Ο πληθωρικός σε όλα του Πίτερ Ουστίνοφ ήταν ένας αναγεννησιακός άνθρωπος της εποχής του· βραβευμένος ηθοποιός, συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης, υπέροχος μίμος, διάσημος για την ευφυΐα του και την αφηγηματική του δεινότητα, μιλούσε άπταιστα έξι ευρωπαϊκές γλώσσες ενώ τα κατάφερνε καλά σε άλλες δύο.

Στην 64χρονη καριέρα του περιλαμβάνονται 80 ταινίες, δεκάδες τηλεοπτικές εμφανίσεις, πολλά βιβλία, μυθιστορήματα, διηγήματα, σενάρια και θεατρικά έργα, και μια πληθώρα βραβείων και διακρίσεων. Και τώρα, η πώληση έργων τέχνης που είχε συγκεντρώσει κατά τη διάρκεια της ζωής του και άλλων αντικειμένων από την προσωπική του περιουσία, μεταξύ των οποίων σενάρια με σημειώσεις και βραβεία, λέει πολλά για το κοσμοπολίτικο γούστο ενός καλλιεργημένου ανθρώπου, γράφει στον Guardian από το Παρίσι η Κιμ Γουίλσερ.

Περισσότερα από 19 χρόνια μετά τον θάνατο του Πίτερ Ουστίνοφ, 170 αντικείμενα από την εκλεκτική συλλογή του ηθοποιού, με κορυφαίο το «La Liseuse» («Η Αναγνώστρια», π. 1890), ένα ιμπρεσιονιστικό έργο του Πιέρ-Ογκίστ Ρενουάρ αξίας άνω του ενός εκατ. λιρών, δημοπρατούνται από τον οίκο Sotheby’s στο Παρίσι. (Δείτε σκηνές από το «Quo Vadis», με Νέρωνα τον Πίτερ Ουστίνοφ)

Πωλούνται, επίσης, η Χρυσή Σφαίρα με την οποία βραβεύτηκε ο Ουστίνοφ για την ερμηνεία του ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα στην ταινία «Quo Vadis» (1951) –που του χάρισε επίσης ένα Οσκαρ–, σχέδια του Πάμπλο Πικάσο και του Τουλούζ-Λωτρέκ, καθώς και το σενάριο με τις οδηγίες για τα γυρίσματα του επικού ιστορικού δράματος «Σπάρτακος» (1960) σε σκηνοθεσία Στάνλεϊ Κιούμπρικ, με σχολιασμούς και σκίτσα του Ουστίνοφ· η ταινία βραβεύτηκε με τέσσερα Οσκαρ, ένα από τα οποία (το δεύτερο της καριέρας του) ήταν για τον σπουδαίο ηθοποιό, που υποδύθηκε τον έμπορο σκλάβων Λέντουλο Βατιάτο.

Ο σερ Πίτερ Αλεξάντερ Φράιχερ φον Ουστίνοφ, ο οποίος, όπως συνήθιζε να λέει, συνελήφθη στο Λένινγκραντ και γεννήθηκε στο Λονδίνο (στις 6 Απριλίου 1921), καταγόταν από μια καλλιτεχνική ρωσική οικογένεια που μετανάστευσε στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά τη Ρωσική Επανάσταση. Ο πατέρας του, Γιόνα Φράιχερ φον Ουστίνοφ, ήταν γερμανός δημοσιογράφος και διπλωμάτης (γιος ρώσου εμιγκρέ στη Γερμανία, πολωνικής, αιθιοπικής και εβραϊκής καταγωγής επίσης), υπολοχαγός της Λουφτβάφε, ενώ αργότερα εργάστηκε για την MI5 και έλαβε τη βρετανική υπηκοότητα. Και η (γαλλικής, γερμανικής, ιταλικής και ρωσικής καταγωγής) μητέρα του, Ναντέζντα Λεόντιεβα Μπενουά, ήταν ζωγράφος γνωστή ως Νάντια Μπενούα.

