Ενόψει των ειρηνευτικών συνομιλιών για τον πόλεμο στην Ουκρανία και με δεδομένο ότι η Ευρώπη –δικαίως– διεκδικεί μια θέση σε αυτές, το μείζον ερώτημα είναι ποιος θα καθίσει στη συγκεκριμένη θέση. Είναι εύκολο να αρχίσουμε να αποκλείουμε υποψηφίους, για τον έναν ή τον άλλον λόγο, αλλά πολύ δύσκολο να καταλήξουμε σε ένα άτομο που θα συγκεντρώσει και την κοινή ευρωπαϊκή συναίνεση και την αποδοχή των «απέναντι» στο τραπέζι των συνομιλιών.

«Ο Χένρι Κίσινγκερ», γράφει ο Economist, «είναι –ανάμεσα στα άλλα– πολύ γνωστός και για κάτι που πιθανότατα δεν είπε ποτέ: ότι δεν μπορούσε ποτέ να καταλάβει ποιον να καλέσει για να μιλήσει με την Ευρώπη. Ενα ερώτημα που για πρώτη φορά (δεν) τέθηκε στην εποχή του αναλογικού τηλεφώνου παραμένει αναπάντητο στην εποχή του Zoom».

Ποιος είναι σήμερα ο ευρωπαίος ηγέτης που μπορεί να φωτογραφηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν (που εκπροσωπεί τα συμφέροντα του δεσποτικού ρωσικού καθεστώτος του) και τον Ντόναλντ Τραμπ (που εκπροσωπεί αυτά του Ντόναλντ Τραμπ), ίσως και με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι;

Με περίπου 40 χώρες που σπάνια συμφωνούν μεταξύ τους σε διάφορα, η συνήθης πρακτική ήταν έως τώρα η Ευρώπη να στέλνει πολλούς ανθρώπους για να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά της. Αυτή τη φορά, όμως, αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Καλώς ή κακώς, ο Τραμπ είναι η καθοδηγητική δύναμη των συνομιλιών, οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει, χωρίς καμία συμβολή ή εκπροσώπηση από την Ουκρανία και την Ευρώπη, στη Σαουδική Αραβία. Εάν τελικά επιλέξει να συμπεριλάβει την Ευρώπη, είναι απίθανο να της δώσει περισσότερες από μία θέσεις στο τραπέζι.

Τα πράγματα θα ήταν σχετικά απλά εάν η Ευρώπη μπορούσε να στραφεί στα κορυφαία στελέχη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενας από τους «προέδρους» της (είναι πολλοί), αυτός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προορίζεται να εκπροσωπεί την ΕΕ σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Ομως ο διορισμός του Αντόνιο Κόστα σε μια τέτοια αποστολή θα απομόνωνε τη Βρετανία, μια σημαντική πηγή υποστήριξης της Ουκρανίας. Η Βρετανία γενικά δεν θα ήθελε κανέναν από τους επικεφαλής της ΕΕ, στην οποία πλέον η ίδια δεν μετέχει.

Πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, ο Κόστα είναι από τη φύση του παρασκηνιακός παίκτης, εξηγεί ο Economist. Η ανάληψη εκ μέρους του της θέσης του απεσταλμένου θα εμπόδιζε, επίσης, τις συνεδριάσεις της προεδρίας των ηγετών της ΕΕ – μια έκτακτη συνεδρίαση έχει προγραμματιστεί για τις 6 Μαρτίου. Δεν βοηθάει και το γεγονός ότι η ομάδα Τραμπ περιφρονεί τους θεσμούς της ΕΕ. Αυτό αποκλείει επίσης την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την πρόεδρο τη Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αναγκαστικά περνάμε στους εθνικούς ηγέτες της Ενωσης. Κάποτε, η δουλειά θα πήγαινε στην Ανγκελα Μέρκελ, καγκελάριο της πλουσιότερης χώρας της Ευρώπης και μεσολαβητή στους πιο ακανθώδεις συμβιβασμούς της εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Ομως ο επόμενος καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, είναι υπερβολικά απασχολημένος με τα δικά του αυτή την εποχή, καθώς θα χρειαστεί μήνες μέχρι να σχηματίσει έναν ισχυρό συνασπισμό μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.

