι αναζητήσεις στο Διαδίκτυο για τρόπους κατάταξης στον ρωσικό στρατό αυξήθηκαν κατά 66%.

Εκτός από τις μεμονωμένες διαμαρτυρίες από μικρές ομάδες αγανακτισμένων συζύγων και μητέρων, η στάση του κοινού που υποστηρίζει την εισβολή παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη, ακόμη και παρά τις συντριπτικές απώλειες. Αυτό ανατρέπει τις αρχικές ελπίδες, Δυτικών και Ουκρανών, ότι οι θάνατοι αυτοί θα δημιουργούσαν προβλήματα στη ρωσική πολεμική μηχανή.

Ο πρώην αρχηγός του ουκρανικού στρατού, στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι, είχε εκφράσει την άποψη ότι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, τόσο υψηλές απώλειες θα είχαν σταματήσει τον πόλεμο.

Ο Βολκόφ πιστεύει ότι ένας από τους κύριους λόγους πίσω από τη φαινομενική αδιαφορία της ρωσικής κοινωνίας για τον αυξανόμενο αριθμό των νεκρών έγκειται στη σύνθεση του στρατού.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι περισσότεροι από αυτούς που πολεμούν και πεθαίνουν είναι είτε εθελοντές από φτωχές ρωσικές περιοχές είτε πρώην κατάδικοι.

Παρά τις πιέσεις από τους στρατηγούς του, ο Πούτιν φέρεται να αντιστάθηκε στην κήρυξη μιας νέας μαζικής στρατιωτικής κινητοποίησης, μια βαθιά αντιδημοφιλή κίνηση.

«Το μεγαλύτερο μέρος των ανδρών που πολεμούν αυτή τη στιγμή, το κάνουν εθελοντικά και έχουν σημαντικά οικονομικά κίνητρα. Η κοινωνία το βλέπει ως επιλογή, οδηγώντας σε μια σχετικά ήπια αντίδραση στον θάνατό τους», είπε ο Βολκόφ.

Οι σύζυγοι των πεσόντων λαμβάνουν σημαντική αποζημίωση, ενώ στα παιδιά τους παρέχεται δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Ετσι, οι οικογένειες πιστεύουν ότι η κυβέρνηση φροντίζει τα συμφέροντά τους.

«Για τους περισσότερους στις μεγάλες πόλεις, όπως η Μόσχα και η Αγία Πετρούπολη, ο πόλεμος φαίνεται ακόμα πολύ μακρινός», είπε ο Βόλκοφ στον Guardian, σημειώνοντας ότι οι περισσότεροι στρατευμένοι προέρχονται από μικρότερες περιφερειακές πόλεις, σε μέρη της Ρωσίας όπου είναι δύσκολο να βρεθούν σταθερές, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Ταυτόχρονα, το Κρεμλίνο και η μηχανή προπαγάνδας του έχουν ξεκινήσει μια προσπάθεια να «αποθεώσουν» τους θανάτους, παρουσιάζοντας τους πεσόντες ως ήρωες.

«Οι απώλειες είναι μέρος μιας ηρωικής θυσίας “ήθους” που επιβάλλεται στην κοινωνία και έχει γίνει πηγή υπερηφάνειας για πολλούς», είπε στον Guardian ο Αντρέι Κολέσνικοφ, πολιτικός αναλυτής με έδρα στη Μόσχα.

Σε όλη τη χώρα, σχολεία, πάρκα και δημόσια κτίρια έχουν γεμίσει με χιλιάδες αναμνηστικές πλάκες αφιερωμένες στους πεσόντες που «έκαναν τη μεγαλύτερη θυσία για την πατρίδα».

Ο ρώσος πρόεδρος προσπάθησε επίσης να συνδέσει τη σύγκρουση με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενισχύοντας τα εθνικιστικά αισθήματα των Ρώσων και παρουσιάζοντας τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία ως συνέχεια των ιστορικών αγώνων.

Ορισμένοι παρατηρητές ερμηνεύουν την υποτονική αντίδραση της Ρωσίας σε μαζικές απώλειες ως ριζωμένη σε μια μακροχρόνια «παράδοση θυσίας», η οποία ενισχύθηκε περαιτέρω υπό την ηγεσία του Πούτιν, όπου η αξία της ατομικής ζωής μειώνεται.

«Υπό τον Πούτιν, η αξία της ζωής έχει μειωθεί περαιτέρω, ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησε μια λατρεία του θανάτου», λέει στον Guardian η Ντίνα Καπάεβα, ρωσίδα καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια στις ΗΠΑ, η οποία επικεντρώνει την έρευνά της στην ιστορική μνήμη.

Η Καπάεβα αναφέρθηκε σε μια ομιλία του Πούτιν, την οποία εκφώνησε μπροστά στις μητέρες των πεσόντων στρατιωτών και στην οποία επαίνεσε τον θάνατο των παιδιών τους. «Ο γιος σας έζησε και ο στόχος του έχει επιτευχθεί», είπε ο Πούτιν. «Και αυτό σημαίνει ότι δεν έφυγε από τη ζωή μάταια».

Ο Βλαντιμίρ Σολόβιοφ, ένας δημοφιλής ρώσος προπαγανδιστής, ενίσχυσε περαιτέρω την ιδέα ότι οι θυσίες που γίνονται για το κράτος ανταμείβονταν στη μετά θάνατον ζωή, λέγοντας στο κοινό του ότι δεν υπήρχε λόγος να φοβούνται τον θάνατο, γιατί «θα πάμε στον παράδεισο».

Ο Πούτιν προσφέρει στους Ρώσους «τη χαρά του θανάτου», είπε η Καπάεβα.

«Αντί για μια ανούσια, απελπιστική, φτωχή ζωή, προσφέρει σε έναν Ρώσο η ευκαιρία να πεθάνει για την πατρίδα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News