Πίνακες της μητέρας του, μεταξύ των οποίων και πορτρέτα του Ουστίνοφ ως αγόρι, και μοντέλα σκηνικών που σχεδίασε ο θείος του (αδελφός του παππού του), ο ρώσος καλλιτέχνης Αλεξάντρ Μπενούα, κατά παραγγελία των Ballets Russes και του Royal Ballet στο Covent Garden, βγαίνουν επίσης στη δημοπρασία, μαζί με πίνακες ζωγραφικής του γαλλοελβετού καλλιτέχνη Φελίξ Βαλοτόν, αναφέρει στο άρθρο της στον Guardian η Κιμ Γουίλσερ.

Ο Πίτερ Ουστίνοφ παντρεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά, την Ταμάρα (από τον πρώτο γάμο του με την αγγλίδα ηθοποιό Ιζόλντε Ντέναμ), τις Αντρια, Πάβλα και τον Ιγκόρ (με τη δεύτερη σύζυγό του, την καναδή ηθοποιό Σουζάν Κλουτιέ). Σε συνέντευξή της πριν από τη δημοπρασία, από το σπίτι της στην Καλιφόρνια, η Πάβλα Ουστίνοφ, 69 ετών, είπε ότι είχε ανάμεικτα συναισθήματα για τα αντικείμενα από την παιδική της ηλικία. Τα περισσότερα συγκεντρώθηκαν μεταξύ 1963 και 1968, όταν η οικογένεια ζούσε στο Νεϊγί-συρ-Σεν, στα περίχωρα του Παρισιού.

Ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτις, όπως και ο πατέρας της, εμφανιζόταν με τον Ουστίνοφ στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Η Πάβλα θυμάται την άφιξη του πίνακα «La Liseuse» στο διαμέρισμα της οικογένειας στη Γαλλία, το 1965: «Οι γονείς μου είχαν βγει έξω με τα πόδια και τους θυμάμαι συγκεκριμένα να επιστρέφουν με τον Ρενουάρ, επειδή ήταν τα εντέκατα γενέθλιά μου. Γίνονταν ατελείωτες συζητήσεις για το πού να τον βάλουν –και του άλλαζαν συνέχεια θέση–, αν και δεν θυμάμαι πού κατέληξε» είπε στον Guardian. «Αλλά αυτός ήταν ο πατέρας μου… τα έκανε όλα εντελώς αυθόρμητα. Δεν είχε οργανωτικό μυαλό. Το να γυρνάει στο σπίτι με έναν Ρενουάρ ήταν το συνηθισμένο μας» προσέθεσε.

Η Πάβλα περιγράφει στην δημοσιογράφο του Guardian μια παιδική ηλικία που ήταν «χαοτική, για να το θέσω ήπια». Τα παιδιά συχνά «ξεριζώνονταν» για να μετακομίσουν στη χώρα που ταίριαζε με την καριέρα του πατέρα τους: «Ηταν ένας πολύ απών πατέρας. Ελεγε “θα σας δω αύριο” και εξαφανιζόταν για έξι μήνες. Φυσικά, αυτό δεν το καταλαβαίνετε από τις φωτογραφίες, όπου μοιάζουμε σαν μια μεγάλη ευτυχισμένη οικογένεια» είπε.

Το «συνηθισμένο» στη ζωή των παιδιών περιελάμβανε επισκέψεις μερικών από τους μεγαλύτερους σταρ της εποχής. Σε μια περίπτωση, η Πάβλα το έσκασε από μια σχολική εκδρομή για σκι και πήγε με ωτοστόπ στο ελβετικό σαλέ του Ντέιβιντ Νίβεν: «Ο Ντέιβιντ τηλεφώνησε στη διευθύντρια και είπε ότι ήμουν στενοχωρημένη. Πριν επιστρέψω, μου έδωσε μια ριγέ κόκκινη οδοντόκρεμα και μου είπε να βάλω λίγη στο δάχτυλό μου και να την κρατήσω κοντά στα μάτια μου· έτσι θα φαινόταν σαν να είχα κλάψει. Κάναμε εξάσκηση μερικές φορές μαζί. Ηταν υπέροχος άνθρωπος» θυμάται.