Η επόμενη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης είναι η Γαλλία. Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει ισχυρή αξίωση για τη θέση του «Mr Europe», σύμφωνα με τον Economist. Ασχολήθηκε με τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία και στην πρόσφατη συνάντηση μαζί του, στον Λευκό Οίκο στις 24 Φεβρουαρίου, έδειξε ότι έχουν μια αξιοπρεπή σχέση. Οπως η Ρωσία και η Αμερική, έτσι και η Γαλλία είναι μια πυρηνική δύναμη με μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Το διαρκές όραμα του Μακρόν, ότι η Ευρώπη χρειάζεται «στρατηγική αυτονομία» από την Αμερική, φαίνεται προφητικό δεδομένων των πρόσφατων γεγονότων. Το πολιτικό χάος στο εσωτερικό της Γαλλίας δίνει παραδόξως στον Μακρόν περισσότερο χρόνο ώστε να επικεντρωθεί στις εξωτερικές υποθέσεις. Το σημαντικό του πρόβλημα είναι ότι τα «γεράκια» στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη δεν τον εμπιστεύονται πολύ, κυρίως απέναντι στη Ρωσία, με την οποία ήθελε να ανοίξει έναν «στρατηγικό διάλογο» για την ασφάλεια πριν το 2022. Ο Μακρόν έχει κάνει προσπάθειες να τα βρει με αυτές τις χώρες και κατά καιρούς ακούγεται εξίσου «γερακίσιος» με αυτές – για παράδειγμα, υπήρξε από τους πρώτους που πρότειναν να σταλούν ευρωπαϊκά στρατεύματα στην Ουκρανία.

Εκείνοι που αντιτίθενται στον Μακρόν μπορεί να υποστηρίξουν τον Ντόναλντ Τουσκ, τον πρωθυπουργό της Πολωνίας και πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συνεχίζει ο Economist. Η χώρα του αντιλαμβάνεται έντονα τη ρωσική απειλή και δαπανά τα περισσότερα (ως μερίδιο του ΑΕΠ) για την άμυνα οποιασδήποτε χώρας του ΝΑΤΟ, κάτι που αρέσει στην ομάδα Τραμπ. Ωστόσο η Πολωνία έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία και διατηρεί στενές σχέσεις με την ηγεσία της.

Ο Τουσκ, επιπλέον, απαξίωσε τον Τραμπ όταν εκείνος βρισκόταν εκτός Λευκού Οίκου, ενώ μοιράζεται την επίβλεψη της εξωτερικής πολιτικής με τον πολωνό πρόεδρο, ο οποίος θα αντικατασταθεί τον Ιούνιο και ενδέχεται να μη συμμερίζεται τις απόψεις του πρωθυπουργού του. Ο Τουσκ, επιπλέον, έχει το αντίθετο πρόβλημα από αυτό του Μακρόν: Οι Δυτικοευρωπαίοι δεν θέλουν να δώσουν λευκή κάρτα στα πιο σκληροπυρηνικά μέλη της ΕΕ ώστε να ενεργήσουν για λογαριασμό τους.

Τι γίνεται με άλλους ηγέτες μεγάλων χωρών; Η Ισπανία απέχει πολύ από την Ουκρανία και ο πρωθυπουργός της, Πέδρο Σάντσεθ, δεν συγκαταλέγεται στους πιο ένθερμους υποστηρικτές της. Ο Κιρ Στάρμερ πιστεύει ότι η Βρετανία μπορεί να είναι μια «γέφυρα» με την Αμερική, αλλά το Brexit την έχει αφήσει απομονωμένη από την Ευρώπη. Η Τζόρτζια Μελόνι είναι ιδεολογική σύμμαχος του αμερικανού προέδρου, αλλά δεν έχει ακόμη ισορροπήσει το γεγονός ότι είναι και υπέρ της Ουκρανίας και υπέρ του Τραμπ.

Η αποστολή ενός αξιοσέβαστου ηγέτη από μια μικρότερη χώρα, όπως ο Πετρ Πάβελ, ο απόστρατος στρατηγός που έγινε πρόεδρος της Τσεχίας, θα ήταν κάποτε ένας ευπρόσδεκτος ευρωσυμβιβασμός. Ο Τραμπ, όμως, αναμφίβολα θα ξεκινούσε τις διαδικασίες υποτιμώντας την επιλογή αυτή, λέγοντας κάτι του στιλ «και ποιος είναι αυτός ο τύπος;».

Ο Μακρόν, επισημαίνει ο Economist, μοιάζει η πιο λογική επιλογή. Θέλει τη δουλειά και έχει ήδη συγκαλέσει ομάδες ευρωπαίων ηγετών στο Παρίσι. Οσοι είναι αβέβαιοι για τα γεωπολιτικά του ένστικτα θα μπορούσαν να τα εξισορροπήσουν με άλλες συναντήσεις. Η Κάγια Κάλας, η Εσθονή που ηγείται του βραχίονα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, θα ήταν μια καλή επιλογή για να αντιμετωπίσει τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών στις προπαρασκευαστικές συνομιλίες.

Είναι μέρος της Ιστορίας της Ευρώπης και της γοητείας της ότι δεν μπορεί εύκολα να προτείνει ένα άτομο που θα ενεργεί εκ μέρους όλων. Ομως αυτό είναι μια πολυτέλεια που έχεις όταν είσαι κατά κύριο λόγο μια ήπια δύναμη, καταλήγει ο Economist, και αυτοί είναι καιροί σκληρής εξουσίας.

Οι Ευρωπαίοι πρέπει να καταλάβουν ότι το να έχουν έναν και μόνο απεσταλμένο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μπορεί να δυσαρεστεί κάποιους, αλλά είναι καλύτερο από το να τσακώνονται μεταξύ τους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News