Μια άλλη φορά, ο Ρίτσαρντ Μπάρτον και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ επισκέφθηκαν τους Ουστίνοφ στο σπίτι τους στο Παρίσι: «Είχαμε επιστρέψει μετά από τρεις μήνες στην Τουρκία και συνήθιζαν να μας ντύνουν, τον αδερφό μου Ιγκόρ κι εμένα, με τουρκικές στολές –με μυτερά παπούτσια, φαρδιά παντελόνια και γυμνές κοιλιές– για να χορεύουμε όταν έρχονταν καλεσμένοι. Ηταν εξαιρετικά ενοχλητικό.

»Μια μέρα ήταν εκεί η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, καθισμένη στον καναπέ και φορώντας ένα πολύ στενό φόρεμα. Ενώ χορεύαμε χορό της κοιλιάς, μας έριξε ένα πολύ αδιάφορο βλέμμα, σαν να την ενοχλούσαμε. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον είχε πραγματικά τα χάλια του, τον λυπήθηκα. Ενώ ο Πίτερ και η Ελίζαμπεθ μιλούσαν, ο Ρίτσαρντ πήγε στην τουαλέτα των ξένων, στο φουαγέ, και έκανε εμετό. Δεν ήξερα αν ήταν άρρωστος ή μεθυσμένος, αλλά στάθηκα πίσω του με ένα κουτί Kleenex και του έδινα χαρτομάντιλα».

Ο Πίτερ Ουστίνοφ –έχει μείνει αξέχαστη η ερμηνεία του ως διάσημου ντετέκτιβ της Αγκαθα Κρίστι, Ηρακλή Πουαρό– πέθανε στην Ελβετία το 2004 σε ηλικία 82 ετών, χωρίς να έχει αφήσει επίσημη διαθήκη. Εκτοτε, η περιουσία του, την οποία κληρονόμησε η τρίτη σύζυγός του, Ελέν ντι Λο ντ’Αλενάν –καθώς δεν αναγνωρίστηκε μια χειρόγραφη διαθήκη με μολύβι που παρουσίασε ο γιος του Ιγκόρ– βρίσκεται στο επίκεντρο μιας παρατεταμένης και σκληρής οικογενειακής διαμάχης, με μεγάλο μέρος του πλούτου να έχει κατασπαταληθεί σε αμοιβές δικηγόρων. (Δείτε σκηνές από τον «Θάνατο στον Νείλο»)

Ο Πιέρ Μοτ, αντιπρόεδρος του Sotheby’s France, δήλωσε ότι η συλλογή αντικατοπτρίζει την «κοσμοπολίτικη και εκλεπτυσμένη» προσωπικότητα του Πίτερ Ουστίνοφ. «Καταγόταν από μια ασυνήθιστη οικογένεια καλλιτεχνών και είχε υπέροχο γούστο. Ηταν καλός συλλέκτης αλλά χωρίς θέμα: ήταν ζήτημα πάθους. Αγόραζε με την καρδιά του» είπε στον Guardian ο Μοτ.

Και η Πάβλα Ουστίνοφ προσέθεσε: «Αυτή η συλλογή που έφτιαξε μαζί με τη μητέρα μας δημιουργήθηκε σίγουρα με αγάπη. Δεν έγινε υπολογιστικά ούτε συνδυάστηκε με οποιοδήποτε χρηματικό αντίτιμο. Εβγαιναν για κυνήγι θησαυρού, έβλεπαν κάτι και το αγόραζαν. Συναισθηματικά μιλώντας, η συλλογή αντιπροσωπεύει ολόκληρη την επιτυχημένη ζωή του». Είπε ακόμη: «Εμείς τα παιδιά δεν το σκεφτόμαστε πολύ· ήταν η ζωή που είχαμε, ήταν η κανονικότητά μας. Αλλά βλέποντας τους πίνακες στη δημοπρασία ξύπνησαν αναμνήσεις».

---

*«Sir Peter Ustinov: Actor/Collector», Sotheby’s live sale στις 6 Ιουλίου, ηλεκτρονική δημοπρασία 30 Ιουνίου έως 7 Ιουλίου

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News